«Χαίρει οὐρανός, ἐκ γῆς ἀνατέλλοντα νῦν προαισθόμενος ἥλιον τὸν ἔνδοξον ἐν Θαβωρείῳ τῷ ὄρει σήμερον ἠλιακᾶς φαιδρότητας· γῆ δὲ χορεύει φαιδρῶς, οὐρανίῳ αἴγλῃ καὶ λαμπρότητι λαμπομένη καὶ φῶς χρηματίζουσα[1]».«
Όλη ή Παλαιά Διαθήκη είναι μία πολλαπλή, προοδευτική προετοιμασία για να δει ή ανθρωπότητα τό αόρατο. Το ίδιο τ΄ όνομα ‘’Ισραήλ’’ (πού σημαίνει: Ο άνθρωπος πού είδε ή θά δει τόν Θεό) φέρει εν εαυτώ το μυστήριο τής θεμελιώδους κλίσεως: νά δει ο άνθρωπος τόν αόρατο Θεό.
Όλα τά πρόσωπα καί τά γεγονότα μέ συμβολική σημασία ή οι προφητικές μορφές από τον Άβελ έως τόν Ηλία και τον Μωυσή, όλες οι προφητείες παιδαγωγούν ή οικονομούν την υποδοχή τού μυστηρίου τής ενσαρκώσεως τού Χριστού και τον ερχομό της βασιλείας τού Θεού μέσα στην ανθρωπότητα.
Ό Ησαΐας λέει: "Μέ αυτά τά μάτια είδα τόν Βασιλέα, τόν Κύριο των Πάντων" (Ήσαΐας 6:5) εννοώντας ότι ό λαός θά δει τόν Θεό μέ τά μάτια του καί θα ακούσει τή φωνή Του.
Αυτό εξηγεί πώς αυτοί οι Προφήτες είδαν τόν Υιό τού Θεού νά ζει ώς άνθρωπος μεταξύ ανδρών καί γυναικών (πρβλ. Βαρούχ 3:38): ό,τι πρόκειται νά έλθει, προφητεύεται· ό,τι δεν είναι ακόμη εδώ, καλείται νά γίνει παρόν· ό,τι ήταν αδύνατον κηρύσσεται δυνατόν· ό,τι ήταν στον ουρανό, καλείται νά κατεβεί μέσα στη σκόνη τού θανάτου.
Ελέχθη ότι ό άνθρωπος πλάστηκε κατ' εικόνα Θεού, αλλά αυτό δεν είναι σαφές· επειδή ό Λόγος, κατ' εικόνα τού όποιου ο άνθρωπος πλάστηκε, ήταν ακόμη αόρατος· κι έτσι ή ομοιότητα χάθηκε εύκολα.
Αλλά όταν ό Λόγος τού Θεού ενσαρκώθηκε, επιβεβαίωσε καί τά δύο· Αυτός έκανε τήν εικόνα γνωστή μ΄όλη της τή αλήθεια, γενόμενος ό ίδιος αυτό πού ήταν η εικόνα καί αποκαθιστώντας τήν ομοιότητα, μέ σταθερό τρόπο, κάνοντας τήν ανθρωπότητα πλήρως όπως ο αόρατος Πατήρ μέσω τού Λόγου, πλέον ορατή. «Δι΄ αύτού [τού Χριστού] έχομεν τήν προσαγωγην οί άμφότεροι έν ένί τινεύματι πρός τόν Πατέρα» (Έφ. 2:18).
Ή βάπτισις τού Χριστού στον Ιορδάνη έδειξε ακόμη πιο έντονα ότι οι άνθρωποι εκλήθησαν νά συμμετάσχουν στην κοινωνία τής ζωής καί τής αγάπης τής Αγίας Τριάδος. Εάν διά τής ενανθρωπήσεως - ενσαρκώσεως ό αιώνιος Υίός τού Θεού εισήλθε στην εφήμερη γήινη ανθρώπινη ζωή, διά τής Αναστάσεως τού Χριστού ή ανθρωπότητα εισήλθε στην ουράνια αιώνιο ζωή τού Βασιλείου τής Αγίας Τριάδος (Ίω. 20:19-23, Πράξ. 2:1-47).
Ό Αναστάς Χριστος συγκροτεί τήν Εκκλησία Του έν Αγίω Πνεύματι, ούτως ώστε τό Άγιο Πνεύμα μεταδίδει στον άνθρωπο τήν αιώνια ζωή τού Αναστάντος Χριστού.
Μετά τήν Ανάληψή Του στους Ουρανούς ο Χριστός έγινε αόρατος στά φυσικά μάτια (Β' Κορ. 5:16)· δεν είναι ορατός πρόσωπο μέ πρόσωπο επειδή, διά τού Αγίου Πνεύματος τ΄ όποιο έστειλε Αύτός καί ό Πατήρ, ο Ιησούς Χριστός κατοικεί στην ψυχή των πιστών (Γαλ. 2:20, Έφ. 3:17, ΚοΛ. 3:3-4), έγινε εσωτερική τους ζωή: «εί δέ τό Πνεύμα τού έγείραντος Ίησούν έκ νεκρών οίκεΐ έν ύμίν, ό έγείρας τόν Χριστον έκ νεκρών ζωοποιήσει καί τά θνητά σώματα ύμών διά τό ένοικοϋν αύτού Πνεύμα έν ύμίν» (Ρωμ. 8:11).
Κάθε ανθρώπινο πρόσωπο είναι δημιουργημένο κατ' εικόνα τού Υιού τού Θεού, αλλά αποκτά το καθ' Ομοίωσιν μέσω τής συνεργασίας με το Άγιο Πνεύμα: Όταν τό Πνεύμα απουσιάζει από τήν ψυχή, λέει ό Άγ. Ειρηναίος[2], τό πρόσωπο αυτό παραμένει εντελώς ψυχή καί σάρκα χωρίς τελειότητα, εικονίζοντας τόν Θεό ως πρότυπο τής κατασκευής του αλλά παραμένει χωρίς τήν ομοίωση πού παίρνει διά τού Αγίου Πνεύματος.
Όλη ή θεία οικονομία τού οράματος τού Θεού για τον άνθρωπο αποβλέπει στην ανθρώπινη συμμετοχή τής αιωνίου ζωής έν Θεώ. Οι άνθρωποι δεν βλέπουν ποτέ τον Θεό μέ δικά τους μέσα, αλλά ό Θεός, εάν βούλεται, μπορεί νά γίνει ορατός από αυτούς, από αυτούς που θέλουν όταν Εκείνος θελήσει καί όπως εκείνος θελήσει. Επειδή ό Θεός μπορεί τά πάντα.
Η Μεταμόρφωση μαζί και η Ανάσταση τού Χριστού δεν είναι μία ανάσταση όπως αυτή τού Λαζάρου. Είναι ένα άγιον Πάσχα, ένα πέρασμα από τη κατάσταση της υποκείμενης ζωής μας σέ φθορά, σ΄ έναν ριζικώς νέο, ουράνιο τρόπο ύπαρξης: « καί ή ζωή έφανερώθη, καί έωράκαμεν καί μαρ τυρουμεν καί άπαγγέλλομεν ύμίν τήν ζωήν τήναιώνων, ή τις ήν πρός τόν πατέρα καί έφανερώθη ήμίν» (Α 1 Ίω., 1:2).
Ή αναγγελία τού θανάτου καί τής Αναστάσεως τού Χριστού (Ματθ. 17:21-24 καί 8:31-33, Λουκ. 9:22) συνοδεύεται στά Ευαγγέλια από ένα άλλο γεγονός: από τή Μεταμόρφωση στην κορυφή τού όρους (Ματθ. 17:1-9, Μάρκ. 9:2-9, Λουκ. 9:28-36).
Η ενότητα τού μυστηρίου τού Σταυρού, τής Αναστάσεως καί τής Μεταμορφώσεως τού Χριστού, είναι βασικό στοιχείο τής χριστιανικής πίστεως, φωτιζόμενο διά τής κοινωνίας τού ορατού μετά τού Αοράτου.
Ή Μεταμόρφωσις τού Χριστού προ τού πάθους Του είναι, στην πράξη, μύησις στον μυστήριο τής Αναστάσεως ως τό πέρασμα από τό ορατό στον αόρατο, από τή διαφθορά στον Αδιάφθορο, από τή γήινη ζωή τού κόσμου στην ουράνιο Βασιλεία του Θεού, ως τό πέρασμα από το κτιστό φως στον άκτιστο φως τού Θεού, ως είσοδος στη δόξα Του.
Ή Καινή Διαθήκη μάς λέει ότι ο Ιησούς μεταμορφώθηκε μπροστά στούς μαθητές Του Πέτρο, Ιάκωβο καί Ιωάννη: «μετεμορφώθη έμπροσθεν αυτών, και έλαμψε τό πρόσωπον αύτού ώς ό ήλιος, τά δε (μάτια αύτού έγένετο λευκά ώς τό φώς. καί ιδού ώφθησαν αύτοίς Μωϋσής καί Ήλίας μετ' αύτού συλλαλούντες» (Ματθ. 17:2-3).
Ούτε πριν ούτε μετά κάνουν τα Ευαγγέλια περιγραφή τού προσώπου τού Χριστού, τού χρώματος τού δέρματος Του, τού χρώματος των μαλλιών, των ματιών Του, τής μορφής Του.
Προς τί αυτή η σιωπή; Γιά να μη συγκρατηθεί τό βλέμμα μας πάνω στη γήινη μορφή τού προσώπου Του, αφού «παράγει [παρέρχεται] γάρ τό σχήμα του κόσμου τούτου» (Α' Κορ. 7:31), αλλά και για νά είναι τό πρόσωπο κάθε ανθρώπου στον κόσμο αντιληπτό ώς τό πρόσωπο τού Χριστού στραμμένο στον Θεό καί προς εμάς.
Ο Μεταμορφωθείς Χριστός είναι η ακριβής προτύπωση τού οντολογικού Πάσχα [περάσματος] της ιστορία καί της δημιουργίας, τό πέρασμα στην Βασιλεία τού Θεού (Αποκ. 21:1-5).
Η δόξα του μεταμορφωθέντος Χριστού ενώπιον των μαθητών Του, είναι η αντίστοιχη τής δόξας του Αναστάντος Χριστού, ακριβώς όπως ο Μυστικός Δείπνος είναι το αντίστοιχο τού μυστηρίου τής Σταυρώσεως τού Χριστού.
Η Μεταμόρφωσις τού Χριστού στο όρος ήταν μεταμόρφωσις τού χρόνου καί του χώρου, όπου οι μαθητές Πέτρος, Ιάκωβος καί Ιωάννης έγιναν σύγχρονοι τού Προφήτου Ηλία καί τού Μωσέως· ιστορία καί αιωνιότητα, γη καί ουρανός,ύλη καί πνεύμα, αμοιβαίως περιχωρούνται τό ένα στον άλλο.
Ή θεία δόξα, αόρατη στά μάτια τού σώματος, γίνεται ορατή στά πνευματικά μάτια τής ανθρώπινης ψυχής. Ή ορατή ύλη τού προσώπου καί τών ενδυμάτων τού Χριστού γίνεται αόρατη, μετατρεπόμενη σέ απολύτως διάφανη υπό τού Αγίου Πνεύματος.
Τό άκτιστο φως λάμπει μέσα στην κτιστή ύλη καί η κτιστή ύλη εισέρχεται στον άκτιστο φως για να γαληνέψει στή δόξα τής Βασιλείας τού Πατρός, τού Υιού καί του Αγίου Πνεύματος, πού είναι «δικαιοσύνη, ειρήνη καί χαρά έν Αγίω Πνεύματι» (Ρωμ. 14:17).
Ή «φωτεινή νεφέλη» -σημείο τής παρουσίας τού Αγίου Πνεύματος- πού έκάλυψε τούς μαθητές καί η φωνή του Πατρός λέγουσα «Ούτός έστιν ό υιός μου ό άγαπητός, έν ω εύδόκησα» είναι ή πλήρης εικόνα τής Βασιλείας καί της Αγίας Τριάδος. Αυτή ή εμπειρία πρόγευσης τής ειρήνης καί τής χαράς τής Βασιλείας προτρέπει τόν Πέτρο να πει: «Κύριε, καλόν έστιν ήμάς ώδε είναι» (Ματθ. 17:4).
Η ειρήνη καί η χαρά έκ τής Μεταμορφώσεως έγινε αισθητή και την ημέρα τής Αναστάσεως τού Χριστού, όταν Εκείνος είπε στις μυροφόρες γυναίκες: «Μή φοβεΐσθε» (Ματθ. 28:8-10) καί στούς μ αθητές Του· «Ειρήνη ύμίν» (Ίω. 20:21).
Το σώμα τού Αναστάντος Χριστού μένοντας πραγματικό έφερε τά στίγματα τής Σταυρώσεως. Περνούσε μέσα από κλειστές πόρτες, ελεύθερο από κάθε φυσική αιτιοκρατία χρόνου καί χώρου ( Λουκ. 24:31, Ίω. 20:19-28, Ρωμ. 6:9).
Υπό το φως τής Μεταμορφώσεως καί τής Αναστάσεως τού Χριστού, η Καινή Διαθήκη μας διδάσκει ότι οι άνθρωποι καλούνται νά μετάσχουν στή δόξα τού δοξασθέντος Χριστού, άλλ' επίσης ότι ό Χριστός θά «έλθη ένδοξασθήναι έν τοΐς άγίοις αύτοϋ καί θαυμασθήναι έν πάσι τοίς πιστεύσασιν» (Β' Θ εσ. 1:10).
Ο δοξασθείς καί θαυμασθείς Χριστός στον πρόσωπο των αγίων Του είναι τό αληθές περιεχόμενον τής τιμής των άγιων έν τή Εκκλησία, επειδή ή Εκκλησία δεν τιμά στους άγιους τό ανθρώπινο στοιχείο τό οποίο έφερε ο καθένας εξ αυτών, αλλά τιμά στά ανθρώπινα πλάσματα τήν παρουσία του Αναστάντος και του μεταμορφωθέντος Χριστού καί τού Αγίου Πνεύματος.
Γι' αυτό, όλη ή διδασκαλία τού Ευαγγελίου, όλη ή λειτουργική καί ασκητική πνευματικότητα της Εκκλησίας, όλη η αυθεντική αγιογραφία καί τό ιεραποστολικό της έργο, αντλούν δύναμη καί ζωή από τό πανίσχυρο φως της Αναστάσεως τού Χριστού (Α' Κορ. 15:14 καί 19).
Χωρίς αυτό τό αιώνιο φως τής Βασιλείας τού Θεού, ο Σταυρός παραμένει «μωρία καί σκάνδαλον», τό Ευαγγέλιο «μια ηθική τών δούλων» καί ή Λειτουργία μια «άσκοπη τελετή», ή διακονία τής κοινωνικής αλληλεγγύης «μια καλοστημένη προσπάθεια νά δικαιωθεί ένας θεσμός στον μεταβαλλόμενο κόσμο», ή ιεραποστολή «μια αποικιοκρατική τακτική» καί τό όλο σύμπαν «μιά διασπορά γαλαξιών προς κάθε κατεύθυνση καί προς τό πουθενά».
Τό φως τού Αναστάντος -μεταμορφωθέντος Χριστού είναι μυστηριακώς παρόν στίς καρδιές καί τά πρόσωπα των άγιων, διότι οι άγιοι απολαμβάνουν τη λαμπρότητα τού φωτός στον πρόσωπο Χριστού: έθεασάμεθα τήν δόξαν αύτού» (Ίω. ι 14) «έφανέρωσε τήν δόξαν αύτού, καί έπίστευσαν εις αύτόν οί μαθηταί αύτού» (Ίω. 2:11).
Πολλοί μάρτυρες, με πρώτο τον Άγ. Στέφανο, είδαν «δόξαν Θεού καί Ίησούν έστώτα έκ δεξιών τού Θεού» (Πραξ. 7:55) έως τις μέρες μας, και λαμβάνουν δύναμη και ζωή από τό ζωοποιό φως τό λάμπον έκ τού Μεταμορφωθέντος και έπειτα Αναστάντος Χριστού.
στην Εκκλησία, πάνω απ ' όλα στην Θ. Ευχαριστία, κάθε Κυριακή είναι ημέρα της Αναστάσεως τού Χριστού, είναι ημέρα Κυρίου, συνάντηση με τον Αναστάντα Χριστόν, πού υποσχέθηκε «εγώ μεθ' ύμών είμι πάσας τάς ήμέρας έως τής συντελείας τού αιώνος» (Ματθ. 28:20).
Ό Αναστάς Χριστός κάνει Εαυτόν γνωστό με τον τεμαχισμό τού άρτου τον όποιον ευλόγησε (Λουκ. 24:31). Αποκαλύπτει εαυτόν όπου υπάρχει κοινότης. Όταν Αυτός κάνει εαυτόν άόρατο, δεν αποσύρεται άλλ' εισέρχεται μέσα μας, διεισδύει μέσα στον άρτο τής Ευχαριστίας πού τόν μετατρέπει σ΄ επουράνιο άρτο, για να φέρει Ζωή στή ζωή μας. Φέρνει χαρά στή θλίψη, κοινωνία στή μοναξιά, γαλήνη στον άγχος, Πάσχα στον θάνατο, αιώνιο φως στον πρόσωπό μας, μέ τή δύναμη τού Αγίου Πνεύματος (Β΄ Κορ. 3:18).
Μάς στρέφει προς το Θεό, τον Πατέρα μας έν προσευχή (Ρωμ. 8:15-16, Γαλ. 4:6), καί προς τόν πλησίον μας, τόν αδελφό μας και την αδελφή μας, έν πράξεσι (Ματθ. 25:31-46). Ο Αναστάς καί δεδοξασμένος Χριστός μάς διδάσκει τήν αληθινή ελευθερία, αυτή τής συμμετοχής στή δόξα τού Θεού: «ό δε Κύριος τό Πνεύμά έστιν· ού δε τό Πνεύμα Κυρίου, εκεί ελευθερία. Ημείς δε πάντες άνακεκαλυμμένω προσώπω τήν δόξαν Κυρίου κατοπτριζόμενοι τήν αύτήν εικόνα μεταμορφούμεθα άπό δόξης εις δόξαν, καθάπερ άπό Κυρίου Πνεύματος»(Β’ Κορ. 3:17-18).
Ο Αναστάς καί δεδοξασμένος Χριστός μάς διδάσκει τή νίκη τής αγιότητας πάνω στην αμαρτία, τή νίκη τής αγάπης πάνω στον μίσος, την νίκη τής ειρήνης πάνω στή βία, τή νίκη της δικαιοσύνης πάνω στην αδικία, τή νίκη του φωτός πάνω στον σκοτάδι, έτσι ώστε ο κόσμος να λάβει τη χαρά από τό Βασίλειο τού Θεού.
Ας προσευχηθούμε στον Αναστάντα Χριστόν νά πληρώσει τίς καρδιές μας μέ τη χαρά καί την ειρήνη, μεταμορφώνοντας καί εξαγιάζοντας τή ζωή της Ορθοδόξου μας, έτσι ώστε, οι χώρες τής Ευρώπης, νά ομοιάσουν περισσότερο μέ κεριά τής Αναστάσεως, μέ φλόγες τής Πεντηκοστής και οι χριστιανοί με αποστόλους του Χριστού - καί πάνω άπ' όλα ή αγάπη Του νά γίνει, καθώς Εκείνος θέλει, ορατή καί ζωοποιός όπως στο Θαβώρ.
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
1. Λούκιτς, Σλάβολιουμπ Ηλίας. (2017). The Anthropology of Linnaeus of Lyon [Doctoral dissertation]. (ND 41053),Ανακτήθηκε από: http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/41053#page/1/mode/2up , 7-8-2020.
2.
Meyendorff, J.
(1969). Christ in eastern Christian thought. St Vladimir's
Seminary Press. Ανακτήθηκε από: https://openlibrary.org/books/OL4752199M/Christ_in_Eastern_Christian_thought,
p.154ff , 25-7-2020.
3. Lossky, V. (1991). The mystical theology of the eastern church. James Clarke & Co. Ανακτήθηκε από: http://mail.trempealeau.net/the_mystical_theology_of_eastern_church_vladimir_lossky.pdf , 25-7-2020.
4. Hamman, A. (1987). L'homme, image de dieu: Essai d'une anthropologie chrétienne dans l'Eglise des cinq premiers siecles. Desclée-Mame. p.16,31,190-1 .
EVDOKIMOV PAUL , (1959/2011). L' Orthodoxie, Hyde Park, NY: New City ( Ἡ Ὀρθοδοξία, μτφρ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου