Ως επετειακό εορτασμό των 100 χρόνων από την οσιακή κοίμηση του άγιου Νεκταρίου Πενταπόλεως επιλέγουμε κάποια αποσπάσματα από το έργο του.
Μέσα από τα κείμενα του Άγιου παρατηρεί ο αναγνώστης σαν σε καθρέπτη την κατάσταση της ψυχής και επιμελείται την αποθεραπεία της. Και τότε βιώνει τη ζωντανή σχέση με τον Τριαδικό Θεό, αλλά και το όλο σώμα της Εκκλησίας, κατάσταση που του χαρίζει και το κριτήριο της προσωπικής του ευτυχίας.
Ο 'Άγιος Πενταπόλεως στηλιτεύει δύο πλάνες: Αφενός μέν την απολυτοποίηση των εξωτερικών εκδηλώσεων λατρείας και των αγαθών έργων -τα όποια συμπεριλαμβάνει στις πράξεις λατρείας- χωρίς ανάλογη εσωτερική διάθεση, αφετέρου δέ την τέλεια απόρριψή τους και την απολυτοποίηση της φιλοσοφίας, της διανοητικής ενασχολήσεως με τον Θεό, ως μόνου τρόπου προσεγγίσεώς Του.
Κατά την αναίρεση της πρώτης πλάνης εξηγεί ότι οι εξωτερικές πράξεις είναι όντως έργα λατρείας, εάν ή καρδιά μας είναι γεμάτη από αγάπη, εάν αυτά αποτελούν υπαγορεύσεις «του έν ημϊν λαλούντος Χριστού» (Β' Κορ. ιγ’ 3)· σ' αντίθετη περίπτωση δέν συνιστούν αρετή. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να επιστήσουμε την προσοχή μας στην ανακαίνιση της καρδιάς μας. Κατά την αναίρεση της δεύτερης επισημαίνει ότι τ’ αγαθά έργα και οι πράξεις λατρείας αποτελούν τρόπον τινά τις αισθήσεις της πνευματικής λατρείας, με τις οποίες αυτή εκδηλώνει τη ζωή και την υπόστασή της.
Στο σύγχρονο Covid-19 κόσμο μας, πού ζει μέσα στην αβεβαιότητα, το άγχος και τα υπαρξιακά αδιέξοδα, τα κείμενα πνευματικής αυτογνωσίας του Αγίου λειτουργούν σαν άλλος ισχυρός προβολέας, φωτίζουν και επαναπροσδιορίζουν την πορεία της ζωής μας στο ευαγγελικό φως και στο όντως-ουσιωδώς- επιλεγόμενο, τον Ιησού Χριστό.
Α] ή Βαθιά γνώση του εαυτού
«ή Βαθιά γνώση του εαυτού είναι πρωταρχική υποχρέωση του ανθρώπου. Δίχως την επίγνωση του εαυτού του πλανιέται μέσα στις ίδιες του τις σκέψεις, κυριολεκτικά αιχμαλωτίζεται από ποικίλα πάθη, καταγίνεται με πολλά και μάταια. Έτσι φθείρεται, καταδαπανάται στα μηδαμινά, ενώ δεν νοιάζεται για τα αιώνια και τιμιότατα, όντας πραγματικά αδιάφορος γι’ αυτά».
Β] Ή εικόνα αυτού πού πλουτίζει έν Θεω.
«Ή εικόνα αυτού πού πλουτίζει έν Θεω είναι χάρμα οφθαλμών, διότι χαράχτηκε από τον χρωστήρα της θείας χάρης. Οι αρετές βοήθησαν αποτυπώνοντας σ’ αυτήν με καλλιτεχνικές πινελιές το δικό τους κάλλος.
Αυτός πού πλουτίζει έν Θεώ, και όταν μιλάει σαγηνεύει, και όταν σωπαίνει διδάσκει- συμβουλεύοντας πείθει, ελέγχοντας επανορθώνει, διδάσκοντας εισακούεται. Αυτός πού πλουτίζει έν Θεώ, έγινε ό λύχνος του ευαγγελίου, πού φωτίζει όσους αγάλλονται μέσα στο ευαγγελικό φως. Αυτός πού πλουτίζει έν Θεω σηκώνει πάντοτε τον σταυρό του. Αυτός πού πλουτίζει έν Θεώ, βρίσκει παντού τον Θεό. Το πνεύμα του, σαν να το παρασύρει η λεπτή αύρα της θείας χάρης, ανυψώνεται σαν ανάλαφρο φτερό και βιάζεται να φθάσει τον Ποιητή και Πλάστη του. Ή καρδιά του έχει γίνει Παράδεισος.
Σ’ αυτήν ανθίζουν τ’ άνθη των χαρισμάτων, σαν σε παντοτινή άνοιξη. Αυτός πού πλουτίζει έν Θεώ, δεν ζει πλέον για τον εαυτό του, αλλά για τον πλησίον του. Ή ευγένεια της ψυχής του εμφανίζεται σαν γλυκιά χάρη απλωμένη στο πρόσωπό του και εκδηλώνεται σαν αγνό συναίσθημα ακατάληπτης λεπτότητας».
Γ] Ή εικόνα της ελπίδας.
«Ελπίδα, είσαι αληθινά ωραία σαν κόρη του ουρανού ! Ή δύναμή σου είναι ο στύλος πού υποβαστάζει τις θλιμμένες ψυχές. Είσαι αναφαίρετο δώρο του Θεού, διότι πλάστηκες μαζί με την ψυχή του ανθρώπου, για να τον ενισχύεις στις δοκιμασίες της ζωής και να τον αναδεικνύεις ανώτερο των περιστάσεων. Ή ελπίδα καταυγάζει σαν τη ροδαυγή στο ηθικό στερέωμα και φωτίζει τις σκοτεινιασμένες από τη μαυρίλα ημέρες της θλιμμένης καρδιάς. Ρίχνει βάλσαμο παρηγοριάς στα τραύματα της ψυχής πού πενθεί.
Οι ήρωες, οι μάρτυρες της πίστης, της ελευθερίας, της επιστήμης, του καλού, του αγαθού, και έν γένει όλοι οι μεγάλοι άνδρες πού ευεργέτησαν την ανθρωπότητα και πρόσφεραν τούς εαυτούς τους θυσία στο βωμό της αρετής, οδηγήθηκαν -σαν από μυσταγωγό και αρχιερέα- από την ελπίδα προς τον ζώντα Θεό. Μακάριος αληθινά αυτός πού ελπίζει στον Κύριο»!
Δ]Περί προσευχής.
« Προσευχή αληθινή είναι η απερίσπαστη, η χωρίς ρεμβασμό, πού εκτελείται με προθυμία, με ψυχή πού πονάει (...). Ή ταπεινοφροσύνη γίνεται παντού όχημα της προσευχής. Όπως ό ήλιος είναι το φως του σώματος, έτσι και ή προσευχή είναι το φως της ψυχής. Ή προσευχή είναι ουράνια πανοπλία, κοινό φάρμακο των παθών, υποθήκη υγείας, ελπιδοφόρο άνθος. Μεγάλη ασφάλεια η προσευχή, αδαπάνητος θησαυρός, λιμάνι δίχως κύματα, άγκυρα όσων κλυδωνίζονται, φυγαδευτήριο κάθε λύπης, πηγή ευθυμίας, μητέρα της φιλοσοφίας. Μακάριος ο νους, ο όποιος κατά την ώρα της προσευχής ομιλεί στον Θεό δίχως περισπασμούς. Αυτός ανεβαίνει ψηλά σαν νεογέννητος αετός και γίνεται φωτεινός από τη φωτοειδή αλλοίωση του Θεού»!
Ε]Περί υπομονής και θλίψεων.
« Το όνομα της υπομονής είναι όνομα πολλών ιδρωτών και πολλής καρτερίας. Ή θλίψη τονώνει τα νεύρα της ψυχής και αυξάνει την προθυμία για ασκητική πάλη, αναδεικνύει τη δύναμη της ψυχής».
ΣΤ]Περί αγάπης.
« Ή αγάπη είναι φύλακας και συνεργός και όλων των άλλων αρετών. Και όπως τα δεσίματα συγκροτούν τις οικοδομές, έτσι κι αυτή οδηγεί στην τελειότητα και συγκροτεί τα μέλη του σώματος. Πάντα εκείνη, όταν είναι παρούσα, τα συσφίγγει. Όταν λείπει, διαλύονται ή αποδεικνύονται προσποιητά και κενά. Ή αγάπη τά πάντα κατορθώνει».».
Ζ] Οι τρόποι της πνευματικής λατρείας.
« «Όποια Αποκάλυψις! Όποια διδασκαλία(...)! Ο Κύριος μας φανέρωσε αλήθεια πού δεν γνωρίζαμε έως τώρα(…). Νέα λατρεία, νέον θυσιαστήριον, νέα θυσία, νέον οικοδόμημα(...)! Ή γή ολόκληρη αποτελεί το θεμέλιο του Ναού αυτού, και ο ουρανός τον θόλο του. Μέσα σ’ αυτόν ο λογικός άνθρωπος ανυψώνοντας βωμούς στην καρδιά του θα προσφέρει στον Θεό πνευματική θυσία και λογική λατρεία (...). Αλλά γιατί ο Κύριος λέει «προσκυνήσουσι τω Πατρί» και όχι « τω Θεώ·; (…) Διότι ευαγγελίζεται την υιοθεσία τού ανθρώπου από τον Θεό Πατέρα μέσω της σταυρικής θυσίας τού Υιού Του. Θα προσερχόμαστε λοιπόν να λατρεύουμε τον Θεό και θα επικοινωνούμε μαζί Του με το θάρρος τού παιδιού προς τον πατέρα του(…). Πόσον ανυψώθημεν! Πόσον ετιμήθημεν! Άνθρωποι όντες χοϊκοί αγγέλων εκπληρούμεν Λειτουργίαν (…)! Πόσον όμως άγιοι δέον να ώσι και οι τω Θεώ συνόντες ! Πόσον ιερά και αγνή η λατρεία αυτών(…)! Ή εκπλήρωση λοιπόν αυτού τού καθήκοντος απαιτεί βίο υψηλό και καθαρό εκ μέρους τού ανθρώπου, απαιτεί ακόμη γνώση τού ύψους της λατρείας, σφοδρή αγάπη προς τον Θεό και συναίσθηση της μηδαμινότητας μας και του μεγαλείου τού Θεού.
Της πνευματικής λατρείας τρεις είναι οι τρόποι : «η Δοξολογία, η Ευχαριστία και η Δέησις, διότι έν τη τριπλή ταύτη λατρεία συγκεντρούται παν αίσθημα, πάσα ψυχική διάθεσις(...).
Αλλά για την ακριβή εκπλήρωση της λατρείας απαιτείται (…) καθαρότης νοὸς και διαύγεια πνεύματος(…), στοιχεία πού εξαρτώνται από την υγεία της πνευματικής ζωής (…). Ηθικής μορφώσεως άρα δεόμεθα, όπως αληθώς πνευματικοί αποβώμεν και πνευματικώς τω Θεώ λατρεύσωμεν· και αυτό το επιτυγχάνουμε, άν συμμορφωθούμε στις εντολές Του(…).
Λόγω όμως της φθοράς της ανθρώπινης φύσεως, είναι αδύνατον ο άνθρωπος με τίς δικές του δυνάμεις να εφαρμόσει ακριβώς τον θείο νόμο. Έχει ανάγκη της θείας Χάριτος. Αυτήν την λαμβάνει μέσω της Εκκλησίας, ήτις άπαλλάττει αυτόν τοΰ προπατορικού αμαρτήματος, εγκαινίζει εις αυτόν βίον άγιον και δωρείται την ισχύν έν ταϊς ψυχικαίς αυτού δυνάμεσι και οδηγεί δίκην χειραγωγού εις την πνευματικήν τελειότητα και μετά τού Θεού κοινωνίαν(…). Ή Εκκλησία λοιπόν είναι(...) η κλίμαξ τού Ιακώβ η γεφυρούσα τα ουράνια με τα επίγεια και μετάγουσα ημάς εις την ουράνιον βασιλείαν(…). Ό αληθώς εσωτερικώς λατρεύων τον Θεόν αισθάνεται έν τη καρδία αυτού μυστικήν τινα λαλιάν, πληροφορούσαν αυτόν περί της ιερότητος και αγιότητος τού περιεχομένου της καρδίας αυτού, διό και ζητεί διά παντοίων μέσων και κινήσεων να εκφράσει την χαράν και ευγνωμοσύνην του προς τον Θεόν(…).Κύριον μέλημα ημών έστω ή προς τον Θεόν προσέγγισις και η επιζήτησις αυτού... Διατελέσωμεν ακριβείς τηρηταί των θείων εντολών και ό Θεός ημών έστω ή αγάπη ημών... έν τη φιλοσοφία ταύτη θέλομεν αναδειχθεί αληθώς σοφοί, σώζοντες την μετά τού Θεού ημών συγκοινωνίαν και αναδεικνυόμενοι πολϊται της ουρανίου βασιλείας(….) ».
ΠΗΓΑΙ
1- Αγίου Νεκταρίου Κεφαλά Μητροπολίτου Πενταπόλεως, Άπαντα, τ. ΣΤ', Προλεγόμενα. επιμ. κειμένων, ευρετήριο, Χρ. Κρικώνης, εκδ. I. Μ. Αγ. Τριάδος / Αγίου Νεκταρίου Αιγίνης, Ί. Μητροπ. Υδρας, Σπετσών και Αιγίνης, σελ. γ΄, 30, 309-322.
2- Αγίου Νεκταρίου Κεφαλά Μητροπολίτου Πενταπόλεως. (2012). Το γνώθι σαυτόν. Eκδόσεις Άθως (Σταμούλη Α.Ε.).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου