Η ΑΠΟΔΡΑΣΗ

( Κείμενο: Ρόδη Καγγελάρη, ψυχολόγος-εγκληματολόγος, υπεύθυνη του Πολυδύναμου Κέντρου Υπηρεσιών Ψυχικής Απεξάρτησης Νομού Βοιωτίας ΚΕΘΕΑ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ).

Αλήτες, τεμπέληδες, καμένα χαρτιά είναι μερικές μόνο από τις καταδικαστικές ταμπέλες που οι έξω βάζουν στους μέσα, στο πλαίσιο της ανακουφιστικής επιβεβαίωσης ποιος είναι ποιος και ποως δεν είναι. 

Τοξικομανείς στη συντριπτική τους πλειονότητα, οι άνθρωποι που ζουν στις φυλακές είναι πολλά περισσότερα από παράνομοι. 

Είναι μωρά χαμένα στην έλλειψη νοήματος, που δεν αγαπήθηκαν γι' αυτό που ήταν. Παιδιά δαρμένα, βιασμένα, απαξιωμένα, εκτεθειμένα, εκπαιδευμένα από νωρίς στην απεγνωσμένη αναζήτηση άμεσης ψυχικής ανακούφισης. 

Εξοργισμένοι έφηβοι, δεκανίκι της οικογένειάς τους, σύνδεση ανάμεσα στην απόλυτη μητέρα και τον απόντα πατέρα, στους ζωντανούς και τους νεκρούς, στη συνοχή και τη διάλυση, έφηβες διαλυμένες ψυχικά, κόντρα στα στερεότυπα του φύλου.

Και, τώρα, ενήλικες οι περισσότεροι, γονείς ίσως οι ίδιοι, κατατρεγμένοι και κατατρέχοντες, κλεισμένοι αλλά και κλείνοντες «τον κόσμον έξω», ανώνυμοι, κάποιοι «θεριά αλλά και Γιάννηδες», χαμένοι στο λαβύρινθο της εξάρτησης και της φυλακής. Κακοί φίλοι με τις λέξεις, δηλαδή με το νόημα, τη συνειδητότητα, την αυτοσυγκράτηση, λάτρεις της πράξης, δηλαδή της κατάργησης του πόνου, της ακύρωσης των κανόνων, της αναίρεσης του τραύματος, προσπάθησαν για χρόνια να είναι ο δράστης, αφού η προηγούμενη μη επιλογή ήταν να είναι το θύμα.

Χαμένοι στο λαβύρινθο του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης, παλεύουν τώρα να αποδείξουν εγγράφως τη μοναδική κοινωνική τους ταυτότητα: τοξικομανείς. Χαμένοι σε μια αίσθηση παντοδυναμίας αλλά και ανέλπιδης προσπάθειας να μη νικηθούν από την Ουσία, σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης, περνούν από κλειστές πόρτες σε νέα-παλιά αδιέξοδα.

Ρόδη Καγγελάρη

Κι ο χρόνος τρέχει σταματώντας. Στα θεραπευτικά προγράμματα των φυλακών, με τις διάπλατα ανοιχτές πόρτες τους, ο χρόνος ξεκολλά, αφού επιστρέφει στα παλιά. Τα μωρά γίνονται παιδιά και τα παιδιά έφηβοι, ξαναγεννημένοι σε ένα καινούριο σπίτι, με αγνώστους που γίνονται οικογένεια. Χωρίς μάσκες, χωρίς μισόλογα, συναντιούνται με το Λόγο και το Νόμο, πύλες απόδρασης προς την προσωπική ελευθερία.

Οι κρύπτες ανοίγουν, οι νεκροί πενθούνται, οι τύψεις υποχωρούν, η ντροπή ανακουφίζεται. Ο Άλλος γίνεται έμπιστος, αγαπησιάρικος καθρέφτης του εαυτού, αρχή της κοινωνικοποίησης. Κι οι έφηβοι γίνονται ενήλικες, έτοιμοι να αποδεχτούν το παρελθόν και να αμφισβητήσουν το κοινωνικό-πολιτισμικό παρόν, που τους στερεί το μέλλον.

Συμφιλιωμένοι πια, ξέρουν ότι όλοι θα μπορούσαμε να έχουμε βρεθεί και στις δύο πλευρές.