[see.McCarty, V.K, Encouragement_from_the_Desert_Mothers_in_Troubling_Times. in:https://www.academia.edu/44368281/_Homily_of_Encouragement_from_the_Desert_Mothers_in_Troubling_Times_by_VK_McCarty]
<< Ὀψίας δὲ γενομένης, ὅτε ἔδυ ὁ ἥλιος, ἔφερον πρὸς αὐτὸν πάντας τοὺς κακῶς ἔχοντας καὶ τοὺς δαιμονιζομένους· 33 καὶ ἦν ἡ πόλις ὅλη ἐπισυνηγμένη πρὸς τὴν θύραν· 34 καὶ ἐθεράπευσε πολλοὺς κακῶς ἔχοντας ποικίλαις νόσοις, καὶ δαιμόνια πολλὰ ἐξέβαλε, καὶ οὐκ ἤφιε λαλεῖν τὰ δαιμόνια, ὅτι ᾔδεισαν αὐτὸν Χριστὸν εἶναι. 35 Καὶ πρωῒ ἔννυχα λίαν ἀναστὰς ἐξῆλθε καὶ ἀπῆλθεν εἰς ἔρημον τόπον, κἀκεῖ προσηύχετο. 36 καὶ κατεδίωξαν αὐτὸν ὁ Σίμων καὶ οἱ μετ’ αὐτοῦ, 37 καὶ εὑρόντες αὐτὸν λέγουσιν αὐτῷ ὅτι πάντες σε ζητοῦσι. 38 καὶ λέγει αὐτοῖς· Ἄγωμεν εἰς τὰς ἐχομένας κωμοπόλεις, ἵνα καὶ ἐκεῖ κηρύξω· εἰς τοῦτο γὰρ ἐξελήλυθα. 39 καὶ ἦν κηρύσσων ἐν ταῖς συναγωγαῖς αὐτῶν εἰς ὅλην τὴν Γαλιλαίαν καὶ τὰ δαιμόνια ἐκβάλλων>> (Mark 1:32-35).
Ο Ιησούς στην Καινή Διαθήκη έχει προσευχηθεί για πολλά από τα πράγματα που μας προκαλούν ανησυχία σήμερα: κι όμως, παρ΄ όλα αυτά το αίσθημα ότι ο κόσμος μας έχει καταληφθεί από τα στοιχεία του κακού εξακολουθεί να είναι συγκλονιστικό.
Έτσι, είναι καλό να θυμόμαστε ότι ο Ιησούς ότι αποσυρόταν συχνά στην έρημο για να προσευχηθεί μόνος του ώστε να λάβει δύναμη και στήριξη. Και πολλοί εμπνεύστηκαν από αυτό το γεγονός ώστε να τον ακολουθήσουν εκεί, ιδιαίτερα στους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού.
Ενώ οι περισσότεροι από αυτούς τους πρώτους Πατέρες της ερήμου ήταν άντρες που προσεύχονταν στον Θεό στο τραχύ έδαφος των λόφων έξω από τα παλαιστινιακά χωριά και πάνω από το Νείλο, υπήρχαν και γυναίκες που αποσύρθηκαν στην έρημο, επιδιώκοντας να ζήσουν πραγματικά την εντολή του Χριστού (βλ. Chaîne, M. (Marius), (1960). Le manuscrit de la version copte en dialecte sahidique des "Apophthegmata Patrum". Imprimerie de l'Institut franca̧is d'archéologie orientale, Le Caire ).
Και αυτοί Πατέρες της ερήμου, μας έχουν αφήσει ένα θησαυροφυλάκιο πνευματικής σοφίας μέσα στα σύντομα λόγια τους – τα ‘’Αποφθέγματα’’ - παρόμοια σε κειμενικό ύφος με τα παλαιότερα ρητά (Λόγια- πηγή Q) του Ιησού. Ακόμα και στην ελληνόγλωσση συλλογή, sτα ρητά των πατέρων της ερήμου, (ie. Apophthegmata Patrum, Patrologia J.P.Migne , vol.91-2), υπάρχει μια τριάδα ηλικιωμένων γυναικών, ασκητριών του αναχωρητισμού , γνωστών για τη διδασκαλία τους για τον Θεό της αγάπης.
Οι συμβουλές και η προτροπή των Μητέρων της ερήμου (βλ. επίσης Δημ. Γ. Τσάμη, (1997), «Μητερικόν», τ.1-3, εκδ. αδελφ. Η Αγία Μακρίνα, Θεσ/νίκη) τις καθιστούν εξαιρετικούς πνευματικούς οδηγούς στον σημερινό γεμάτο προβλήματα κι ανησυχίες κόσμο μας.
Η αξιοθαύμαστη εσωτερική τους ηρεμία μπορεί να είναι ένα χρήσιμο πρότυπο σε κάθε είδους εποχές συγκρούσεων. Σε προσωπικές συζητήσεις μεταξύ Γερόντισσας και υποτακτικού, δίδαξαν τους ακολούθους τους πως να μιμούνται τον Χριστό και να αντιμετωπίζουν τον πειρασμό, αφήνοντάς τους εν ειρήνη συχνά με ένα ρητό που προοριζόταν να τους καθοδηγήσει προσωπικά στην προσευχή καθ 'όλη τη διάρκεια της ημέρας τους, να υποστηρίξει το θάρρος τους και να εμπνεύσει τον πνευματικό αγώνα μέσα σε κάθε έναν από αυτούς, ώστε να διακονούν έμπρακτα το υψηλότερο αγαθό μέσα στον κόσμο (βλ.Swan, Laura , 2001. The Forgotten Desert Mothers: Sayings, Lives and Stories of Early Christian Women. New York: Paulist Press).
Η ιδιαίτερη επίκληση αυτής της διδασκαλίας στις αγωνιζόμενες ηρωικά ψυχές παραμένει ζώσα και ισχυρή και σήμερα, μιας μπορεί να βρεθούμε κι εμείς ανάμεσα σε εκείνους που βιώνουν δυσκολίες. Η δύναμη, η επιμονή και η υπομονή για να ξεπεράσουμε το κακό προέρχονται από τον Κύριο Ιησού Χριστό.
Οι Μητέρες της ερήμου το γνώριζαν αυτό από πολύ κοντά, και δίδαξαν τους ακολούθους τους μέσα από τα βάθη της πίστης τους στον αναστημένο Κύριο.
Αυτές οι πρεσβύτερες σε ηλικία και σοφία άγιες γυναίκες διατρέχουν το πνευματικό μονοπάτι μπροστά από όλους εμάς - είναι οι Μητέρες της ερήμου οι οποίες μπορούν να μας βοηθήσουν(βλ.Lucreţia VASILESCU. (2012). Desert Spirituality: Amma, a Spiritual Directress. Conferinţa Naţională „Text şi discurs religios”. Στο; https://www.cntdr.ro/sites/default/files/c2012/c2012a31.pdf , 7-12-2020). Καθώς η διδασκαλία τους αποκαλύπτει ότι, από την αρχή της ζωής της Εκκλησίας, οι γυναίκες έχουν γίνει στο όνομα του Ιησού Χριστού εισηγητές νέων προτύπων ζωής, προσευχής και άσκησης .
Εδώ παρατίθενται μερικά μόνον παραδείγματα από τη διδασκαλία τριών Μητέρων της ερήμου που καταγράφονται στο έργο ‘’ Αποφθέγματα των Πατέρων της Ερήμου’’(βλ.Ward, B. 1. (1975/ 1981). The sayings of the Desert Fathers: The alphabetical collection, Preface by Metropolitan Anthony of Sourozh. Cistercian studies series., in: http://www.g4er.tk/books/sayings-of-the-desert-fathers.pdf , 7-12-2020).
Θυμηθείτε ότι, προτού συγκεντρωθούν τα Λόγια του Ιησού στην μορφή των αφηγήσεων του Ευαγγελίου, διατηρήθηκαν αρχικά στην μνήμη και από στόμα σε στόμα, με την ελπίδα ότι η γνήσια σπίθα της αρχικής αποστολικής μνήμης θα μεταφερόταν μέσα σε κάθε ζωντανή βιωματικά Παραβολή.
Και έτσι ακριβώς συνέβη με τα ρητά - αποφθέγματα των Μητέρων της ερήμου: τα θυμόταν οι ακόλουθοί τους, οι οποίοι με τη σειρά τους έγιναν οι ίδιοι Γέροντες – πνευματικοί ή Γερόντισσες.
Όπως τα απομνημονευμένα ‘’Λόγια’’ του Ιησού – απροσδόκητα δραστικά και ακτινοβόλα στην υπόσταση της θεϊκής τους σοφίας – έτσι και πολλά από τα λόγια των Μητέρων της ερήμου αναμφισβήτητα βασίζονται στη μνήμη ενός ακολούθου των που έλαβε συμβουλές από μια σοφή πνευματικό οδηγό – δηλαδή με κάποιο σύντομο φραστικά κόσμημα διδασκαλίας που γράφτηκε έντονα και διογκώθηκε μέσα στην καρδιά του και στη συνέχεια παραδόθηκε σε επιγενόμενους πνευματικούς αναζητητές.
Στην πραγματικότητα, μπορεί να αποτελούν αυτή την σπίθα της ζώσας σοφίας η οποία εξακολουθεί να καίει μέσα σε αυτές τις διδασκαλίες που την κράτησαν σθεναρή ώστε να μπορούν να μας καθοδηγήσουν σήμερα.
Η Μητέρα Θεοδώρα είπε: «Αυτή η εποχή είναι μια καταιγίδα, αλλά μόνο μέσω πολλών δοκιμασιών και πειρασμών μπορούμε να αποκτήσουμε μερίδα κληρονομίας στη βασιλεία των Ουρανών» (Apophthegmata Patrum, ibid, σελ.83-4).
Αυτή η Μητέρα της ερήμου θεωρήθηκε ότι ήταν χήρα ενός Ρωμαίου Επάρχου της Αιγύπτου του 4ου μ. Χ αιώνα στην Αλεξάνδρεια η οποία ακολούθησε την πίστη της στον Ιησού Χριστό μέσα στην έρημο. Μνημονεύεται για το ότι υπήρξε αξιόπιστη συνοδοιπόρος του Επισκόπου Θεόφιλου, και επίσης διότι της ζητήθηκε κατ΄ επανάληψη η γνώμη της για τους μυστικούς τρόπους ευδοκίμησης της μοναστηριακής ζωής. Η Θεοδώρα τιμάται ως αγία την 11η Σεπτεμβρίου.
Οι Μητέρες της Ερήμου δεν ήταν αποκλειστικά επικεντρωμένες στο δικό τους πνευματικό όφελος. Αφιερώθηκαν με δυναμισμό και με μια βαθιά αίσθηση δικαιοσύνης και διακονίας προς τη χριστιανική κοινότητα - για την αγάπη του πλησίον τους.
«Σηκώστε τα χέρια σας στην προσευχή, Αδελφές μου», είπε η Μητέρα Θεοδώρα, «και ικετεύστε τον Θεό ώστε, όταν έλθει η ώρα σας, η ψυχή σας και οι ψυχές εκείνων που σας αγαπούν, να μπορούν να περάσουν με ασφάλεια μέσα από όλο το κακό στον κόσμο που φράζει τον δρόμο για τον Παράδεισο » (Matericon, Instructions of Abba Isaiah to the Honorable Nun Theodora, Safford, AZ: St. Paisius Serbian Orthodox Monastery, [2001], σελ. 68).
Όπως οι Μητέρες της ερήμου, ας προσπαθήσουμε να γίνουμε οι πνευματικοί αγωνιστές του υψηλότερου καλού.
Η Μητέρα Θεοδώρα είπε: «Μην ξεχνάτε ποτέ ότι σε μια ζωή έντονης προσευχής, ο Θεός γίνεται η υπεράσπισή σας σε όλες τις αρετές. Όταν χρειαστεί, ο ισχυρός Κύριος θα έρθει σε άμυνα σας, πλήρως οπλισμένος »(Matericon , Ibid., 72). Είπε επίσης, «Η νηστεία μπορεί να σας συνδράμει - βοηθά στον περιορισμό της αμαρτίας. Δείτε πώς αυτός που αποτυγχάνει στη νηστεία γίνεται σαν ένας επιβήτορας εμμανής για τις φοράδες; " (Matericon , Ibid., 46)
Καθώς αναγιγνώσκετε τα αναφερόμενα στην πνευματικότητα των Μητέρων της ερήμου, βλέπετε στον βαθύτερο πυρήνα της να κείται η βαθιά συμπόνια και η ευγνωμοσύνη για το έλεος του Θεού.
Τα ρητά απηχούν σεβασμό και τρυφερότητα για τους αγίους Πατέρες της ερήμου που τους διδάσκουν τα πνευματικά, και καλωσορίσματα για τον ζήλο της Χάριτος εκ μέρους των νεοφερμένων δοκίμων που ήρθαν ανάμεσά τους.
Οι διδασκαλίες των Μητέρων της ερήμου μπορούν να μας μιλήσουν πολύ προσωπικά λόγω της πρακτικής σοφίας που προσφέρουν ως απάντηση στους δικούς τους ακολούθους .
Ήξεραν ότι η παρουσία του Θεού ήταν κρυμμένη στη σιωπή - και στην επαναλαμβανόμενη σταθερά προσευχή, όπως ‘’η προσευχή του Ιησού’’. Και σε βαθιά υπομονετική περισυλλογή μπροστά σε χωρία της Γραφής, και σε μικρές ερωτήσεις αναζήτησης που τέθηκαν κατόπιν, όπως και σε απλές κι εύγλωττες, πολύ ανθρώπινες ιστορίες. Και συχνά στα ευσύνοπτα αποφθέγματα.
Η μητέρα Σάρα είναι μια άλλη μητέρα της ερήμου που πιστεύεται ότι ακολουθώντας την εντολή του Χριστού είχε αποσυρθεί στους λόφους πάνω από το Νείλο, πιθανώς κοντά στη Σκήτη, και, που διέπρεψε ως ερημίτης διδάσκουσα για 60 χρόνια. Η μνήμη της γιορτάζεται στις 13 Ιουλίου.
Στην καρδιά της, η αφιέρωσή της βασίζεται στην προσωπική αναζήτηση της ειρήνης στη σχέση της με τον Θεό. Καθώς η Μητέρα Σάρα κατευθύνθηκε στην ερωτική αποχή για το όνομα του Ιησού Χριστού, την βίωσε ως πόλεμο προς τον σεξουαλικό πειρασμό τόσο έντονα ώστε την αντιλαμβανόταν ως μάχη με έναν δαίμονα.
Τα ‘’Αποφθέγματα των Πατέρων της ερήμου’’ αναφέρουν ότι: «Η Μητέρα Σάρα διεξήγαγε πόλεμο ενάντια στον δαίμονα του πειρασμού της για δεκατρία χρόνια. Ωστόσο, ακόμη και στο χειρότερο στάδιό του, αρνήθηκε να προσευχηθεί για να σταματήσει. Αντ 'αυτού, προσευχήθηκε: «Θεέ μου, δώσε μου δύναμη»(Apophthegmata Patrum, ibid., σελ.229).
Ένα από τα αποφθέγματά της λέει πώς, στη γενναία της μάχη, ακόμη και ο ίδιος ο Διάβολος αναγκάστηκε τελικά να παραδεχτεί ότι τον είχε ξεπεράσει. Ωστόσο, απάντησε: «Δεν είμαι εγώ που σε ξεπέρασα, αλλά ο κύριος μου, ο Χριστός» ( Ibid ., 230).
Περιγράφοντας εκεί την ασκητική πρακτική της προσευχή της, λέγεται παρ’ ότι από το ερημητήριο της, θα μπορούσε να κοιτάξει κάτω από την πλαγιά του λόφου και να δεί τον Νείλο να ρέει, εντούτοις για 60 χρόνια, η Μητέρα Σάρα παρέμεινε τόσο εγκεντρισμένη στην προσευχή προς τον Χριστό που δεν την σταμάτησε ποτέ, ώστε απλώς δεί το ποτάμι να περνά (Ibid., 23ο).
Για να κρατήσει τον εαυτό της συνεπή προς τη σοβαρότητα της διακονίας της, δίδαξε με σύνεση ότι: «Ποτέ δεν έκανα ένα βήμα στη σκάλα της πνευματικής προόδου χωρίς να προβάλω, πριν ανέβω, το θάνατο στα μάτια μου» ( Ibid., 230).
Μόλις ένας ακόλουθος φώναξε , «Μητέρα! Γιατί μου επιτίθεται ο πειρασμός τις νυχτερινές ώρες; »- εκείνη απάντησε:« Το δοχείο που τον εμπεριέχει είναι μέσα σου. Δώσε πίσω την υποθήκη και θα σ’ αφήσει »( Matericon, Ibid., 57).
Ακόμη και οι άλλες μητέρες στην έρημο αναζήτησαν την Μητέρα Σάρα, και μια από αυτές την ρώτησε: «Τόσο κακό στον κόσμο - δέχομαι επίθεση από κάθε είδους αδικία, τόσο που έχω μαρτυρήσει, τι να κάνω;» , εκείνη απάντησε: «Μην προσπαθείτε να καταπολεμήσετε όλα αυτά. Καταπολεμήστε τον αρχηγό τους και όλα τ΄ άλλα θα χαθούν. Γι 'αυτό τον σκοπό, παιδί μου, υπάρχει η πνευματική σου μάχη: για την δύναμη της ηρεμίας, της νηστείας, των δακρύων από την καρδιά, και ενός πλήθους γονυκλισιών και προσφορών μετανοίας μέσα απ’ την προσευχή σου »(Ibid., 58).
Η τρίτη μητέρα της ερήμου που περιλαμβάνεται μεταξύ των ‘’ Αποφθεγμάτων των Πατέρων της ερήμου’’ είναι η Συγκλητική. Πιστεύεται ότι κατάγεται από την Αλεξάνδρεια και ότι είχε ξεκινήσει την ασκητική της ζωή μέσα στο σπίτι της. Με αυτόν τον τρόπο πολλές πηγαία αφοσιωμένες γυναίκες στον Ιησού κατάφεραν να ξεκινήσουν το πνευματικό τους ταξίδι προς τον Κύριο την πρωτοχριστιανική περίοδο. Η Μακρίνα,λ.χ, η μεγαλύτερη αδελφή και διδάσκαλος του Γρηγορίου Νύσσης και του Βασιλείου του Μεγάλου, είναι ένα άλλο επίσης παράδειγμα.
Η Μητέρα Συγκλητική είναι γνωστό ότι ήταν σοφός σύμβουλος για την πνευματική πορεία της ψυχής, και πολλά από τα λόγια της σώζονται μέχρι σήμερα. «Η ζωή σου που επιζητεί την παρουσία του Θεού», δίδαξε, «είναι σαν τον Παράδεισο, πρέπει να διαφυλάσσεται από ένα φλεγόμενο σπαθί – την προσευχή και την μνήμη του Θεού »( Ibid., 61).
Οι διδασκαλίες της μπορούν να είναι χρήσιμες για την ενθάρρυνση και την καθοδήγηση της πίστης μας , ειδικά όταν ένα απόφθεγμα περί προσευχής μας εμπνέει ακόμα με τη γλαφυρή σοφία του:
‘’Αν για αρχή υπάρχει ο αγώνας και οι κοπιώδεις δοκιμασίες για όλους εκείνους που προχωρούν προς τον Θεό», διδάσκει η Μητέρα Συγκλητική, «όμως μετά, παιδιά μου, έρχεται μια ανεξήγητη χαρά. Πράγματι, όπως ακριβώς εκείνοι που επιδιώκουν να ανάψουν μια φωτιά αρχικά κατακλύζονται από καπνό και δάκρυα, όμως, έτσι αποκτούν αυτό που ζητούν. Όπως ειπώθηκε, «Ο Θεός μας είναι μια φωτιά που κατατρώγει» (Εβρ. 12:29). Έτσι, πρέπει να ανάψουμε τη Θεία Φωτιά μέσα στον εαυτό μας με δάκρυα και κόπο." (Apophthegmata Patrum , ibid., σελ.231).
Η Μητέρα Συγκλητική καθοδήγησε όλους τους ακολούθους της: «Να καθαρίζετε συνεχώς την ψυχή. Εξορίστε το δηλητήριο και τα παράσιτα των αμαρτωλών σκέψεων με το θεϊκό θυμίαμα της προσευχής »(Matericon, Ibid., 66).Ακόμα και όταν ένας μαθητής ήρθε κοντά της πολύ αναστατωμένος, ρωτώντας: «Τι γίνεται αν συνειδητοποιήσετε ότι έχετε κάνει κάτι κακό;» Η Μητέρα Συγκλητική είπε: «Θυμηθείτε - αν οποιαδήποτε στιγμή πέσετε στην αμαρτία, ας λέτε με ταπεινό φρόνημα, παρακαλώ συγχωρέστε με, και τότε θα σας συγχωρεθεί» ( Ibid ., 63).
Η πρακτική σοφία και των τριών αυτών των Μητέρων της ερήμου μας αφήνει με μια παρακαταθήκη συμβουλών και ενθάρρυνσης για να καθοδηγηθούμε στο δικό μας μονοπάτι της πίστης και στις καθημερινές προκλήσεις, καθώς αυτές τις μέρες θα περιηγηθούμε στον σκληρό κόσμο μας.
Μερικές από τις διδασκαλίες των Μητέρων της ερήμου μας δίδονται ως απλές ιστορίες ή παραβολές. Εδώ είναι ένα από τη Μητέρα Θεοδώρα, αυτό για τους τρόπους με τους οποίους η ελαττωματική ανθρωπότητά μας μπορεί να παρεμποδίσει τη σωστή σχέση μας με τον Θεό:
‘’Κάποτε υπήρχε ένας αληθινός αναζητητής του Θεού που ήρθε στην Άμα
απογοητευμένος με τους καθημερινούς πειρασμούς στη ζωή. Και η Θεοδώρα
απάντησε, καθοδηγώντας το πνεύμα της. «Δοκιμάστε αυτό», είπε. "Γυρίστε
και αντιμετωπίστε τους πειρασμούς σας - απλώς μιλήστε τους, σαν να ήταν
διάβολοι." «Ναι», φώναξε η γυναίκα και γύρισε και είπε: «Δεν μπορώ να κάνω αρκετά δίαιτα για να σε ξεφορτωθώ».Και της απάντησαν: «Δεν τρώμε ούτε πίνουμε». Και είπε: «Τι γίνεται αν μένω όλη τη νύχτα και προσεύχομαι σε Ιερή αγρυπνία; » Και της απάντησαν: «Δεν κοιμόμαστε». Και φώναξε: «Ποια δύναμη, λοιπόν, σε ξαποστέλνει;» Και οι διάβολοι της απάντησαν: «Τίποτα δεν μπορεί να μας υπερκεράσει, αλλά μόνο ταπεινότητα’’. (Apophthegmata Patrum , ibid., σελ., 84 )
Η σοφία των Μητέρων της ερήμου μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση της προσωπικής μας ζωής κα της προσευχής και, τελικά, της προσωπικής μας διακονίας σε αυτόν τον κόσμο.
Όπως και το μήνυμα του Ιησού, οι γυναίκες της ερήμου από τις πρώτες μέρες του Χριστιανισμού μας προσφέρουν έναν θησαυρό σοφών αποφθεγμάτων και αληθινών παραβολών για μια γνήσια ζωή.
Ας δώσουμε την τελευταία λέξη , ως κατακλείδα, στην Αγία Μαρία της Αιγύπτου καθώς προσεύχεται στην έρημο: «Τώρα, λοιπόν, με οδήγησέ με, όπου κι αν θέλεις, Κύριε. Οδήγησε με προς στη σωτηρία, διδάξε μου τι είναι αληθινό και βάδιζε, Κύριε, μπροστά μου στον δρόμο της μετάνοιας. " (βλ. Keller, David G. R. 2005, Oasis of Wisdom: The Worlds of the Desert Fathers and Mothers. Collegeville, Minn: Liturgical Press,. , σελ.187).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου