Στο ακαδημαϊκής λιτότητας και συντομίας κήρυγμά του, αφού δαψιλώς συνεχάρη τον προϊστάμενο της ενορίας πανοσιολογιώτατον Αρχιμ. Σισώη Σκάρκο, τους πατέρες του Ι.Ναού και σύσσωμο το σώμα των ενοριτών των συμμετασχόντων στο λειτουργικό-λατρευτικό πλαίσιο της εορτής, είπε :
<< Εντολήν καινήν δίδωμι υμίν, ίνα αγαπάτε αλλήλους καθώς ηγάπησα υμάς >>(Ιω. ιγ΄ 34).
Ο Γέροντας Σωφρόνιος του Essex (1896-1993) σήκωνε τα χέρια του το βράδυ και τα κατέβαζε το πρωί προσευχόμενος υπέρ της ανθρωπότητος. Ήταν άγιος. Αυτή είναι η διαφορά μας.
Οι χριστιανοί θεωρούμε ότι οι αγιασμένες ψυχές έχουν παρρησία στο Θεό, δηλαδή μπορούν να μεσιτεύσουν για τη σωτηρία του λαού, γι’ αυτό και δεν τους αποδίδουμε μόνο τιμές (με ακολουθίες ύμνων, εικόνες τους και ναούς προς τιμήν τους) αλλά και προσευχόμαστε σ’ αυτούς ως σε υψηλούς και ισχυρούς φίλους.
Σε καμία περίπτωση δεν τους λατρεύουμε ούτε τους θεωρούμε θεούς, είναι άνθρωποι και μάλιστα οι κατ’ εξοχήν άνθρωποι (η κορύφωση της ανθρωπότητας), αν και η λαϊκή ευσέβεια δεν εμβαθύνει συνήθως τόσο πολύ –πράγμα που σκανδαλίζει τους «γραμματισμένους» αλλά δεν ενοχλεί τους ταπεινούς, εφόσον βέβαια συνοδεύεται από αγάπη και αθωότητα στο μέτρο του καθενός μας.
Ας έχουμε, τέλος, υπόψιν ότι άγιος είναι κάθε άνθρωπος που «κερδίζει τον παράδεισο», που η ψυχή του γίνεται φωτεινή «εις τον αιώνα», «άγιοι είναι όλοι όσοι έχουν ορθή πίστη και την εφαρμόζουν στη ζωή τους» γράφει ο άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος, «κι αν δεν κάνουν θαύματα, κι αν δεν θεραπεύουν δαιμονισμένους, είναι άγιοι»: Άγιοι δε εισί πάντες, όσοι πίστιν ορθήν μετά βίου έχουσι, καν σημεία μη εργάζωνται, καν δαίμονας μη εκβάλλωσι, άγιοι εισίν.
Χιλιάδες λοιπόν «μικροί» και «μεγάλοι» άγιοι έχουν περάσει από τον πλανήτη μας και δεν έχουν γίνει γνωστοί, όπως ο ανώνυμος τσαγκάρης, οικογενειάρχης, για την αγιότητα του οποίου έλαβε μήνυμα από το Θεό, ενώ βρισκόταν στην έρημο, ο Μ. Αντώνιος.
Επομένως, «μικροί» άγιοι μπορεί να είναι ο παππούς μας, η γιαγιά μας, οι γονείς μας, ο μπακάλης μας, ο ζητιάνος της γωνίας, στο βαθμό που ζούμε «εν Χριστώ», δηλ. εκπληρώνουμε τη μία και μοναδική εντολή του Χριστού, που υπερβαίνει και κατ’ ουσίαν καταργεί τις 10 Εντολές της Παλαιάς Διαθήκης: την εντολή της αγάπης (κατά Ιωάννην, ιγ΄ 34-35, ιε΄ 12-17 κ.α.). «Αγάπη, κατά μεν ποιότητα, ομοίωσις Θεού, καθόσον βροτοίς εφικτόν» (=όσο είναι εφικτό για τους θνητούς), «κατά δε ενέργειαν, μέθη ψυχής, κατά δε την ιδιότητα, πηγή πίστεως, άβυσσος μακροθυμίας, θάλασσα ταπεινώσεως» (άγ. Ιωάννης ο Σιναΐτης, Κλίμαξ, Λ΄ γ΄).
Απ’ την άλλη, μιλούμε για τους αγίους, γιατί είμαστε, ίσως, εγωιστές.
Όχι για να τους τιμήσουμε, αλλά για να τιμηθούμε, «Εγώ» από σας, αποδεικνύοντας πόσο πολλά ξέρω και πόσο καλός ομιλητής είμαι.
Μήπως από τον εγωισμό δεν προέρχεται και η διαστροφή; Για ιδέστε τον Πάτρικ Μπέιτμαν, στο American Psycho του Μπρετ Ήστον Έλλις (τον εφιάλτη του καπιταλισμού). Νομίζει πως είναι το κέντρο του κόσμου, και άρα μπορεί να παρακάμπτει τους άλλους ,από την ουρά για ταξί ώς την ουρά για την προαγωγή του, ή να τους χρησιμοποιεί για τη δική του ευχαρίστηση, αδιαφορώντας για το ποιοι είναι, τί νιώθουν, αν πονάει η ψυχή τους, αν έχει ανάγκη να θυσιαστεί κάποιος για να τη βοηθήσει, είναι κλασικός εκπαιδευμένος ως άρπαξ από τη βιομηχανία του θεάματος και της κατανάλωσης.
Μιλούμε για τους αγίους κι επιπλέον είμαστε και άτολμοι.
Βλέπω, λ.χ., ένα γνωστό μου που ξέρω ότι με χρειάζεται, γιατί π.χ. έχει μαζέψει στη ζωή του ένα βουνό προβλήματα, όλοι τον έχουν παραπετάξει και η ψυχή του γεμίζει από το πύο της μοναξιάς, κι όμως αποφεύγω τη συντροφιά του, αλλάζω δρόμο, φοβάμαι μη μου γίνει τσιμπούρι, λες και θα με φάει!
Τέλος, για να ολοκληρώσω την προσωπογραφία, είμαστε κι υποκριταί, ακόμα κι αυτή η φαινομενική κρίση ειλικρίνειας, τίποτ’ άλλο δεν είναι παρά υποκρισία: μιλάω για τον εαυτό μου, κάνω αυτοδιαφήμιση (άσχετα τί λέω), κι επιπλέονπερνιέμαι για μετριόφρων, ενώ στην πραγματικότητα η καρδιά μου χορεύει από ματαιοδοξία. “Είμαι ταπεινός” φωνάζω, “δοξάστε με”! Για να καταλάβετε τί λέω, θα παραθέσω, κάπως ελεύθερα, ένα κομματάκι από την Κλίμακα, που δείχνει την κενοδοξία (=ματαιοδοξία), δηλ. την υποκρισία κάποιου προς την ίδια τη συνείδησή του: «Παντού λάμπει ο ήλιος, και σε κάθε προσπάθεια πανηγυρίζει η κενοδοξία. Π.χ., όταν νηστεύω, κενοδοξώ» (λέω: “Tί καλός που είμαι! Νηστεύω!”), «αλλά κι όταν τρώγω για να μη φανεί ότι νηστεύω, πάλι κενοδοξώ» (λέω: “Τι ταπεινός που είμαι! Κρύβω τη νηστεία μου!”).
«Όταν φορώ λαμπρά ρούχα, νικιέμαι απ’ την κενοδοξία, αλλά κι όταν βάζω ταπεινά, πάλι κενοδοξώ. Όταν μιλάω νικιέμαι» (λέω: “Είμαι σοφός”), «αλλά κι όταν σωπαίνω πάλι νικιέμαι. Όπως κι αν το ρίξεις αυτό το αγκάθι, στέκεται όρθιο!».
Ο λαός του Θεού μέσα στην Εκκλησία Του αναδεικνύει τον άγιο, τον τιμά και, εάν για χρόνια μετά το θάνατό του η τιμή αυτή συνεχιστεί και υπάρχουν μαρτυρίες για μετά θάνατον σημεία της φωτεινής παρουσίας του, για να αποφευχθεί η τραγωδία να προσευχόμαστε απευθυνόμενοι σε κάποιον που χρειάζεται ο ίδιος τις προσευχές μας για την ανάπαυση της ψυχής του –και ακόμη και την τελευταία στιγμή μπορεί μια ψυχή να υποστεί σκοτασμό, δηλ. να γίνει κακιά, από υπεροψία π.χ., όπως επίσης φυσικά και να δεχτεί φωτισμό, αν μεταστραφεί τόσο ώστε να υποστεί αλλοίωση προς το (θεϊκό και θεωρούμενο ως άκτιστο) Φως], η Ιερά Σύνοδος της τοπικής Εκκλησίας στην οποία ανήκει συνεδριάζει και αποφασίζει την επίσημη αναγνώριση του ως αγίου και προστάτη των χριστιανών.
Δηλαδή χρειαζόμαστε προστάτες; Αναμφισβήτητα, όχι.
Το θέμα όμως δεν είναι να ερμηνεύσομε ψυχολογικά την ανάγκη που μας ωθεί να προσευχόμαστε στους αγίους μας, αλλά να διερευνήσουμε (αν ήταν δυνατόν, ή αν είναι δυνατόν) ποια είναι η αλήθεια: ο άνθρωπος είναι ένα μάτσο κύτταρα, όπου τυχαία έχει αναπτυχθεί η συνείδηση, ή εικόνα του Θεού, και ως εκ τούτου ιερός και προορισμένος για την αιωνιότητα;
Φυσικά, αν και όλοι οι άγιοι αναγνωρίζονται τυπικά μετά θάνατον, κανείς δεν αγίασε αφότου έφυγε απ’ αυτή τη ζωή, εδώ είναι ο δρόμος της αγάπης ή του εγωισμού και εδώ ο καθένας μας οδηγεί την ψυχή του στο φως ή στο σκοτάδι.
Όλοι μας βέβαια έχουμε μέσα μας και τα δυο, «μέσ’ στον καθένα υπάρχουν μέρη παραδείσου και μέρη κολάσεως» κατά τον Παύλο Ευδοκίμωφ–ο Θεός ενεργοποιεί τα φωτεινά σημεία του καθενός μας για να τον σώσει, αν και ο άνθρωπος αποδεχτεί την πρόσκληση και αν φυσικά έχει άλλους ανθρώπους να τον βοηθήσουν, δηλ. εμάς, που φέρουμε ευθύνη για τον κάθε αμαρτωλό, έστω κι αν την αποποιούμαστε μετά βδελυγμίας έχοντας την αυταπάτη της απάνθρωπης δικαιοσύνης μας (ίσως γι’ αυτό να έχουν δίκιο εκείνοι που πιστεύουν, ότι, αντίθετα με τον εφησυχασμό μας, ελάχιστοι θα ευτυχήσουν να βρεθούν κοντά στο Θεό όταν θα γίνει η ανάσταση όλων των ανθρώπων).
Υπάρχει ωστόσο μια διαφορά, ουσιώδης, ανάμεσα στον άγιο και τον απλό «καλό άνθρωπο» ή ακόμη και τον ανθρωπιστή και τον κοινωνικό αγωνιστή: η αγιότητα δεν είναι μορφή κοινωνικής δράσης, αλλά σχέση με το Θεό, και η αυτοθυσία του αγίου για τους ανθρώπους είναι η φυσική συνέπεια αυτής της επαφής ανθρώπου και Θεού, δηλ. της εικόνας με το Προαιώνιο, Λογικό και υπερ-Άγιο Πρωτότυπο –που το Ίδιο, δηλ. ο Θεός, είναι η απόλυτη προσωποποίηση της Προαιώνιας Σχέσης, αφού ο Θεός για τους χριστιανούς δεν είναι ο μοναχικός και απαιτητικός Πατέρας κάθε μονοθεϊσμού, αλλά μία Τριάδα Υπάρξεων που υπάρχουν ως Ένας Θεός γιατί Τις ενώνει το 100% της αγάπης που μπορεί να βρεθεί στο σύμπαν, και πέρα απ’ το σύμπαν!
Έτσι, η αγιότητα είναι, αλλαγή του τρόπου ύπαρξης του ανθρώπου και μετακίνησή του από τη φθαρτή εγκοσμιότητα του κόσμου της Πτώσης προς την ένωση με το Θεό, που θα είχε επιτευχθεί αν δε μεσολαβούσε το προπατορικό αμάρτημα.
Γι’ αυτό, εμείς οι ορθόδοξοι χριστιανοί αναγνωρίζουμε με βεβαιότητα και τιμάμε μόνο χριστιανούς αγίους (από την αρχαία αδιαίρετη Εκκλησία και από την Ορθόδοξη).
«Φυσικό» θα πείτε, «καθένας θεωρεί γνήσια μόνο τη δική του πίστη». Ίσως.
Όμως, αφού η αγιότητα προϋποθέτει προσωπική σχέση με το Θεό, πώς θα κατορθώσει αυτή τη σχέση κάποιος που δεν Τον γνωρίζει ή δεν Τον αναγνωρίζει; Και, αν Τον γνωρίζει, πώς θα σχετιστεί μαζί Του χωρίς τη συμμετοχή στο Σώμα και το Αίμα Του, δηλ. στη θεία Μετάληψη;
Ο Ίδιος ο Θεός μπορεί να αγιάσει ανθρώπους απ’ όλες τις θρησκείες και τους πολιτισμούς λόγω της καλοσύνης τους, ακόμη και άθεους ή άθρησκους (και δεν αμφιβάλλω ότι το κάνει σε όλους τους αιώνες και τις εποχές), αλλά εμείς δεν τους ξέρουμε, εκτός αν εμφανιστούν σ’ εμάς, τους ορθόδοξους.
Τιμούμε λοιπόν μόνο τους βέβαιους δικούς μας αγίους και προσευχόμαστε για τους υπόλοιπους ανθρώπους (χριστιανούς και μέλη όλων των θρησκειών), τους αγίους των οποίων γνωρίζει μόνον ο Θεός.
Δεν τιμούμε ως αγίους εκείνους που τιμούν εκείνοι, γιατί το κριτήριό τους δεν μας παρέχει ασφάλεια.
Μεγαλύτερο πρόβλημα υπάρχει όταν έχουμε να κάνουμε με μυστικισμό βασισμένο στο συναίσθημα, στο ακατανόητο βίωμα, στην έκσταση, στην ιδέα της αυτοθέωσης (ο άνθρωπος να γίνει θεός από μόνος του, χωρίς να σχετίζεται με τον αντικειμενικά υπαρκτό τριαδικό Θεό), στην κατάληψη του σώματος από πνεύματα (πράγμα που παρατηρείται και σε κάποιες μη ορθόδοξες μορφές χριστιανικής θρησκευτικότητας) και φυσικά στις πολυθεϊστικές θρησκείες, που οι πιστοί τους και οι δάσκαλοί τους προσπαθούν να σωθούν μέσω της λατρείας των θεών τους ...
Ακόμα και σε μας, που υπάρχει η Θ.Μετάληψη, η συμμετοχή στο Σώμα και το Αίμα Του, χρειάζεται μέγιστη προσοχή και αγωνιώδης προσευχή, για να μην πλανηθούμε, πόσο μάλλον (θεωρούμε) για την εκτός της Εκκλησίας ανθρωπότητα, όσο πολύτιμη κι αν είναι, όσες σημαντικές φωτεινές στιγμές κι αν έχει!
Ο Θεός γνωρίζει>>.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Β]Θ.ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΥΡΙΩΝΥΜΟΥ ΗΜΕΡΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου