by D.
Brendan Johnsoni
Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι αμφιλεγόμενα: υπάρχουν; Από που προέρχονται;
Και πώς γνωρίζουμε ποια συγκεκριμένα δικαιώματα πρέπει να θεωρούνται ανθρώπινα δικαιώματα; Υπάρχει μια ορθόδοξη «παράδοση» για τα ανθρώπινα δικαιώματα;
Πράγματι, η συνεχιζόμενη πανδημία COVID-19 εγείρει το συγκεκριμένο ζήτημα του δικαιώματος στην υγεία και την υγειονομική περίθαλψη, όπως και κάνει η τρέχουσα αμερικανική πολιτική συζήτησηii για τον περιορισμό των τιμών στην ινσουλίνη, ένα φάρμακο που σώζει ζωές και του οποίου αυξάνεται εκθετικά η τιμή την τελευταία δεκαετίαiii.
Οποιαδήποτε συζήτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να ξεκινά με το τι εννοούμε με τον όρο «άνθρωπος» και για τους Χριστιανούς, την σχετική με τον Θεό κατ' εικόνα Του οποίου δημιουργηθήκαμε.
Αυτή η ανθρώπινη αξιοπρέπεια που δόθηκε από τον Δημιουργό είναι η θεϊκή σφραγίδα ευλογίας και αξίας πάνω στην οποία θεμελιώνονται τα δικαιώματα – ως υπαρξιακά δικαιώματα.
Όπως έχει γράψει ο Ορθόδοξος θεολόγος Paul Ladouceuriv , «μια ολιστική θεολογία της θείας εικόνας, της προσωπικότητας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι απολύτως συνεπής με το πατερικό όραμα της ανθρωπότητας» και αποτελεί «στερεό προμαχώνα» ενάντια σε κάθε είδους βία κατά της Δημιουργίας.
Ακόμη και εκτός του σύγχρονου ορθόδοξου κόσμου, οι προτεστάντες και οι καθολικοί έχουν διαβάσει την παράδοση με παρόμοια ματιά. Ο εξέχων «μεταρρυθμισμένος» θεολόγος Nicolas Wolterstorffiiv, για παράδειγμα, διαβάζει τον Μέγα Βασίλειο, τον Αμβρόσιο και τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο και γράφει ότι:
‘’Δεν βλέπω άλλο τρόπο να ερμηνεύσω αυτό που κάνει ο Ιωάννης [ο Χρυσόστομος] με την ισχυρή ρητορική του, από το ότι υπενθυμίζει στο κοινό του, πλούσιο και φτωχό, τα φυσικά δικαιώματα των φτωχών…. Η αναγνώριση των φυσικών δικαιωμάτων είναι αναμφισβήτητα εκεί: οι φτωχοί αδικούνται επειδή δεν έχουν αυτό που τους ανήκει από φυσικό δικαίωμα…’’
Η ανθρώπινη κοινωνία δεν πρέπει να κάνει τίποτα λιγότερο από το να τιμά μια τέτοια αξιοπρέπεια, αν θέλουμε να ζήσουμε την «πληρότητα της ζωής», ακόμη και μέσα σε ρητά κοσμικά κράτη.
Φυσικά, οποιοδήποτε δικαίωμα συνεπάγεται την αντί-στοιχη υποχρέωση των άλλων να ικανοποιήσουν συλλογικά αυτήν την αξίωση.
Σε «μεικτές» και κοσμοπολίτικες κοινωνίες, δύο ερωτήματα είναι τα κεντρικά: ποια είναι η σχέση μεταξύ μας και τι οφείλουμε ο ένας στον άλλον;
Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός και ο Γρηγόριος ο Νύσσης προσφέρουν προκλητικές απαντήσεις. Ξεκίνησαν με τους ελληνορωμαϊκούς τρόπους δέσμευσης που βασίζονταν στους συγγενείς, την προστασία ή την ιθαγένεια - και τους ανέτρεψαν.
Για τους Καππαδόκες, αυτοί οι δεσμοί δεν αναφέρονταν πρώτα στις ανθρώπινες σχέσεις αλλά στις θεϊκές σχέσεις: είμαστε παιδιά του Θεού, είμαστε πολίτες στην πόλη του Θεού και ο Θεός είναι ο προστάτης μαςvi.
Ο Γρηγόριος Νύσσης χρησιμοποιεί πολλούς από τους ίδιους όρους κοινής συγγένειας για να τοποθετήσει τη δύναμη των φτωχών στο πλαίσιο της κοσμικής αρμονίας.
Ο Γρηγόριος Νύσσης λέει (GREGORY OF NAZIANZUS, ORATION 14: 6, 23, 27 ,PG 46.473-480:
‘’Μην διαλύετε την ενότητα του Πνεύματος, δηλαδή μη θεωρείτε ξένα εκείνα τα όντα που μετέχουν στη φύση μας… [Αυτοί οι φτωχοί είναι] άνθρωποι, που σέρνονται στον δρόμο, μισοπεθαμένοι είναι και πάνω απ' όλα άνθρωποι. … Βλέπεις έναν άντρα και σε αυτόν δεν σέβεσαι έναν αδερφό’’;
Τέτοια ρητορική μετέτρεψε τους άρρωστους και τους φτωχούς σε θεϊκά αδέλφια των χριστιανών (και σε άλλα κείμενα, συμπολίτες του θεού ) με όλες τις συνακόλουθες υποχρεώσεις που απορρέουν από τέτοιους δεσμούς.
Ουσιαστικά, τέτοιες νουθεσίες μπορεί να μην αλλάζουν τα πράγματα πολύ για τους «καλά διασυνδεδεμένους» πλούσιους (που ήταν ήδη σε θέση να προμηθεύονται τα βασικά είδη ζωής), αλλά σίγουρα άλλαξαν τα πράγματα για τους φτωχούς και απάτριδες.
Μια ολόκληρη κοινωνική κατηγορία, σημειώνει ο ιστορικός Peter Brown, «εφευρέθηκε» από χριστιανούς επισκόπους κατά την Πατερική περίοδοvii.
Σε ένα άλλο παράδειγμα, ο Ναζιανζηνός ενθαρρύνει το κοινό του να σκεφτεί την Εδέμviii: «κοιτάξτε πίσω στην πρωταρχική μας ισότητα δικαιωμάτων [ισονομία]. … Όσο μπορείτε, … τιμήστε την αρχέγονη ελευθερία, … βοηθήστε, αντισταθείτε στην ασθένεια, προσφέρετε ανακούφιση στην ανθρώπινη ανάγκη».
Παρόμοια, ο Λακτάντιος, δάσκαλος του γιου του Κωνσταντίνου του 4ου αιώνα, γράφει ότι «όλη η δύναμη της δικαιοσύνης έγκειται στο γεγονός ότι όλοι όσοι εισέρχονται σε αυτό το ανθρώπινο «κληροδότημα» με τους ίσους όρους γίνονται ίσοι από αυτούς».
Ορίζειix τη δικαιοσύνη, όπως όταν παρέχουμε στους «άπορους και άχρηστους» φαγητό, φιλοξενία, λύτρα για αιχμαλώτους, υγειονομική περίθαλψη για τους αρρώστους και παρέχουμε σε ξένους και φτωχούς αξιοπρεπή ταφή.
Για τους Καππαδόκες, οι ενέργειες που οφείλοουμε ο ένας στον άλλο βρέθηκαν στο Κατά Ματθαίον 25, όταν ο Ιησούς συζητά τις ενέργειες που χωρίζουν τα πρόβατα από τα κατσίκια.
Αυτές καθορίζουν εκείνους που ο Ιησούς αποκαλεί «δίκαιους»—αυτούς που είναι ευλογημένοι από τον Θεό και κληρονόμοι της αιωνιότητας: εκείνουςx που ταΐζουν τους πεινασμένους, δίνουν νερό σε διψασμένους, υποδέχονται ξένους, ντύνουν τους γυμνούς, παρέχουν ιατρική περίθαλψη στους άρρωστους και επισκέπτονται όσους βρίσκονται στη φυλακή.
Όταν το συγκρίνουμε με το άρθρο 25 της Διακήρυξης των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, οι παραλληλισμοί γίνονται αναμφισβήτητοι:
«Καθένας έχει δικαίωμα σε επίπεδο διαβίωσης κατάλληλο για την υγεία και την ευημερία του εαυτού του και της οικογένειάς του, συμπεριλαμβανομένης της τροφής, της ένδυσης, της στέγασης και της ιατρικής περίθαλψης και των απαραίτητων κοινωνικών υπηρεσιών, και δικαίωμα στην ασφάλεια σε περίπτωση ανεργίας, ασθένειας , αναπηρία, χηρεία, γήρας ή άλλη έλλειψη βιοπορισμού σε συνθήκες πέρα από τον εκούσιο έλεγχό του».
Αν και ορισμένοι «σύγχρονοι στοχαστές» προσπάθησαν να ασκήσουν κριτική στα ανθρώπινα δικαιώματα, το κάνουν γενικά από την υπόθεση ότι είναι κοσμικά και πηγάζουν από τη Νεωτερικότηταxi.
Αν και η γλώσσα και η «υλοποίηση» μπορεί να είναι σύγχρονη και κοσμική, αυτό οφείλεται απλώς στις πολιτικές μορφές της παρούσας ιστορικής μας στιγμής.
Το θεμέλιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα βρίσκεται σωστά στη χριστιανική θεολογία. Η Πατερική προοπτική, λοιπόν, επιβεβαιώνει έντονα τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην Υγεία.
Σε μια κίνηση που προεικόνιζε τη ‘’Θεολογία της Απελευθέρωσης’’ του 20ου αιώναxii, οι Καππαδόκες δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στη φτώχεια και στους φτωχούς ως «τα αγαπημένα τέκνα του ουρανού», ακόμη και ως τους φυσικούς πολίτες του ουρανού που «μπορούν να ενεργούν ως οι νόμιμοι μάρτυρες ενώπιον του αιώνιου Δικαστή για να καταγγελθούν οι πλούσιοι για την απληστία και την αδικία τους» .
Στην Αμερική(ΗΠΑ)xiii, το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και η υπόθεση του COVID-19 έβαλαν στόχοxiv να κάνουν τους πτωχούς πτωχότερους, κάτι που αποτελεί άμεση προσβολή στο όραμα της δικαιοσύνης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προσφέρουν οι Καππαδόκες Πατέρες.
Στο τέλος της Ημέρας, οι Χριστιανοί θα πρέπει να μάθουν από τους αγίους Πατέρες των προηγούμενων αιώνων, ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα βασίζονται στη θεία Εικόνα και όχι σε μια επίγεια πολιτική «συμφωνία».
Πράγματι, αυτό σημαίνει, επίσης, ότι πρέπει να εργαστούμε για τα ανθρώπινα δικαιώματα και εκτός των δικών μας πολιτικών ή θρησκευτικών συνόρων.
Οι Χριστιανοί που ασχολούνται με την Υγεία πρέπει να εργαστούν ενάντια σε ένα σύστημα με επίκεντρο το κέρδος, πασχίζοντας αντ' αυτού για ένα σύστημα που βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα, και ειδικά για ένα σύστημα που δίνει προτεραιότητα στην απελευθέρωση και την ανύψωση των φτωχών.
Καθώς συγκέντρωνε εράνους για ένα από τα πρώτα νοσοκομεία, ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός κήρυττε ότι «πρέπει να θεωρούμε τη φιλανθρωπία ως την πρώτη και μεγαλύτερη από τις εντολές, αφού είναι «το ίδιο το άθροισμα» του Νόμου και των Προφητών, το πιο ζωτικό του μέρος. Βρίσκουμε στην αγάπη των φτωχών μαζί με τη συμπόνια και τη συμπάθεια για τον συνάνθρωπό μας… το το πιο ζωτικό του κομμάτι»(Λόγος 14:5-6).
Είθε να μάθουμε να ενσωματώνουμε αυτή τη δικαιοσύνη και την αγάπη ως το θεμέλιο για την ιατρική μας φροντίδα ο ένας για τον άλλον.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
i Brendan Johnson. (2022, May 17). Patristic roots for a right to health? Divine kinship, citizenship, and COVID-19. Public Orthodoxy. Retrieved May 18, 2022, from https://publicorthodoxy.org/2022/05/17/patristic-roots-for-a-right-to-health/ (D. Brendan Johnson is a student at the University of Minnesota and a recent fellow of the Duke Theology, Medicine, and Culture Initiative. He cohosts the podcast Social Medicine On Air and can be found online at @dbrendanjohnson)
ii Diana Isaacs,, & James R. Gavin. (2021, November 19). U.S. house votes to cap insulin cost at $35 per month. Healio: Medical News, Journals, and Free CME. Retrieved May 18, 2022, from https://www.healio.com/news/endocrinology/20211119/us-house-votes-to-cap-insulin-cost-at-35-per-month
iii Doug Irving. (2021, January 6). The astronomical price of insulin hurts American families. RAND Corporation Provides Objective Research Services and Public Policy Analysis | RAND. Retrieved May 18, 2022, from https://www.rand.org/blog/rand-review/2021/01/the-astronomical-price-of-insulin-hurts-american-families.html
iv Paul Ladouceur. (2018, September 20). ΜΠΟΡΟΥΝ ΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ;. Public Orthodoxy. Retrieved May 18, 2022, from https://publicorthodoxy.org/2017/11/07/3786/
v Woltersdorff, N. 2008. Justice: Rights and Wrongs. Princeton, NJ: Princeton University Press σελ.62. Στο:Susan R. Holman (2016) Orthodox Humanitarianisms: Patristic Foundations, The Review of Faith & International Affairs, 14:1, 26-33, DOI: 10.1080/15570274.2016.1145470 στο:SUSAN R. HOLMAN, “ORTHODOX HUMANITARIANISMS: PATRISTIC FOUNDATIONS,” THE REVIEW OF FAITH & INTERNATIONAL AFFAIRS 14.1 [JANUARY 2, 2016].
vi Susan R. Holman (2000) ‘The Entitled Poor: Human Rights Language in the Cappadocians’, ProEcclesia 9: 476-89.
vii Robert Louis Wilken, The First Thousand Years: A Global History of Christianity, 154–62 and Holman, The Hungry Are Dying: Beggars and Bishops in Roman Cappadocia
viii Robert Louis Wilken, The First Thousand Years: A Global History of Christianity, 154–62 and Holman, The Hungry Are Dying: Beggars and Bishops in Roman Cappadocia.
ix Susan R. Holman (2016), “Orthodox Humanitarianisms,” p.30.
x Holman, S. R. (2015). Beholden: Religion, global health, and human rights. Oxford University Press, USA. p.95
xi MacIntyre, A. (2007). After virtue: A study in moral theory (3rd ed.). University of Notre Dame Pess.
xii Mark Engler, “Toward the ‘Rights of the Poor’: Human Rights in Liberation Theology,” The Journal of Religious Ethics 28.3 [2000], p.485, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/0384-9694.00053
xiii Michael Sainato. (2019, November 14). 'I live on the street now': How Americans fall into medical bankruptcy. the Guardian. Retrieved May 18, 2022, from https://www.theguardian.com/us-news/2019/nov/14/health-insurance-medical-bankruptcy-debt
xiv ‘’ακόμη και όταν η Αμερική συνεχίζει να βαδίζει σταθερά προς ένα μέλλον μετά την πανδημία, μια άλλη κρίση COVID-19 διαφαίνεται - μια καταστροφή χρέους και χρεοκοπίας που τροφοδοτείται από την αύξηση των ιατρικών λογαριασμών που σχετίζονται με τη θεραπεία COVID-19 , ειδικά μεταξύ των πιο ευάλωτων οικονομικά τμημάτων του πληθυσμού...Είναι αρκετό για να κάνει τον 45χρονο ανεξάρτητο κατασκευαστή Alberto Gonzales από το Λας Βέγκας να εύχεται να μην είχε επιβιώσει από την COVID-19. Είναι θαμμένος μέσα σε περισσότερα από 20.000 δολάρια από ιατρικούς λογαριασμούς εκτός από τα 16.000 δολάρια σε φοιτητικό χρέος, τα 4.000 δολάρια σε χρέος πιστωτικής κάρτας που συσσώρευσε για να πληρώσει οικιακά είδη κατά τη διάρκεια του lockdown και περισσότερα από 6.000 δολάρια που θα καταβληθούν όταν ο ιδιοκτήτης του είναι σε θέση να απαιτήσει να του πληρώσει ξανά ενοίκιο. «Μερικές μέρες δεν μπορώ να σηκωθώ από το κρεβάτι», λέει ο Gonzales. "Μερικές φορές νομίζω ότι η γυναίκα μου και τα τρία παιδιά μου, πιθανότατα θα ήταν καλύτερα χωρίς εμένα. Δεν ζήτησα να πάθω αυτή την ασθένεια. Δεν επεδίωξα να στερέψει όλη μου η δουλειά. Το σκέφτομαι κάθε μέρα και αναρωτιέμαι πώς γίνεται να επιλυθεί όλο αυτό;‘’ βλ. Steve Friess. (2021, June 15). Concerns Mount over looming surge in bankruptcy as COVID medical debt soars. Newsweek. Retrieved May 18, 2022, from https://www.newsweek.com/concerns-mount-over-looming-surge-bankruptcy-covid-medical-debt-soars-1599755
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου