Ανθεκτικότητα και Aειφόρα
Bιωσιμότητα στην κρίση της
Covid-19 .
Η ποικίλη ακαμψία της ‘’πανδημίας’’ εκ της Covid-19 κατέστησε σαφές, όπως σε ένα μεγεθυντικό φακό, πόσο ευάλωτη είναι η κοινωνία μας και κατά πόσο στηρίζεται σε στρατηγικές που βασίζονται στη γνώση και την πρόληψη.
Ειδικά σε περιόδους κρίσης, η βιωσιμότητα με τα επιχειρήματά της για την συστημική σκέψη, την ανθεκτικότητα και την προληπτική δράση είναι απαραίτητη, ώστε να μην φαλκιδευθούν τα προβλήματα του αύριο με λύσεις βραχυπρόθεσμες.
Για τους Χριστιανούς, η κρίση αποκαλύπτει, εάν η πίστη τους είναι μια υπαρξιακή πηγή δύναμης και υπομονής χάριν της εν ημίν ελπίδος ή αν είναι ήδη τόσο κενή, όσο κι οι εκκλησίες κατά το Πάσχα του 2020.
(ΣτΜ.: μεταφέρθηκε στην καθομιλουμένη ένα παλαιό άρθρο του οποίου -νομίζομε- η αξία έγκειται σήμερα στο ότι με γλυκά αφηγηματικό τρόπο μας περιγράφει προϋπάρχουσες αναζητήσεις στις διεθνείς ''δεξαμενές σκέψεις'').
1- Αλληλοσυγκρουόμενοι στόχοι
Προς το παρόν, όλοι οι οικονομικοί, πολιτικοί και κοινωνικοί πόροι κατευθύνονται για την καταπολέμηση της Covid-19. Λόγω του τρέχοντος κινδύνου κλιμάκωσης, αυτό είναι απαραίτητο και ορθό.
Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να χαθούν κι οι μακροπρόθεσμοι στόχοι και τα πρότυπα της Δημοκρατίας, της Διαφάνειας και της Οικουμενικής Αλληλεγγύης.
Όσον αφορά τη σφράγιση των συνόρων στην Ευρώπη, θα χρειαστεί πολλή προσπάθεια για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και της ανοικτής πρόσβασης.
Θα είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί η τεράστια οικονομική υπερχρέωση και το αυξημένο ποσοστό ανεργίας.
Πολλοί επιχειρηματίες καταστρέφονται οικονομικά παρά την κρατική βοήθεια. Το βάρος κατανέμεται άνισα:
Οι άστεγοι στερούνται της τελευταίας τους πιθανότητας ύπαρξης.
Οι συγκρούσεις κλιμακώνονται σε οικογένειες με πολλά παιδιά που είναι κλειδωμένα σε μικρά προαστιακά διαμερίσματα.
πολλές χώρες δεν διαθέτουν ανθεκτικά στην κρίση Συστήματα Υγείας.
Ο φόβος της απώλειας του ελέγχου μπορεί επίσης να αποτρέψει την προθυμία για οικονομικές και οικολογικές κοινωνικές αλλαγές μακροπρόθεσμα.
Είναι αναμενόμενα προβλέψιμο ότι θα υπάρξει έλλειψη οικονομικών πόρων για επενδύσεις στον μετασχηματισμό του ενεργειακού συστήματος.
Η αυτοκινητοβιομηχανίες ζητούν να μειωθούν οι απαιτήσεις προστασίας του κλίματος για να επιβιώσουν από την κρίση.
Δεν θα είναι εύκολο να επιτευχθεί το ίδιο έως σήμερα επίπεδο αποδοχής για τις δημόσιες μεταφορές όπως πριν από την κρίση, καθώς έχει ενσκήψει στη δημόσια σφαίρα πολλή δυσπιστία κι τάση ενάντια στην «στενή δια ζώσης επαφή» στο πλαίσιο της Covid-19.
Σε κατάσταση κρίσης, ζητήματα όπως η προστασία του κλίματος και η αειφορία φαίνεται να έχουν δευτερεύουσα σημασία.
Θα ανακληθεί η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ επειδή όλοι οι πηγαίοι πόροι έχουν καταναλωθεί για να αντιμετωπίσουν την «Covid-19»;
2- Η θεμελίωση μιας «μακροπρόθεσμης πορείας».
Η κοινωνία θα είναι διαφορετική μετά τον SARS_Covid-19.
Δεν πρόκειται κατά βάσιν για επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση, αλλά για την εξεύρεση μιας καινοτόμου προοπτικής για το μέλλον.
Ωστόσο, πρέπει να ξεπεραστούν ορισμένοι περίπλοκα αντικρουόμενοι στόχοι. Η διαχείριση της Covid-19 κρίσεως δεν πρέπει να περιορίζεται σε αμυντικά μέτρα ad hoc, αλλά μάλλον να επισημαίνει τις προοπτικές για το πού έχει ανάγκη να αναπτυχθεί η κοινωνία προκειμένου να είναι πιο ισχυρή και ανθεκτική σε πολλαπλές κρίσεις στο μέλλον.
Η «βιωσιμότητα», δηλαδή η συστημική ολοκλήρωση των κοινωνικών, οικολογικών και οικονομικών εξελίξεων, μπορεί να προσφέρει «αποφασιστική διεύρυνση» οριζόντων για αυτό. Το μακροπρόθεσμο ταξίδι προετοιμάζεται τώρα.
Η ανοικοδόμηση πρέπει να είναι μια ανακαίνιση, όχι μια προσπάθεια για την αποκατάσταση παλαιών προτύπων.
Στην οικονομική κρίση του 2008/2009 αποτύχαμε σε μεγάλο βαθμό να «χρησιμοποιήσουμε» την αναταραχή για συστημική καινοτομία.
Ως αποτέλεσμα, υπάρχει κίνδυνος και ρίσκο για επανάληψης της κρίσης.
Η κρίση «πρέπει να χρησιμοποιηθεί» ως ευκαιρία για αλλαγή.
Για ό, τι αφορά τη «βιωσιμότητα» και την προστασία του κλίματος, μένει να δούμε αν θα ειδωθούν ως «δαψιλής λόγος» για καλύτερες στιγμές ή εάν θα συζητηθούν με τρόπο προσανατολισμένο στο πρόβλημα ως μια διαχείριση αλλαγών.
Η γερμανική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ το δεύτερο εξάμηνο του 2020 θα κυριαρχείται από τη διαχείριση κρίσεων Covid-19.
Η ανακοινωμένη «Πράσινη Συμφωνία» θα πρέπει να αποδείξει την αξία της χρησιμοποιώντας τη δυναμική της αλλαγής και προωθώντας μια κοινωνία λιγότερο επιρρεπή σε κρίσεις.
3- Η ‘’πανδημία’’ εκ του Covid-19 ως συστημικό πρόβλημα.
Υπάρχουν πολύ άμεσοι θεματικοί δεσμοί μεταξύ της κρίσης της Covid-19 και της αειφορίας ή της μη βιωσιμότητας, για παράδειγμα στον τομέα της (υπερ-) παγκοσμιοποίησης και της αντιμετώπισης των θεμάτων περί των συνόρων, της κινητικότητας και της επιβράδυνσης, της κατανάλωσης και της αποδοχής περιορισμών, της αλληλεγγύης και προστασίας των αδύναμων και, ως τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, τον τομέα της Υγείας.
Η Covid-19 έχει δείξει με σαφήνεια πώς τα προληπτικά μέτρα είναι κρίσιμα για την καταπολέμηση των κρίσεων.
Αυτό έχει να κάνει πολύ με την έννοια της βιώσιμης αειφορίας, στο βαθμό που μπορεί να οριστεί ως μετάβαση από τη εκ των υστέρων φροντίδα προς την προληπτική αντιμετώπιση προβλημάτων και από την ατομική διαχείριση προβλημάτων σε μια συστημική άποψη1.
Η βιωσιμότητα είναι η εννοιολογική απάντηση στην κρίση της Covid-19 και πρέπει να αναπτυχθεί στρατηγικά ακόμη και κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Μαθαίνοντας εμπειρίες στην επιτυχή ανάπτυξη συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης προς υψηλής προσαρμοστικότητας και ανθεκτικότητας μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για άλλους τομείς και να αναδύονται προτυπικά σε διεθνή βάση. Οι κρίσεις έχουν συχνά μεγάλο δυναμικό κινητοποίησης προς αλλαγή.
Η πανδημία της Covid-19 είναι μια εποχή ριζικής αλλαγής. Όλα έχουν να κάνουν με την επιστροφή από την αλλαγή λόγω της καταστροφής στην αλλαγή με σχεδιασμό, που σημαίνει σχεδιασμός με στοχοθεσία.
Η κρίση της Covid-19 αντιπροσωπεύει ένα τεστ αντοχής για λιγότερο ιδεαλιστικές πλαισιώσεις αειφορίας που μπορούν να προωθηθούν κάτω από οικονομικά επισφαλείς συνθήκες.
Για να το επιτύχουμε αυτό πρέπει πρώτα να μάθουμε να αξιολογούμε ιεραρχικά τις δέσμες προβλημάτων μέσα σε πολύπλοκα συστήματα και να αποφεύγουμε τις διαδικασίες θετικής ανάδρασης που επιτρέπουν την κλιμάκωση των προβλημάτων με εκθετικές καμπύλες.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε παράγοντες που σχετίζονται με το (κοινωνικοπολιτικό) σύστημα και να ενεργήσετε εγκαίρως πριν ο έλεγχος χαθεί.
Πώς θα αντιμετωπίσουμε πολλαπλές κρίσεις στο μέλλον;
Υπάρχουν πολλά μαθήματα για την ενίσχυση του «κοινωνικοοικονομικού, πολιτικού και πολιτιστικού ανοσοποιητικού συστήματος» που μπορούμε να μάθουμε στην τρέχουσα πανδημία.
4-Ανθεκτικότητα: ανάπτυξη μέσα σε κρίσεις.
Οι καταστροφικές κοινωνικές συνθήκες δεν πρέπει απαραίτητα να οδηγήσουν σε «σκοτεινή» ανάπτυξη.
Υπάρχουν πάντα άνθρωποι και κοινωνίες που αναπτύσσονται σε κρίσεις. Βασικά στοιχεία είναι οι κοινωνικοί και πολιτιστικοί πόροι επικοινωνίας, τα δίκτυα αλληλεγγύης, αλλά και οι δεξιότητες δημιουργικής επεξεργασίας αρνητικών εμπειριών (π.χ. το τραγούδι από το ύψος των μπαλκονιών των Ιταλών).
Η έννοια της ‘’ανθεκτικότητας’’ αναζητά παράγοντες που επιτρέπουν σε συστήματα, άτομα ή κοινωνίες να επιβιώσουν από ριζοσπαστικές αναταραχές ή ακόμη και να αναπτυχθούν από αυτές2.
Η έρευνα ανθεκτικότητας ασχολείται με ψυχολογικά, κοινωνικά ή βιολογικά «ανοσοποιητικά συστήματα»: Ακριβώς όπως το ανοσοποιητικό σύστημα ενισχύεται μόνο όταν αντιμετωπίζει ιούς, βακτήρια και βρωμιά, τα κοινωνικά συστήματα χρειάζονται επίσης διαταραχές για να ωριμάσουν και να αναπτυχθούν.
Ωστόσο, μια τέτοια ωρίμανση δεν είναι «αυτοεκπληρούμενη», αλλά προκύπτει από αντιπαράθεση και δεν πετυχαίνει πάντα.
Υπάρχουν αρκετά άτομα και κοινωνίες που έχουν βιώσει μια σοβαρή κρίση και έχουν αναπτύξει αυξημένη ‘’ενσυναίσθηση’’ για τις ανάγκες και τις ανησυχίες των γειτόνων τους.
Η «χωροτοπική» ΑΛΛΗΓΟΡΊΑ3 της κοινωνικής απόστασης (ΣτΜ.:όπου η «μεταφορά» του ασφαλούς χώρου έχει μετατραπεί σε πολιτιστικό ιδανικό που απολαμβάνει ευρεία θεσμική υποστήριξη, είναι αυτό που ο κοινωνιολόγος, ο Anthony Giddens4 καλεί οντολογική ασφάλεια – δηλ. την αίσθηση της τάξης και της συνέχειας - ενόψει της αβεβαιότητας) θα παρερμηνευόταν αν προσλαμβανόταν με όρους κοινωνικής απομόνωσης και διαμερισματοποίησης.
Αυτός είναι ένας λανθάνων ‘’κίνδυνος’’ για την αντιμετώπιση των ηλικιωμένων της κοινωνίας μας. Η επικοινωνία και η εγγύτητα συγκαταλέγονται επίσης στις "θρεπτικές τροφές" που είναι απαραίτητες για την ανθρώπινη ύπαρξη.
Η Αλληλεγγύη είναι ένας από τους σημαντικότερους πόρους για μια ανθεκτική κοινωνία.
Εδώ, οι πολιτιστικές και θρησκευτικές παραδόσεις μπορούν να βοηθήσουν στον προσδιορισμό των βασικών στάσεων και προτύπων νοήματος που απαιτούνται για την αναζήτηση λύσεων με προοπτική αλληλεγγύης και την ωρίμανση της κοινωνίας σε κρίσεις.
5 Η θεολογική πρόκληση της κρίσης.
Για τους Χριστιανούς, η κρίση αποκαλύπτει, εάν η πίστη τους είναι μια υπαρξιακή πηγή δύναμης και υπομονής χάριν της εν ημίν ελπίδος ή αν είναι ήδη τόσο κενή, όσο κι οι εκκλησίες κατά το Πάσχα του 2020 για πρώτη φορά σε τόσους αιώνες5.
Θα καταστεί σαφές εάν εξαρτώνται ήδη πλήρως από το «πρόσωπο του κληρικού» στην εκτέλεση της πίστης τους, ή εάν είναι σε θέση να κάνουν τη χαρά του Πάσχα πασιφανή στις οικογένειες και τις τοπικές τους κοινότητες σπιτιών με όρους πνευματικούς, θεολογικούς και δημιουργικούς, παρά τους περιορισμούς και τις ανάγκες.
Το Πάσχα (2020) μέσα στην κρίση της Covid-19 είναι μια δοκιμασία για το μέλλον της ολοένα αυξανόμενης τάσης για Εκκλησία χωρίς ιερείς.
Ίσως για πρώτη φορά στις (μετά) χριστιανικές κοινωνίες η εποχή της Σαρακοστής να έχει μια υπαρξιακή διάσταση.
Σε κάθε περίπτωση, ήταν μια στιγμή παύσης και συνειδητοποίησης ότι οι προφανείς εγγυήσεις του κόσμου μας μπορούν ξαφνικά να διαρραγούν.
Ποια καθοδήγηση και ενθάρρυνση, πέρα από θεολογικά ανόητες ερμηνείες ως λ.χ. η τιμωρία του Θεού, μπορούν να προσφέρουν οι θρησκείες σε μια τέτοια κατάσταση;
Είναι η Εκκλησία ως νοσοκομείο πεδίου (ΣτΜ.: προσωρινό νοσοκομείο ή κινητή ιατρική μονάδα που φροντίζει για τα θύματα επί τόπου προτού μπορέσουν να μεταφερθούν με ασφάλεια σε πιο μόνιμες εγκαταστάσεις) για όσους έχουν εγκαταλειφθεί το περισσότερο;
Το Πάσχα (Ανάσταση) είναι το πανηγύρι που μπορεί να ανακαλύψει σ΄ αυτό ίχνη μιας νέας αρχικής της ζωής στη μεγαλύτερη κρίση που μπορεί να φανταστεί κανείς μέχρι σήμερα. (Μεγάλη Παρασκευή).
Αυτό όμως δεν είναι διαθέσιμο ως προοπτική μέχρι τώρα.
Η χριστιανική ελπίδα είναι «μια λεπτή- διπλοειδής ελπίδα»: η εμπιστοσύνη, απέναντι στην άβυσσο της ύπαρξης, γιατί ο Θεός είναι επίσης εκεί. Ένας από τους παλαιότερους ορισμούς της πίστης στον Ησαΐα (27,4-5) είναι «να προσκολληθούμε στο όντως όν»(ενν.στον Θεό και Λόγο, τον Ιησού Χριστό).
Αυτό δεν απέχει πολύ από το τι σημαίνει ανθεκτικότητα.
Δεν στοχεύει στη διατήρηση των «κεκτημένων», αλλά αντίθετα, προϋποθέτει πάντα Μεταβολή και Μεταμόρφωση.
Η πανδημία της Covid-19 μας προκαλεί να σκεφτούμε τι αλλαγή χρειάζεται για να παραμείνουμε και να καρποφορήσουμε μέσα στην κρίση.
6 Δυνατότητα κοινωνικής αλλαγής.
Η αντιμετώπιση της κρίσης της Covid-19 δείχνει πώς ένας ριζικός μετασχηματισμός της κοινωνίας είναι «δυνατός» σε εκπληκτικά σύντομο χρονικό διάστημα.
Μια τόσο δραστική μείωση της κατανάλωσης και της διεθνούς κυκλοφορίας αγαθών και ανθρώπων θεωρείται από καιρό αδύνατη.
Η κρίση είναι ένας τόπος δοκιμής για την ενασχόληση με πλαίσια στρατηγικών για την αντιμετώπιση μιας μετατόπισης της εξελικτικής φάσης στην καθημερινότητα και την οικονομική ζωή.
Πολλοί άνθρωποι ανακαλύπτουν (ενν. το 2020) ψηφιακές τεχνικές για δράσεις πολιτιστικές ή για συνέδρια, διδασκαλία μέσω Διαδικτύου και προσωπική επικοινωνία.
Στη μέση της κρίσης, έχει αναπτυχθεί επίσης μια νέα κουλτούρα αναψυχής, προσβασιμότητας, μια "stabilitas loci" και οικογενειακή εγγύτητα.
Η δραστική μείωση των εκπομπών CO2 καθιστά δυνατή την επίτευξη των στόχων προστασίας του κλίματος.
Η τεράστια αποφασιστικότητα στην εφαρμογή πακέτων οικονομικών κινήτρων για την αποτροπή της αποσύνθεσης της οικονομίας και της κοινωνίας στην κρίση δημιουργεί ελπίδες: Γιατί αυτό δεν πρέπει να είναι επίσης δυνατό κι αργότερα για μια αναδιάρθρωση της κοινωνίας, ώστε να γίνει πιο ανθεκτική, συμβατή με το κλίμα και ισχυρή στο μέλλον ;
Είναι ζήτημα (ενν. πολιτικής) βούλησης.
Οι θετικές και αρνητικές εμπειρίες της διαχείρισης αλλαγών πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την έρευνα «Μετασχηματισμoύ»6.
Η διαχείριση των κρίσεων απαιτεί μεγάλη συνοχή στην κοινωνία, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις έχει ήδη αναπτυχθεί πολύ θετικά και δημιουργικά, για παράδειγμα με τη βοήθεια στα τοπικά όρια της γειτονιάς και μια τεράστια δέσμευση εκ μέρους του νοσηλευτικού προσωπικού που υπερβαίνει κατά πολύ την έκταση των καθηκόντων τους.
Η ανακάλυψη ότι αυτά είναι συστημικά συναφή θα πρέπει στο μέλλον να αντικατοπτρίζεται στην καλύτερη αμοιβή για τα επαγγέλματα φροντίδας.
Η υψηλή ποιότητα του ιατρικού συστήματος στη Γερμανία έχει δημιουργήσει εμπιστοσύνη.
Η ταχεία και ριζική ψηφιοποίηση της διδασκαλίας σε σχολεία και πανεπιστήμια ήταν και αποτελεί σημαντικό κοινωνικό επίτευγμα.
Η εικονικοποίηση των διασκέψεων ( ενν.εικονική αναπαράσταση που βασίζεται σε λογισμικό) έχει εξοικονομήσει πολύ χρόνο μετακινήσεων. Η ευρεία (ενν. διακομματική) έγκριση της διαχείρισης κρίσεων από τους πολιτικούς είναι μια θετική εμπειρία σε δύσκολους καιρούς.
Η προθυμία του πληθυσμού να δεχτεί σκληρούς περιορισμούς ήταν και είναι πολύ υψηλή.
Η καλή κάλυψη των μέσων ενημέρωσης είναι έκφραση και κινητήρια δύναμη μιας ζωντανής δημοκρατίας.
Αυτό έχει αποδειχθεί διεθνώς: Οι προσπάθειες απομάκρυνσης της ''λαϊκιστικής πολιτικής'' ήταν γρήγορα ορατές. Στην εποχή της Covid-19 τα ψέματα έχουν κοντά πόδια. Αυτή δημιούργησε μια νέα σκέψη για τον τρόπο ζωής. Είναι ένα κοινωνικό πείραμα για μια ριζική (ριζοσπαστική) επιβράδυνση.
Υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες βιωσιμότητας και κοινωνικής συνοχής χάρις σε αυτήν. Η ψηφιοποίηση έχει προχωρήσει ραγδαία.
Είναι πλέον σημαντικό να διακρίνουμε ποιες διαρθρωτικές αλλαγές θα πρέπει λογικά να μείνουν ή να αναπτύσσονται περαιτέρω και πιο πέρα από την κρίση.
Η οικονομική βιωσιμότητα πέρα από το γιγαντιαίο χρέος πρέπει να επανεκτιμηθεί. Με αυτόν τον τρόπο, γνωρίζουμε ό,τι βλέπουμε μόνο την αρχή της κρίσης.
Η κοινωνία θα είναι διαφορετική. Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να μάθουμε προκειμένου να ενισχύσουμε το κοινωνικό ανοσοποιητικό σύστημα ενάντια στις μελλοντικές κρίσεις μακροπρόθεσμα.
Οι θεολογικές αρετές της πίστης, της ελπίδας / της εμπιστοσύνης και της αγάπης είναι δυνάμεις ανθεκτικότητας του κοινωνικού ανοσοποιητικού συστήματος σε περιόδους κρίσης7.
NOTES
1 Cf. Vogt, Markus: Prinzip Nachhaltigkeit. Ein Entwurf aus theologischethischer Perspektive, 3. Auflage, München 2013; Independent Group of Scientists appointed by the Secretary-General: Global Sustainable Development Report 2019: The Future is Now – Science for Achieving Sustainable Development, New York 2019.
2 Schaffer, Axel u.a. (Hg.): Systeme in der Krise im Fokus von Resilienz und Nachhaltigkeit, Marburg 2014.
3 Furedi, F. Social Distancing(2020), Safe Spaces and the Demand for Quarantine. Soc 57,392–397 (2020).Available in : https://doi.org/10.1007/s12115-020-00500-8
4 Anthony Giddens, Modernity and Self-Identity: Self and Society in the LateModern Age (Cambridge: Polity, 1991) & Anthony Fry, Safe Space: How to Survive in a Threatening World (New York: Dent, 1987), p. xiv, Chapter 7.
5 Halík, Thomás (fr.). (2020). Christentum in Zeiten der Krankheit. THEOLOGISCHE KURSE, Wien. Heft 04/35, pp.5-11. Available in : https://www.theologischekurse.at/dl/nuLmJKJkLmOJqx4lJK/theologieAktuell_1920_Heft4_v16_postFINAL_Web_eMail.pdf
6 For the broard field of ‘’transformation research’’ cf. Vogt, Markus: Wandel als Chance oder Katastrophe, München 2018. Also << Transformation research studies and supports fundamental change processes of societal systems towards sustainability from a scientific perspective. These research goals require both descriptive-analytical as well as transformative research approaches, which yield conceptual and actionable knowledge through trustworthy, transparent and reflexive research processes. The – complementary – research foci of transformation research include the objects of transformation (what changes over the course of a transformation), the change dynamics of transformation processes and emerging transformation pathways (how do transformation processes occur), and the drivers of transformation processes (by whom/how are transformation processes supported).>>[δηλ.Η έρευνα μετασχηματισμού μελετά και υποστηρίζει θεμελιώδεις διαδικασίες αλλαγής των κοινωνικών συστημάτων προς την αειφορία από επιστημονική άποψη. Αυτοί οι ερευνητικοί στόχοι απαιτούν τόσο περιγραφικές-αναλυτικές όσο και μετασχηματιστικές ερευνητικές προσεγγίσεις, οι οποίες αποδίδουν εννοιολογική και ενεργή γνώση μέσω αξιόπιστων, διαφανών και αντανακλαστικών ερευνητικών διαδικασιών. Οι - συμπληρωματικές - «ερευνητικές εστίες» της έρευνας μετασχηματισμού περιλαμβάνουν τα αντικείμενα του μετασχηματισμού (τι αλλάζει κατά τη διάρκεια μιας μεταμόρφωσης), τη δυναμική αλλαγών των διαδικασιών μετασχηματισμού και τις αναδυόμενες οδούς μετασχηματισμού (πώς συμβαίνουν οι διαδικασίες μετασχηματισμού) και οι οδηγοί του μετασχηματισμού διαδικασίες (από ποιον / πώς υποστηρίζονται οι διαδικασίες μετασχηματισμού)](Available in : https://www.umweltbundesamt.de/sites/default/files/medien/1410/publikationen/2018-01-09_texte_01-2018_transformation_research.pdf , 29-1-2020).
7 Vogt, Markus/Schneider, Martin: Glaube, Hoffnung, Liebe als Resilienzfaktoren. Theologisch-ethische Erkundungen, in: MThZ 3 (2016), pp.195-208.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου