(Έτσι κι εσείς να λογαριάζετε τους εαυτούς σας , ότι αφενός να είστε νεκροί ως προς την αμαρτία, αφετέρου ζωντανοί ως προς το Θεό και μέσα στο Χριστό Ιησού τον Κύριό μας. )
Ο Χριστιανισμός είναι μια θρησκεία της επιθυμίας. Με την πρώτη ματιά, αυτή η δήλωση μπορεί να φαίνεται αντίθετη προς όσα γνωρίζουμε και αντιφατική.
Εξάλλου, οι Χριστιανοί λέγεται ότι πρέπει να αρνηθούν τον εαυτό τους, να πάρουν τον σταυρό τους και να ακολουθήσουν τον Χριστό (Ματθ. 16:24): ’' Τότε ὁ Ἰησοῦς εἶπε τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ· εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολουθείτω μοι. ‘’
Πολλές προσευχές, ειδικά στη Θεία Λειτουργία, φαίνεται επίσης να υποβαθμίζουν την αξία της επιθυμίας.
Στη Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου, πριν από την ανάγνωση του Ιερού Ευαγγελίου, ο ιερέας προσεύχεται για την τήρηση των εντολών του Κυρίου, ώστε «έχοντας καταπατήσει όλες τις σαρκικές επιθυμίες», ο Χριστιανός μπορεί να κάνει αυτό που είναι ευχάριστο1 στον Θεό. Παρομοίως, στη ευχή κατά τη διάρκεια του Χερουβικού Ύμνου, ο ιερέας προσεύχεται ότι2 «Κανείς που δεσμεύεται από σαρκικές επιθυμίες και απολαύσεις δεν αξίζει να Σε πλησιάσει, ή να Σε υπηρετήσει εσένα, τον Βασιλιά της Δόξας».
Η ιστορία της εκκλησίας είναι γεμάτη με πολλά παραδείγματα ασκητών και αγίων που παραιτήθηκαν από τις επιθυμίες τους, είτε αυτό περιλαμβάνει τον Άγ. Βενέδικτο ο οποίος θα ρίξει τον εαυτό του πάνω σ' αγκαθωτό θάμνο για να τον τιμωρήσει για τη σεξουαλική του επιθυμία, είτε την Ευδοκία την Σαμαρείτιδα (98 – 117 μ.Χ.) την οποία η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά στην Κυριακή της Τυρινής ή της Συγγνώμης)3 που επειδή εγκατέλειψε τους γήινους θησαυρούς και τα πλούτη μαζί και τη φυσική ομορφιά της, δέχθηκε την περιφρόνηση και την επίθεση των πρώην εραστών της.
Αμέτρητες καταχωρήσεις στα περίφημα Αγιολόγια της Εκκλησίας ακολουθούν μια παρόμοια αφηγηματική πορεία: ένα άτομο με κοσμική φήμη και υλικές απολαύσεις βιώνει μια μεταστροφή και, στη συνέχεια, πουλά τα υπάρχοντά του, και υιοθετεί μια ζωή φτώχειας και αυταπάρνησης.
Φαίνεται λοιπόν ότι η «επιθυμία» έχει μια εξαιρετικά αρνητική θέση μέσα στο χριστιανικό αγιολογικό κήρυγμα. Με άλλα λόγια, εάν επιθυμείτε κάτι, είναι πιθανώς ό,τι κακό και αμαρτωλό, και έτσι ο «δρόμος» προς την αγιότητα πρέπει να είναι εκείνος που «αποφεύγει» αυτό που θέλουμε και αντ 'αυτού είναι εκείνος που μας κάνει ν΄ακολουθούμε αυτά που δεν μας αρέσουν.
Θεωρητικά, θα μπορούσε κανείς να ακολουθήσει τη χριστιανική ζωή με αυτόν τον τρόπο. Στην πραγματικότητα, πολλοί το έχουν.
Η υπόθεση ότι η επιθυμία είναι κακή (ιδιαίτερα σωματική επιθυμία), διαπερνα την διαλεκτική πορεία των διάσημων ιστορικών μορφών: Ο Μάνης, ή Μανιχαίος, του οποίου οι ιδέες παρήγαγαν τη δυαδική φιλοσοφία του Μανιχαϊσμού που ταλαιπωρεί τον αγ. Αυγουστίνο Ιππώνος.
Ο Μαρκίων, ο Γνωστικός αιρετικός που απέρριπτε την ιδέα ότι ο Χριστός θα μπορούσε να έχει προσλάβει ανθρώπινη σάρκα. Ο Σεβήρος Αντιόχειας , ο οποίος ηγήθηκε μιας ακραίας αίρεσης ασκητών (οι Εγκρατιτικοί ) και πίστευε ότι ο γάμος, καθώς και οι γυναίκες, ήταν εγγενώς αμαρτωλοί.
Οι ορθόδοξοι χριστιανοί Πατέρες και θεολόγοι άμεσα βλέπομε να καταγγέλλουν αυτές τις μορφές μεταξύ άλλων, καθώς τέτοιες ιδέες θεωρούνταν επικίνδυνες και αιρετικές.
Επιβεβαιώνοντας την φιλανθρωπία της Δημιουργίας, ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός απορρίπτει οποιαδήποτε έννοια που σχετίζεται με το ότι η ύλη είναι κακή ή ότι, για να επιτευχθεί η ένωση με τον Θεό, ένας άνθρωπος πρέπει να παραιτηθεί από την ανθρωπινότητά του.
Ταυτόχρονα, η Ορθοδοξία είναι μετά δυσκολίας μια θρησκεία άνεσης: οι κανόνες της νηστείας (οι οποίοι, φυσικά, μπορούν να τροποποιηθούν και να καθοριστούν από τον πνευματικό πατέρα κάποιου) και ο εγκωμιαστικός λόγος περί της ασκητικής ζωής απορρίπτει κάθε ιδέα ότι η Ορθοδοξία δεν έχει απαιτήσεις από τους πιστούς της.
Ο Χριστιανισμός είναι μια θρησκεία της επιθυμίας, ακριβώς επειδή αφορά έναν Θεό που επιθυμεί να σώσει την ανθρώπινη φυλή και που αγαπά την ανθρωπότητα.
Οι Χριστιανοί είναι αυτοί που επιθυμούν να ανταποκριθούν στη δωρεάν πρόσκληση του Θεού να Τον αγαπήσουν και να Τον υπηρετήσουν εδώ στη γη και να Τον λατρεύουν για πάντα στην αιωνιότητα. Ένας χριστιανός χωρίς επιθυμία είναι σχήμα οξύμωρο.
Οι Χριστιανοί είναι εκείνοι που επιθυμούν να ακολουθήσουν τον Χριστό και να ποδηγετήσουν τις επιθυμίες να ακολουθήσουν εκείνα τα πράγματα που οδηγούν πιο κοντά Του.
Ωστόσο, όπως όλοι γνωρίζουμε, δεν θέλουμε πράγματα που βρίσκονται εκτός τόπου και εποχής .
Εδώ στη γη, η ανθρώπινη επιθυμία οργανώνεται πάντα στο πλαίσιο ενός ''πεπτωκότος'' κόσμου.
Τα πάθη μας κινούν να θέλουμε πράγματα έξω από την ορθή τους θέση. Η επιθυμία του σεξ είναι καλή, αλλά η επιθυμία της πορνογραφίας δεν είναι, καθώς είναι η εγωιστική αντιστροφή και αντικειμενικοποίηση της σεξουαλικής πράξης.
Η επιθυμία να στηρίξει κανείς την οικογένεια και να έχει καθημερινή διατροφή είναι καλή, αλλά η τεράστια επιθυμία για πλούτο δεν είναι, καθώς παραπλανάει ένα άτομο ώστε να αναζητήσει ευχαρίστηση μόνο σε γήινα πράγματα και εις βάρος του να βρει χαρά στον Θεό. Η επιθυμία δικαιοσύνης για τα θύματα μιας επίθεσης είναι καλή, αλλά η επιθυμία για εκδίκηση δεν είναι, καθώς μας εμποδίζει να αγαπήσουμε τους εχθρούς μας. Το φαγητό είναι καλό, αλλά μια υπερβολική αγάπη για την τροφή μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας, καθώς και σε πλείστα κοινωνικά.
Η Σαρακοστή είναι η τέλεια ευκαιρία για τους Χριστιανούς να εξετάσουν και να εκπαιδεύσουν τις επιθυμίες τους - όχι να τις αποφύγουν. Ποιος είναι ο σκοπός του ασκητισμού, εάν όχι να είναι μια άσκηση με την οποία διαμορφώνουμε τις επιθυμίες μας να είμαστε αμιγείς και να τις τακτοποιούμε προς τους σωστούς σκοπούς τους;
Μπορεί ο χρόνος της νηστείας μας από κρέας6 και γαλακτοκομικά να μας βοηθήσουν να εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι δημοφιλείς βιομηχανίες τροφίμων συμβάλλουν στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος7 ;
Τα παιχνίδια, οι ταινίες και οι άλλες μορφές ψυχαγωγίας είναι καλές, αλλά μια εμμονή με το εικονικό (virtual obsession) μπορεί να μας αποσπάσει από το πραγματικό - συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βρίσκονται ακριβώς μπροστά μας. Μπορεί ο χρόνος της νηστείας μας από περιττές αγορές και Netflix να μας βοηθήσουν να γίνουμε οι καλύτεροι διαχειριστές του Θεού, επι του δοθέντος χρόνου , του χρήματος και της προσωπική μας πράξης ;
Όπως έγραψε ο Philip Kariatlis9, σχετικά με την αληθινή έννοια της νηστείας, «Η νηστεία βρίσκει το πραγματικό της νόημα όταν η εξωτερική αποχή του φαγητού συνδέεται με τον εσωτερικό αγώνα για να εντείνει τη λαχτάρα μας για τον Θεό μέσω της δυναμικής της αγνότητας και της μετάνοιας». Η παραίτηση ως αποχή δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μόνο ως μέσο προς μια συνεχιζόμενη στον χρόνο ένωση με τον Θεό.
Η νηστεία, η προσευχή και η ελεημοσύνη είναι δραστηριότητες με τις οποίες οι επιθυμίες μας καθαρίζονται, οι επιθυμίες μας θεραπεύονται, η διάνοιά μας ανοίγεται στη δόξα της θείας Αλήθειας.
Μακριά από το να γίνει μια απλή απόσπαση της προσοχής μέσα στη χριστιανική ζωή, η επιθυμία είναι το ένα και μόνον όχημα με το οποίο κινούμαστε πιο κοντά ή πιο μακριά από τον Χριστό. Επιστρέφοντας στη λειτουργία της προσευχής και της λατρείας, το lex orandi12 με το οποίο οι Χριστιανοί θα βασίσουν τη ζωή τους, συναντάμε μια ανώνυμη προσευχή που απαγγέλλεται μετά την πρόσληψη της Θ. Κοινωνίας.
Σε αυτήν την προσευχή, βλέπουμε το αληθινό τέλος (δηλαδή, τον στόχο) της επιθυμίας μας:’’Σὺ γὰρ εἶ τὸ ὄντως ἐφετὸν καὶ ἡ ἀνέκφραστος εὐφροσύνη τῶν ἀγαπώντων σε, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ σὲ ὑμνεῖ πᾶσα ἡ κτίσις εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν ‘’.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1Δηλ.<< Ἔνθες ἡμῖν καὶ τον τῶν μακαρίων σου ἐντολῶν φόβον, ἵνα τὰς σαρκικὰς ἐπιθυμίας πάσας καταπατήσαντες, πνευματικὴν πολιτείαν μετέλθωμεν, πάντα τὰ πρὸς εὐαρέστησιν τὴν σὴν καὶ φρονοῦντες καὶ πράττοντες. >>.
2Δηλ.<< Οὐδεὶς ἄξιος τῶν συνδεδεμένων ταῖς σαρκικαῖς ἐπιθυμίας καὶ ἡδοναῖς προσέρχεσθαι ἢ προσεγγίζειν, ἢ λειτουργεῖν σοι, Βασιλεῦ τῆς δόξης· τὸ γὰρ διακονεῖν σοι μέγα καὶ φοβερόν, καὶ αὐταῖς ταῖς ἐπουρανίαις δυνάμεσιν. >>.
3βλ. Μάρκ. 6: 14-15.
4bl.Poore, J.,
& Nemecek, T. (2018). Reducing food’s environmental
impacts through producers and consumers. Science, 360(6392),
987-992. https://doi.org/10.1126/science.aaq0216
(https://science.sciencemag.org/content/360/6392/987.full.pdf)
5bl.Carrington, D. (2019, October 2). Avoiding meat and dairy is ‘single biggest way’ to reduce your impact on earth. the Guardian. https://www.theguardian.com/environment/2018/may/31/avoiding-meat-and-dairy-is-single-biggest-way-to-reduce-your-impact-on-earth (Reducing food’s environmental impacts through producers and consumers)
6bl.Poore, J.,
& Nemecek, T. (2018). Reducing food’s environmental
impacts through producers and consumers. Science, 360(6392),
987-992. https://doi.org/10.1126/science.aaq0216
(https://science.sciencemag.org/content/360/6392/987.full.pdf)
7bl.Carrington, D. (2019, October 2). Avoiding meat and dairy is ‘single biggest way’ to reduce your impact on earth. the Guardian. https://www.theguardian.com/environment/2018/may/31/avoiding-meat-and-dairy-is-single-biggest-way-to-reduce-your-impact-on-earth (Reducing food’s environmental impacts through producers and consumers)
9bl.Philip Kariatlis. (2021, March 25). The true meaning of fasting in the Orthodox Church. Public Orthodoxy. https://publicorthodoxy.org/2018/02/17/true-meaning-of-fasting/
12βλ.<<Ταυτοχρόνως ἀναγνωρίζομεν ὅτι ὁ κανών τῆς προσευχῆς εἶναι καὶ ὁ κανὼν τῆς πίστεως (lex orandi, lex credendi), καὶ ὅτι ἡ διδασκαλία περὶ τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ καὶ περὶ τῆς Ἁγίας Τριάδος ἔχει ἀφήσει ἀνεξίτηλα ἴχνη εἰς τὴν Λειτουργίαν, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ἀκατάληπτον δόγμα, «ἐν μυστηρίῳ ἀποκαλυφθὲν ἡμῖν», κατὰ τὴν τόσον εὔστοχον ἔκφρασιν τοῦ Μεγάλου Βασιλείου>>.(Πατριάρχου Βαρθολομαίου. (2006, November 30). ΟΜΙΛΙΑ τῆς Αὐτοῦ Θειοτάτης Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου κατὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν τῆς Ἑορτῆς τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου ἐν τῷ Πανσέπτῳ Πατριαρχικῷ Ναῷ. https://web.archive.org/web/20070208224944/http://www.ecupatriarchate.org/press/articles.php?id=94&lang=9 ).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου