(...)Το πολιτικό παραμένει πάντοτε μετέωρο. Δεν εξαντλείται ούτε στο παρελθόν, ούτε στο παρόν του, ούτε στην αναμονή του μέλλοντος. Δεν αποτελεί έναν ξεχωριστό κόσμο και συχνά μπορεί να είναι «άκοσμο». Το πολιτικό, παρότι υποτίθεται ότι είναι τρομερά πραγματικό, παραμένει ωστόσο φαντασματικό.
Ποιος έχει την εξουσία; Το πολιτικό δεν αφήνεται να περιοριστεί σ’ αυτόν που κατέχει την εξουσία και στα αντιπολιτευόμενα κινήματα, τα οποία με ειρηνικό ή βίαιο τρόπο θέλουν να το κατακτήσουν. Παραμένει διαρκώς αντικείμενο διεκδίκησης, αλλά δεν μπορεί να ασκήσει τη δύναμή του αν οι πολίτες δεν επιδεικνύουν μια κάποια απάθεια και κάποια επιθυμία δουλείας.
Το Κράτος δεν αντιπροσωπεύει από μόνο του το πολιτικό και την πολιτική, αν και συνιστά μια εμβληματική μορφή, μια συνολική δομή που παρουσιάζει παντού ρωγμές.
(…) Το Κράτος μπορεί να αλλάζει μορφή, ωστόσο εξακολουθεί να παραμένει το κράτος εξουσίας που είναι, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το καθετί είναι κρατικό ή πολιτικό. Αλλά το Κράτος που διεισδύει παντού καθώς επίσης και το οργανωμένο «κοινωνικό» τείνουν όλο και περισσότερο να έχουν υπό τον έλεγχό τους γεγονότα, κινήσεις και συμπεριφορές. Η κυριαρχία του πολιτικού εκτείνεται πολύ πιο πέρα από ό,τι πιστεύουμε.
(…) Η ελληνική πόλις υπήρξε τις περισσότερες φορές αντικείμενο εξιδανίκευσης. Αυτοί που την προσέγγισαν προσφυώς κατασκεύασαν μια ιδανική εικόνα. Οι απλοί της αρνητές και δυσφημιστές δεν κατάλαβαν πολλά πράγματα. Εξιδανικεύτηκε από πολύ νωρίς, πολύ πριν από την πλατωνική μεταφυσική.
(...) Ασφαλώς η πόλις υπήρξε το κέντρο απ’ όπου αναδύθηκαν και όπου συνέκλιναν οι μεγάλες δυνάμεις: η λατρεία των θεών, η πολιτική, η τέχνη, η ποίηση και η σκέψη.
Το ερώτημα ωστόσο της θεμελίωσής της και της λειτουργίας της παρέμεινε χαίνον, ίσως γιατί η πόλις θεωρούσε ότι αποτελούσε, με τη βοήθεια βεβαίως των θεών, την ίδια της τη θεμελίωση. Το να υπογραμμίσουμε τις κακές πλευρές της -την κατάσταση των σκλάβων, των γυναικών, των μετοίκων- όσο κι αν φαίνεται αναγκαίο, δεν οδηγεί πολύ μακριά. Δεν μπορούμε να απαλλαγούμε από την πόλι- Κράτος των Ελλήνων, πρότυπο που δεν έχει ακόμη βρει το όμοιο του και που σηματοδοτεί παρελθόν, παρόν, μέλλον. Το κέντρο που σχηματίζει περιέχεται σ’ ένα ευρύτερο κέντρο.
(...) Υποκύπτουμε στο τετριμμένο όταν δεν ερωτάμε ουσιαστικά το κέντρο, την ορμή και τα αδιέξοδα αυτής της πόλεως η οποία, μέσα από τις διάφορες μορφές της παραμένει μία, αλλά δεν μπορεί να ταυτιστεί με τον κόσμο. Δυσφήμιση, κοντόφθαλμη κριτική ή μακάρια δοξολογία δεν ωφελούν αν θέλουμε να προσεγγίσουμετην πόλι με τρόπο που να μην είναι αρχαιολογικός ή μουσειακός.(….).
Το να μιλάει κανείς για το πολιτικό είναι και παραμένει δύσκολο, και όχι μόνο γιατί το πολιτικό δεν παίζει ποτέ μόνο του. Αυτό που το πολιτικό λέει για τον εαυτό του βρίθει ψεμάτων και συγκαλύψεων. Επιπλέον, είναι επικίνδυνο να τολμάει να μιλάει κανείς για την πολιτική αποσυναρμολογώντας το σκελετό της, σε όλη του την πολυπλοκότητα και με τα μυστικά που περιέχει.
Η πόλις, όλες οι πόλεις, η κοινωνία, όλες οι κοινωνίες, δεν δέχονται να μιλάμε γι’ αυτές με διαύγεια, ριζικά, αποκαλύπτοντας στο μέγιστο δυνατόν τούς μηχανισμούς τους εν λειτουργία καθώς και την πλευρά του φαντασιακού το οποίο είναι επίσης περιορισμένο.
Το να το διαπράττει κανείς, όχι από μια ειδική οπτική γωνία, ούτε ευνοώντας ένα κόμμα, όποιο κι αν είναι αυτό, είναι μετά βίας ανεκτό.
Είναι πιο εύκολο να εντοπίζει κανείς τον εχθρό: κόμματα και Κράτη τον αντιμάχονται και προσπαθούν να τον εξοντώσουν, βίαια ή ειρηνικά. Αυτός που δεν είναι ούτε φίλος ούτε εχθρός ενός από τα ισχύοντα συστήματα ή της συνολικής δομής της κοινότητας, αυτός που δεν μπορεί να μπει σε κάποια κατηγορία σύμφωνα με τις αποδεκτές πολιτικές κατηγορίες αλλά ερευνά σε βάθος το κοινωνικό-πολιτικό πλέγμα το οποίο φέρει βαθιές ρωγμές και τα οικοδομήματα που το αποτελούν, δεν μπορεί παρά να οδηγηθεί στο θυσιαστήριο με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.
Κανένας δεν πρέπει να απειλεί ή να διαταράσσει τη γενική συναίνεση και τις επιτρεπόμενες αποκλίσεις που χαρακτηρίζουν τα άκρα, το κέντρο, τις αναρχίζουσες ονειροπολήσεις.
Αυτός που τολμά να «επιτεθεί» ενάντια σε όλα τα μέτωπα, χωρίς εξαίρεση, να κατεδαφίσει όλες τις εξουσίες και τις λειτουργίες τους, μπαίνει στο περιθώριο. Δεν πηγαίνει από μόνος του και με τη θέλησή του προς τη θυσία.
(…) Τα κινήματα αντιπολίτευσης ή αμφισβήτησης είναι επίσης αναγκαία και κινούνται πάνω σε τροχιές. Δεν φαίνονται πλέον δυνατές μεγάλες επαναστάσεις για τις τεχνικά αναπτυγμένες χώρες. Άλλωστε δεν ήταν τόσο ριζικές όσο διακήρυτταν. Πραγματοποιήθηκαν μέσα στο συμβιβασμό και με συμβιβασμούς. Το βάρος του παλιού πάνω στο καινούργιο -υποτιθέμενο ή πραγματικό- είναι τεράστιο. Οι μεγάλες παραδόσεις δεν μπορούν εύκολα να ανατραπούν και εξακολουθούν να εξελίσσονται υπογείως. Φωτίζουν ακόμη το ίδιο μας το γίγνεσθαι και είναι ανοικτές στο μέλλον. Δεν μιλάμε μόνο για τις πολιτικές παραδόσεις, αλλά για τις παραδόσεις των οποίων μέρος αποτελεί το πολιτικό. Οι αποφασιστικές τομές στην ιστορία είναι σπάνιες και κάθε φορά σημαίνουν μεταμόρφωση της σχέσης μας με τον κόσμο.(...)
Ποιος τολμά να προχωρήσει σε μια αμείλικτη ανάλυση του πολιτικού όπως πράγματι διακυβεύεται, όπως φαντασιώνεται; Όσοι, για λόγους συμφέροντος ή ιδεολογικούς (δηλαδή μη διευκρινισμένους), είναι με το μέρος της εξουσίας, καθώς και όσοι την επικρίνουν και θέλουν να την αντικαταστήσουν με κάποια άλλη, δεν είναι ικανοί να δώσουν μια ανάλυση συνεπή ως προς τα αίτια και τις συνέπειες, (…) Ο καθένας είναι σε κάποιο σημείο εμπλεγμένος στη δομή και τη διαδικασία του πολίτικου και κατά συνέπεια δεν είναι πλήρως διαθέσιμος.(….)
Άραγε ειλικρίνεια και διαύγεια θα ήταν αδύνατο να υπάρξουν στην πολιτική; Ακόμη και όσοι χαρακτηρίζονται ή είναι πράγματι ανώτερα πνεύματα δεν μπορούν να κάνουν τίποτε άλλο από το να τσαλαβουτούν μέσα στους συμβιβασμούς και τις διευθετήσεις, καλύπτοντας αυτό που συμβαίνει, τυφλοί όσον αφορά το περιεχόμενο των αντιπροτάσεών τους;
Το ζωτικό ψέμα επιβάλλεται από παντού. Δεδομένου ότι η πολιτική δεν είναι η τέχνη του αδύνατου αλλά της διακυβέρνησης, φαίνεται ότι συνεπάγεται απαραίτητα κυνισμό και βία, ενίοτε συγκαλυμμένους, διαφθορά, καταπίεση και ψευδή συνείδηση, κομπίνες και επίσημες δολοπλοκίες, ομολογούμενες ή ανομολόγητες.
Αυτοί που κάθε φορά είναι υπέρ και αυτοί που είναι κατά παραπέμπουν οι μεν στους δε και αντιστοίχους. Η δύναμη και η αδυναμία των ισχυρών κυβερνώντων υπακούουν στη δύναμη και την αδυναμία των κυβερνωμένων. (….)
Η απολιτικοποίηση είναι μια πλάνη, και η αποκλειστική ιδιώτευση, η οποία εξάλλου είναι αδύνατη, δεν αποτελεί καταφύγιο. Όπως και να ’χει, είμαστε παγιδευμένοι μέσα στα πολιτικά παιχνίδια, στις προϋποθέσεις τους όπως και στις συνέπειές τους, και δεν μπορούμε να κρατηθούμε μακριά από τις καταναγκαστικές δράσεις τους ούτε από τη συχνή ασημαντότητά τους.
(...) Μετά από τη γαλλική επανάσταση και τη ναπολεόντεια παλινόρθωση δεν υπάρχει πλέον μεγάλη πολιτική. Τα ιδεώδη που δεν σκύφτηκε αλλά διακήρυξε η γαλλική επανάσταση δεν έγιναν
ποτέ -ή τουλάχιστον όχι ακόμη- πράξη. Αναπτυγμένες χώρες που τα επικαλούνται ή αναπτυσσόμενες χώρες που προσανατολίζονται σε σχέση με αυτά -ενίοτε αρνητικά- υπακούουν στους κανόνες της παγκόσμιας αγοράς και της (νέας) παγκόσμιας τάξης.
Η καπιταλιστική οικονομία της αγοράς και μια πολλαπλή οικονομία με αγορά υποκύπτουν στις ίδιες επιταγές, στην ίδια έρημο γεμάτη εμπορεύματα, όπου τα πάντα γίνονται εμπόρευμα και θέαμα.
Η περιστροφή στο κενό ανθρώπων και παραγόμενων και καταναλισκόμενων πραγμάτων συνεχίζει το έργο της, παρά τις εστίες πυρκαγιάς που ανάβουν και σβήνουν λίγο-πολύ παντού (...) Καπιταλισμός και δημοκρατία συνδέονται με πολύπλοκους δεσμούς. Για πόσο καιρό ακόμη; Η δύναμη και η αποτυχία του καπιταλισμού δεν θα γενικευτούν; Η τύχη της βιομηχανικής κοινωνίας δεν έχει ήδη αποφασιστεί;
Οι γενναιόδωρες ή αναρχίζουσες ονειροπολήσεις, όπως αυτές που επιβιώνουν ακόμη συνδεδεμένες με κάποιες παρδαλές ιδεολογίες, επιτρέπουν να αγνοούμε αυτό που συμβαίνει και να είμαστε τυφλοί μπροστά σ’ αυτό που επέρχεται. Τα απαραίτητα ανθρωπιστικά κηρύγματα και οι ενάρετες αγανακτήσεις δεν μπορούν να πάψουν να υπάρχουν και είναι συχνά δικαιολογημένες.
Ωστόσο παραμένουν επεισοδιακές. Το να σκεπτόμαστε ή να πράττουμε στο όνομα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν μας απαλλάσσει από το να θέτουμε τις ίδιες τις διατυπώσεις των δικαιωμάτων αυτών υπό ερώτηση, να μελετάμε όλες τις επιπτώσεις τους. Είναι εύκολο να ασκούμε κριτική στον αντίπαλο ή τον εχθρό, να υπογραμμίζουμε τα σημεία στα οποία έχει άδικο. Αντιθέτους, είναι σχεδόν αδύνατο να είμα στε το ίδιο οξυδερκείς απέναντι στο δικό μας στρατόπεδο. Όσον αφορά τις προβολές στο μέλλον, ακολουθούν την πορεία τους και δεν τους αρέσει να ερωτώνται...(συνεχίζεται).
ΠΗΓΗ
ΑΞΕΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ (1996/7), ''ΕΚΤΟ ΓΡΑΜΜΑ , ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΜΕΤΕΩΡΟ''. In Γράμματα σ’ ένα νέο στοχαστή (σσ. 77-98). ΕΞΑΝΤΑΣ. ISBN 960-256-340-0.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου