Ο Χ Ι

Κάθε χρόνο στις 28 Οκτωβρίου εορτάζουμε την εορτή της αγίας Σκέπης. Και για την γιορτή αυτή συμβαίνει αυτό που λέγει ο άγιος Χρυσόστομος για τις μεγάλες γιορτές της Εκκλησίας μας, ότι πολλοί γιορτάζουν τις μεγάλες γιορτές, ξέρουν το όνομά τους, δεν ξέρουν όμως το βαθύτερο νόημά τους, ούτε το μήνυμα που θέλει να εξαγγείλει η Εκκλησία μας μέσω των εορτών αυτών. Και αυτό γιατί οι περισσότεροι, λέγει ο ιερός πατήρ, έρχονται στην Εκκλησία από συνήθεια και όχι από ευσέβεια. Γι’ αυτό ας ασχοληθούμε σήμερα με την υπόθεση της γιορτής καθώς και για το μήνυμά της προς το λαό του Θεού.

Πως καθιερώθηκε η γιορτή της αγίας Σκέπης.

Στα χρόνια του βασιλέως Λέοντος του Μεγάλου (457-474 μ. Χ.) ζούσε στην Κων/πολη ο όσιος Ανδρέας, ο κατά Χριστόν σαλός. Σαλός είναι ο τρελλός και κατά Χριστόν σαλοί ονομάζονται κάποιοι άγιοι, οι οποίοι κάνανε κάποια περίεργα και παράλογα πράγματα, με απώτερο σκοπό να τους θεωρούν παλαβούς ή παλιανθρώπους και να μη τους τιμούν οι άνθρωποι· και έτσι αυτοί να ζουν εν ταπεινώσει και αφανεία. Μια νύχτα που γινότανε αγρυπνία στο ναό της Παναγίας των Βλαχερνών, ο όσιος Ανδρέας μαζί με τον μαθητή του Επιφάνιο, που έγινε αργότερα πατριάρχης Κων/πόλεως (520-536 μ. Χ.), είδαν την Υπεραγία Θεοτόκο οφαλμοφανώς, όχι σε όραμα, να μπαίνει από την κεντρική πύλη του ναού. Την συνόδευαν οι παρθένοι Ιωάννης ο Πρόδρομος και Ιωάννης ο Θεολόγος και πλήθος αγγέλων. Αφού μπήκε μέσα στο ναό προχώρησε στον σολέα. Εκεί γονάτισε και προσευχήθηκε πολλή ώρα με θερμά δάκρυα υπέρ της σωτηρίας των πιστών, ενώ την βλέπανε μόνο ο Ανδρέας και ο Επιφάνιος. Αφού προσευχήθηκε για πολύ η Θεοτόκος σηκώθηκε και μπήκε μέσα στο ιερό, όπου φυλασσόταν το μαφόριο της δηλαδή το τσεμπέρι της, το πήρε στα χέρια της και βγαίνοντας έξω το άπλωσε πάνω από τους πιστούς, για να δείξει ότι τους σκέπει και τους προστατεύει.

Αυτό είναι το γεγονός το οποίο στάθηκε αφορμή η Εκκλησία μας να καθιερώσει την γιορτή της αγίας Σκέπης δηλαδή τη γιορτή προς τιμή της Παναγίας, η οποία σαν τη φωτοφόρο νεφέλη που σκέπαζε τη μέρα και φώτιζε τη νύχτα τους Ισραηλίτες στην έρημο, σκέπει και προστατεύει το λαό του Θεού και φωτίζει τους πιστούς στο δρόμο για την τελείωση. Πως μας σκεπάζει και πως μας προστατεύει η Παναγία μας; Με τις προσευχές της, με τις παρακλήσεις της και με τα δάκρυά της.

Μα θα μου πείτε, είναι τόσο μεγάλο το γεγονός που η Παναγία μας προσεύχεται για μας, ώστε η Εκκλησία μας να έχει ιδιαίτερη γιορτή γι’ αυτό το γεγονός; Ναι μάλιστα είναι μεγάλο και σπουδαίο και ζωτικής σημασίας. Λέγει κάπου ο ιερός Χρυσόστομος ότι πάντοτε έχουμε την ανάγκη των προσευχών των άλλων όσο και ενάρετοι και ευσεβείς κι αν είμαστε.

Παράδειγμα χαρακτηριστικό γι’ αυτό είναι ο απόστολος Παύλος, αυτός που ανέβηκε μέχρι τρίτου ουρανού κι άκουσε άρρητα ρήματα, αυτός που ονομάσθηκε στόμα Χριστού, αυτός που είχε «νουν Χριστού», αυτός που «αναπλήρωνε τα υστερήματα των θλίψεων του Χριστού στο σώμα του», αυτός λοιπόν ο γίγας της αρετής και της ευσέβειας, πάντα ζητούσε τις προσευχές των χριστιανών. Αν και αυτοί που θα προσευχότανε για τον Παύλο δεν ήταν ούτε ανώτεροι του ούτε ισάξιοί του. Μοιάζει το γεγονός σαν ένας στρατιώτης να μιλά στον πρόεδρο της δημοκρατίας για τον στρατηγό. Κι όμως ο Παύλος όχι μόνο δεν αρνήθηκε τις προσευχές των χριστιανών, αλλά αντίθετα τους προέτρεψε και τους παρακαλούσε να προσεύχονται για κείνον.  Στην προς Ρωμαίους (15,30) γράφει· «Παρακαλώ δε υμάς αδελφοί μου … συναγωνίσασθαί μοι εν ταις προσευχαίς υπέρ εμού προς τον Θεόν». Στους Εφεσίους (6,18-19) συνιστά δέηση περί «πάντων των αγίων» και περί εαυτού. Τους Κολοσσαείς (4,2-3) παροτρύνει «τη προσευχή προσκαρτερείτε … προσευχόμενοι άμα και περί ημών». Τους Θεσσαλονικείς (Α΄ Θεσ. 5,25 · Β΄ Θεσ. 3,1) παρακαλεί «αδελφοί προσεύχεσθε υπέρ ημών».  Όχι δε μόνο ζητά να προσεύχονται γι’ αυτόν και για τους συνεργάτες του, αλλά και πιστεύει ότι ήδη το κάνουν και στις προσευχές τους οφείλει την υγεία του και τη σωτηρία από μεγάλους κινδύνους (πρβλ. Φιλημ. 22 · Β΄ Κορ. 1,10-11).  Αλλά και ο Πέτρος δεν είπε τι μου χρειάζεται η προσευχή των άλλων αφού είμαι απόστολος, αφού ομολόγησα το θεανθρώπινο του Χριστού, αφού πάνω στην ομολογία μου στηρίχθηκε η Εκκλησία. Έτσι όταν ήταν στη φυλακή από τον Ηρώδη τον Αγρίππα τον Α΄, οι χριστιανοί των Ιεροσολύμων προσευχόταν γι’ αυτόν με αποτέλεσμα να τον ελευθερώσει άγγελος Κυρίου κατά θαυμαστόν τρόπο.

Λοιπόν κι αν είσαι Παύλος κι αν είσαι Πέτρος έχεις ανάγκη των προσευχών των άλλων και μάλιστα των αγίων και μάλιστα της Παναγίας. Βέβαια οι αιρετικοί διαφωνούν στο σημείο αυτό και λένε να προσευχόμαστε κατ’ ευθείαν στο Θεό και όχι να επιζητούμε τις δεήσεις των αγίων. Ήδη τα παραδείγματα που αναφέραμε δίδουν την απάντηση, γιατί, αν μας χρειάζονται οι προσευχές των ζώντων και μη τελειωθέντων αδελφών μας, πόσο περισσότερο ωφέλιμες είναι οι προσευχές των αγίων. Ας αναφέρουμε όμως κι ένα χωρίο που είναι χαρακτηριστικό για το πόσο αναγκαία είναι η δέηση των δικαίων ζώντων και τεθνεώτων. Στον Αβιμέλεχ ένα βασιλιά της Αιγύπτου, που είχε υποπέσει σ’ ένα σοβαρό παράπτωμα, ο Θεός του είπε να προσφύγει στον Αβραάμ, που ήταν τότε στην Αίγυπτο, και να ζητήσει την προσευχή του. «Προφήτης εστί και προσεύξεται περί σου και ζήση» (Γεν. 20,7). 

Η Εκκλησία της Ελλάδος αποφάσισε, το 1952, η γιορτή της Αγίας Σκέπης από την 1η Οκτωβρίου να μεταφερθεί στις 28 Οκτωβρίου, με το αιτιολογικό ότι η Παναγία βοήθησε τον Ελληνικό Στρατό στον πόλεμο της Αλβανίας.

Η Επέτειος του ΟΧΙ μνημονεύει την άρνηση της Ελλάδας στις ιταλικές αξιώσεις που περιείχε το τελεσίγραφο που επιδόθηκε στις 28 Οκτωβρίου του 1940 στον Έλληνα Δικτάτορα που έφερε τίτλο Πρωθυπουργού, Ιωάννη Μεταξά. Συνέπεια της άρνησης αυτής ήταν η είσοδος της Χώρας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940. Η ημερομηνία αυτή καθιερώθηκε να εορτάζεται στην Ελλάδα κάθε χρόνο ως επίσημη εθνική εορτή και αργία.

Περίπου στις 3 τα ξημερώματα της 28 Οκτωβρίου του 1940 η τότε Ιταλική Κυβέρνηση απέστειλε στην Ελλάδα τελεσίγραφο, δια του Ιταλού Πρέσβη στην Αθήνα Εμανουέλε Γκράτσι, ο οποίος και το επέδωσε ιδιόχειρα στον Ιωάννη Μεταξά, στην οικία του δεύτερου, στην Κηφισιά, με το οποίο και απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο προκειμένου στη συνέχεια να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία του Βασιλείου της Ελλάδος, (λιμένες, αεροδρόμια κλπ.), για ανάγκες ανεφοδιασμού και άλλων διευκολύνσεών του, στη μετέπειτα προώθησή του στην Αφρική.

Μετά την ανάγνωση του κειμένου ο Μεταξάς έστρεψε το βλέμμα του στον Ιταλό Πρέσβη και του απάντησε στα γαλλικά (επίσημη διπλωματική γλώσσα) την ιστορική φράση: «Alors, c'est la guerre», (προφέρεται από τα γαλλικά, αλόρ, σε λα γκερ, δηλαδή, Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμο), εκδηλώνοντας έτσι την αρνητική θέση επί των ιταμών ιταλικών αιτημάτων.

O ίδιος ο Γκράτσι στα απομνημονεύματά του, που εξέδωσε το 1945, περιγράφει τη σκηνή: «Έχω εντολή κ. πρωθυπουργέ να σας κάνω μία ανακοίνωση και του έδωσα το έγγραφο. Παρακολούθησα την συγκίνηση εις τα χέρια και εις τα μάτια του. Με σταθερή φωνή και βλέποντάς με κατάματα ο Μεταξάς μου είπε: αυτό σημαίνει πόλεμο. Του απήντησα ότι αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί. Μου απήντησε ΟΧΙ. Του πρόσθεσα ότι αν ο στρατηγός Παπάγος..., ο Μεταξάς με διέκοψε και μου είπε: ΟΧΙ! Έφυγα υποκλινόμενος με τον βαθύτερο σεβασμό, προ του γέροντος αυτού, που προτίμησε την θυσία αντί της υποδουλώσεως».

Ο Μεταξάς εκείνη τη στιγμή είχε εκφράσει το ελληνικό λαϊκό συναίσθημα, την άρνηση της υποταγής, και αυτή η άρνηση πέρασε στον τότε ελληνικό δημοσιογραφικό τύπο με την λέξη «ΟΧΙ». Σημειώνεται πως αυτούσια η λέξη «ΟΧΙ» παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά ως τίτλος στο κύριο άρθρο της εφημερίδας «Ελληνικό Μέλλον» του Ν. Π. Ευστρατίου στις 30 Οκτωβρίου του 1940.

Δύο ώρες μετά την παραπάνω επίδοση, ξεκίνησε ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος με εισβολή των ιταλικών στρατευμάτων στην Ήπειρο, οπότε η Ελλάδα αμυνόμενη ενεπλάκη στον πόλεμο.

ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΑΞΗ

 Την Παρασκευή 10 Οκτωβρίου 2014 ξεκινά η Νεανική σύναξη του ναού μας, την οποία επιμελείται ο π.Βασίλειος. 

Η σύναξη απευθύνεται σε ανθρώπους ηλικίας 20-45 ετών και σαν φετινή θεματολογία της έχει: «Άγιος Ισαάκ ο Σύρος Ο συγκλονιστικός κόσμος ενός ανεόρταστου αγίου»

 Οι συνάξεις θα γίνονται κάθε Παρασκευή απόγευμα και ώρα 20:30 στην αίθουσα «Νέα Βηθλεέμ» του Ναού μας.  Την τελευταία Παρασκευή κάθε μήνα στο πλαίσιο λειτουργίας της Νεανικής Σύναξης λειτουργεί η καθιερωμένη ενοριακή κινηματογραφική λέσχη, με προβολή ταινίας και κατόπιν συζήτηση.

ΜΙΚΡΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ

π. ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ  π. ΣΙΣΩΗΣ

ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΚΔΡΟΜΕΙΣ ΣΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ

ΤΑ ΟΜΟΡΦΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ

ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΝΕΑΣ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

Ι.ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΑΘΗΝΩΝ

Ι.Ν.ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ

Νεανικές Κατηχητικές Συντροφιές

Χθες, Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2014 και ώρα 11:00 πραγματοποιήθηκε στο Ναό μας ο Αγιασμός έναρξης των συνάξεων των Νεανικών Κατηχητικών συντροφιών της ενορίας μας.

Στην αφετηρία λοιπόν και φέτος μαζί με τα παιδιά γι’ αυτό το υπέροχο ταξίδι συνάντησης, γνωριμίας και αγάπης με τον Χριστό μας. Ταξίδι που θα νοηματοδοτήσει τη ζωή τους, θα γεμίσει την καρδιά τους, θα στηρίξει τα όνειρα και τις ελπίδες τους.

          Μην αφήσουμε την ευκαιρία να πάει χαμένη....

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 

ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΣΧΟΛΗΣ Ι.Α.Α.

Με ιδιαίτερη λαμπρότητα τελέστηκε ο Αγιασμός έναρξης της Διεύθυνσης Βυζαντινής και παραδοσιακής μουσικής της Ι.Α.Α. και της Σχολής, υπό του πανοσιολογιωτάτου Αρχιμ. Συμεών Βολιώτη, Πρωτοσυγκέλλου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, παρισταμένων του Καλλιτεχνικού Διευθυντού της Σχολής και της Διευθύνσεως Β.Π.Μ. της Ι.Α.Α. πανοσιολογιωτάτου Αρχιμ. Ειρηναίου Νάκου, προϊσταμένου του Ιερού μας Ναού, του Υπευθύνου του τμήματος παραδοσιακής μουσικής  κ. Γεωργίου Δεμελή,  καθώς και των κ.κ. καθηγητών της σχολής, των σπουδαστών και των γονέων αυτών. Ο Πρωτοσύγκελλος μετέφερε τις ευλογίες και τις ευχές του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου κ.κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟΥ, και προέτρεψε τους σπουδαστές να έχουν  πίστη και όρεξη για μάθηση της του Δαμασκηνού Θείας Τέχνης, με απότερο σκοπό την εξύψωση της ψυχής προς τον ουρανό.

Ο π. Ειρηναίος ευχαρίστησε τον Άγιο Πρωτοσύγκελλο για την αγάπη του στη Σχολή, καθώς και τους παρισταμένους, κκ καθηγητάς, τον πρόεδρο της πανελληνίου ενώσεως ιεροψαλτών Ατικκής κ. Αθανάσιο Παπαζαρή, και όλους τους σπουδαστές.

Στο τέλος ο Πρωτοσύγκελλος επέδωσε τα πτυχία και τα διπλώματα στους επιτυχόντες σπουδαστές των εξετάσεων Ιουνίου 2014.

ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ

1η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΡΩΜΑΝΟΥ ΤΟΥ ΜΕΛΩΔΟΥ ΚΑΙ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΚΟΥΚΟΥΖΕΛΟΥΣ

ΡΩΜΑΝΟΣ Ο ΜΕΛΩΔΟΣ

Ο Άγιος Ρωμανός, γνωστός και ως Άγιος Ρωμανός ο Μελωδός είναι από τους γνωστότερους ελληνικούς υμνογράφους, αποκαλούμενος και ως "Πίνδαρος της Ρυθμικής Ποίησης». Άκμασε κατά τη διάρκεια του έκτου αιώνα, που θεωρείται ότι είναι η "Χρυσή Εποχή" της βυζαντινής υμνογραφίας. Ο Ρωμανός ο Μελωδός θεωρείται κορυφαίος ποιητής και υμνογράφος της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Γεννήθηκε στην Έμεσα της Συρίας πιθανώς τον 6ο αιώνα. Στη Βηρυτό έκανε τις σπουδές του και στα χρόνια τής βασιλείας του Αναστασίου του Α' ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου και υπηρέτησε στο ναό της Αγίας Σοφίας. Μετά την παταγώδη αποτυχία του σαν ψάλτης στον εσπερινό των Χριστουγέννων αποσύρθηκε στη μονή τής Θεοτόκου των Κύρου.  Εκεί, σύμφωνα με το Μηνολόγιο του Βασιλείου η Θεοτόκος του έδωσε το χάρισμα της σύνθεσης ύμνων. Τότε έγραψε το κοντάκιο των Χριστουγέννων με το γνωστό προοίμιο: «Ἡ Παρθένος σήμερον τὸν ὑπερούσιον τίκτει  καὶ ἡ γῆ τὸ σπήλαιον  τῷ ἀπροσίτω προσάγει...».

Σύμφωνα με το συναξαριστή ο Ρωμανός έγραψε χίλιες περίπου συνθέσεις από τις όποιες διασώθηκε μόνο το ένα δέκατο. Πολυποίκιλα τα θέματά του. Ύμνησε όλους σχεδόν τους Αγίους και τις εορτές της Χριστιανικής Εκκλησίας. Ανεξάντλητος στις συλλήψεις και στον πλούτο ιδεών, γνωρίζοντας τον τρόπο να προσδίνει πρωτοτυπία ακόμη και στα πιο κοινά θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς θέματα. Τα πρόσωπα των Αγίων αλλά και της Παναγίας και του Χριστού παρουσιάζονται απόλυτα ζωντανά χωρίς τίποτα το νεκρικό ή απόκοσμο.

Η ποίηση του Ρωμανού του Μελωδού εκφράζει την ίδια την εποχή του, τους πόθους και τις ελπίδες εκείνων των ανθρώπων. Γι΄ αυτό και το έργο του δεν εξετάζεται μόνο από θρησκευτικής άποψης ή λογοτεχνικής αλλά και ιστορικής και λαογραφικής. Η γλώσσα του απλή, χωρίς στόμφους και όπου παρουσιάζεται ρητορική μακρολογία επειδή έτσι επιβαλλόταν από την ανάγκη των τότε λειτουργικών πλαισίων, αυτή γίνεται χωρίς να κουράζει. Γενικά οι φράσεις του περιέχουν μια πλαστικότητα, μεστή νοημάτων κατά μια άψογη τεχνική όπως παραδέχονται ειδικοί.

Ο Ρωμανός δε δίνει μέσα από το έργο του σαφείς πληροφορίες για τη ζωή του, για αυτό κατά καιρούς υποστηρίχτηκαν διάφορες απόψεις ότι ήταν πρεσβύτερος, εκκλησιέκδικος, κήρυκας. Το βεβαιότερο είναι ότι χειροτονήθηκε Διάκονος. Πέθανε γύρω στο 560 μ.Χ. Για τη μεγάλη του προσφορά στη χριστιανική υμνογραφία ονομάστηκε Πίνδαρος τής εκκλησιαστικής ποίησης. Ή Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη του την 1η Οκτωβρίου.

Ο Ρωμανός χρησιμοποίησε το ποιητικό εκείνο είδος πού λέγεται εκκλησιαστικός Ύμνος και του χάρισε την τελειότερη μορφή. Ο Ύμνος αποτελείται από το Κοντάκιον (προσόμοιον ή κουκούλιον), τους Οίκους και το Εφύμνιον και στηρίζεται πάνω στο νόμο της Ισοσυλλαβίας και ομοτονίας. Μαζί με το ποιητικό κείμενο συνέθετε ο ίδιος και τη μουσική ή έδενε το νέο ποίημα πάνω σε παλιότερη μουσική σύνθεση. Θεματικά τα έργα του αναφέρονται περισσότερο σε γεγονότα της ζωής του Χριστού και σε ιερά πρόσωπα της Γραφής, όπως και σε βίους άγιων. Το είδος αυτό της ποίησης κυριαρχεί και σήμερα στην εκκλησιαστική ποίηση.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΥΚΟΥΖΕΛΗΣ

O βίος του.

Ο Ιωάννης γεννήθηκε γύρω στο 1280 στο Δυρράχιο σε μια αγροτική οικογένεια. Καθώς είχε εξαιρετική φωνή, πήγε στην Κωνσταντινούπολη για να σπουδάσει στην αυτοκρατορική σχολή. Τα πρώτα χρόνια των σπουδών του υπήρξαν δύσκολα. Μάλιστα, όταν τον ρωτούσαν στη σχολή τι έτρωγε, απαντούσε «κουκία και ζέλια» (μπιζέλια), γιατί ήταν φτωχός. Αργότερα γνώρισε τον ηγούμενο της Μεγίστης Λαύρας, από τον οποίο έμαθε για τη μοναχική ζωή στο Άγιο Όρος και αποφάσισε να γίνει μοναχός. Στο μεταξύ όμως ο αυτοκράτορας, που είχε εκτιμήσει την τέχνη του, τον είχε διορίσει αρχιμουσικό των αυτοκρατορικών ψαλτών και ήθελε να τον παντρέψει με την κόρη κάποιου μεγιστάνα. Τότε ο Ιωάννης πήγε στον τόπο της γέννησής του για να πάρει τάχα τη μητρική συγκατάθεση για τον γάμο. Όμως συνεννοήθηκε με φίλους του να πουν στη μητέρα του ψέματα ότι είχε πεθάνει. Μάλιστα, καθώς βρισκόταν κρυφά μέσα στο σπίτι κι άκουγε τη μητέρα του να κλαίει και να οδύρεται για τον δήθεν θάνατό του, μέλισε τη θρηνωδία (μοιρολόγι) με τίτλο «Βουλγάρα». Στη συνέχεια πήγε στο Άγιο Όρος, στη μονή Μεγίστης Λαύρας, ντυμένος με τρίχινα ενδύματα και αποκρύπτοντας την ταυτότητά του. Όταν τον ρώτησε ο θυρωρός ποιος ήταν, και τι θέλει, αποκρίθηκε ότι είναι χωρικός, βοσκός προβάτων και ότι επιθυμεί το μοναχικό σχήμα. Όταν ο θυρωρός παρατήρησε ότι ήταν πολύ νέος, ο Ιωάννης απάντησε ταπεινά με τη ρήση του προφήτη Ιερεμία «Αγαθόν ανδρί, όταν άρη ζυγόν εν τη νεότητι αυτού».

Στη Μονή της Λαύρας εκάρη μοναχός και τον διόρισαν ποιμένα των τράγων της μονής. Όμως όταν έβγαζε στη βοσκή τους τράγους, αυτοί γύριζαν αργά το απόγευμα πίσω στη στάνη τους σχεδόν νηστικοί, σε αντίθεση με άλλες φορές που τους έβοσκαν άλλοι πατέρες. Ο ηγούμενος ανέθεσε σε κάποιον μοναχό να παρακολουθήσει τον Ιωάννη για να δει τι συνέβαινε. Ο μοναχός διηγήθηκε ότι καθώς έβοσκαν τα ζώα, ο Κουκουζέλης άρχισε να ψάλλει και τότε εκείνα σταμάτησαν να τρώνε και τον άκουγαν με προσοχή. Όταν σταμάτησε το ψάλσιμο, τότε άρχισαν πάλι να τρώνε. Κάποια στιγμή ξανάρχισε, και τα ζώα τον κοίταζαν και πάλι σα μαγεμένα, σταματώντας να βόσκουν. Τότε ο ηγούμενος τον προσκάλεσε και τον αναγνώρισε. Αρχικά τον επιτίμησε που δεν είχε αποκαλύψει ποιος ήταν. Μάλιστα έγραψε τα τεκταινόμενα στον αυτοκράτορα, ο οποίος συμφώνησε να μην ενοχλήσει το μουσικό που είχε δραπετεύσει κυριολεκτικά από το παλάτι. Από τότε ο Ιωάννης ζούσε μέσα σε κελί της Λαύρας, και τις Κυριακές και εορτές έψαλλε στο ναό με τους άλλους ιεροψάλτες. Δεν προσπαθούσε να εντυπωσιάσει κάνοντας επίδειξη των φωνητικών του ικανοτήτων, αλλά έψαλλε προσευχόμενος, προκαλώντας στους ακροατές κατάνυξη και διάθεση για προσευχή.

Μετά από οσιακό βίο, ανακηρύχθηκε άγιος και η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία την 1η Οκτωβρίου. Στο μοναστήρι της Μεγίστης Λαύρας φυλάσσεται εικόνα του που τον παρουσιάζει περικυκλωμένο με τα μουσικά του σύμβολα, τα «νεύματα».

Αξιομνημόνευτα περιστατικά.

Σύμφωνα με την παράδοση, σε κάποια παννυχίδα, Σάββατο της Ε΄ εβδομάδας των Νηστειών, όταν ψάλλεται ο Ακάθιστος Ύμνος, μετά το τέλος του κανόνα ο Ιωάννης αποκοιμήθηκε στο στασίδι, κουρασμένος από την αγρυπνία. Εκεί είδε σε όραμα ότι ήρθε η Θεοτόκος και του έδωσε ένα χρυσό νόμισμα, επειδή είχε ψάλει πολύ κατανυκτικά τον ύμνο της. Αμέσως ξύπνησε, και βρήκε στο χέρι του το δώρο της Θεοτόκου. Αυτό το χρυσό νόμισμα το έκοψαν στα δύο. Το μισό βρίσκεται σήμερα δίπλα την εικόνα της Θεοτόκου στο ναό της Λαύρας και το άλλο μισό εστάλη στη Ρωσία.

Το έργο του.

Ο Ιωάννης Κουκουζέλης επέφερε τροποποιήσεις και μεταβολές ή προσθαφαιρέσεις στα σημεία της συμβολικής γραφής των μελωδιών που είχε καθιερώσει ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Συνέγραψε θεωρητικό έργον περί Μουσικής τέχνης, και βιβλίο με μουσικά σημεία που περιέχει εκκλησιαστικά άσματα. Δημιούργησε το λεγόμενο Μέγα Ίσον της Παπαδικής, το οποίο αργότερα κατά τον 18ο αιώνα μεταφέρθηκε σε νεώτερη μουσική παρασημαντική από τον Πέτρο τον Πελοποννήσιο και εν τέλει και στο νέο σύστημα, το οποίο ίσχυσε από τις αρχές του 19ου αιώνα, με την μεταρρύθμιση της εκκλησιαστικής μουσικής σημειογραφίας που επεξεργάστηκε ο Χρύσανθος ο Μαδυτινός. Δημιούργησε τον κυκλικό Μέγιστο Τροχό της μουσικής, ο οποίος έχει γύρω του άλλους τέσσερις μικρότερους Τροχούς. Καθένας από αυτούς παριστάνει με μαρτυρίες την πλάγια πτώση του κάθε πλαγίου ήχου προς τον κύριο ήχο του. Οι οκτώ ήχοι της εκκλησιαστικής μας μουσικής παραβάλλονται με τους οκτώ ήχους των αρχαίων. Πάνω και κάτω από τους μικρότερους τροχούς δίνονται ολογράφως τα ονόματα των κυρίων και πλαγίων ήχων: Δώριος, Λύδιος, Φρύγιος, Μιξολύδιος, Υποδώριος, Υπολύδιος, Υποφρύγιος, Υπομιξολύδιος.

Ο άγιος Ιωάννης Κουκουζέλης μουσούργησε κατά τους οκτώ ήχους Χερουβικά σύντομα και μακρά έντεχνα. Από αυτά σώζεται ένα σε ήχο πλάγιο του δευτέρου (παλατιανό), ένα Κοινωνικό «Αινείτε» σε ήχο πλάγιο του πρώτου, και ένα «Γεύσασθε» σε ήχο πλάγιο του πρώτου. Σώζονται επίσης τα μεγάλα και έντεχνα Ανοιξαντάρια, το αργό «Μακάριος ανήρ», το (εις την αρτοκλασία) «Χαίρε κεχαριτωμένη» κατ’ αναγραμματισμό σε ήχο Α΄ τετράφωνο, Αλληλουάρια σε ήχο πρώτο και πλάγιο του πρώτου, το «Άνωθεν oι Προφήται», η φήμη «Τον δεσπότην και αρχιερέα», πολυέλεοι, δοχές, καλοφωνικοί ειρμοί, πασαπνοάρια και πολλά άλλα. Κάποια από αυτά έχουν εκδοθεί, ενώ άλλα είναι ανέκδοτα. Η παρασημαντική του βρισκόταν σε χρήση μέχρι των μέσων του ΙΗ' αιώνα, οπότε ο Πρωτοψάλτης της Μεγάλης Εκκλησίας Ιωάννης ο Τραπεζούντιος (1756), μετά από αίτημα του Οικουμενικού Πατριάρχου Κυρίλλου του από Νικομηδείας, άλλαξε το σύστημα των χαρακτήρων, εισάγοντας απλούστερη μέθοδο παρασημαντικής. Τα μουσικά χειρόγραφα του αγίου Ιωάννη Κουκουζέλη φυλάσσονται στις Βιβλιοθήκες της Κωνσταντινούπολης, της Θεσσαλονίκης, των Αθηνών, του Αγίου Όρους, του Βατικανού, του Παρισιού, της Βιέννης και άλλων πόλεων.

ΜΕΤΑΣΤΑΣΙΣ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ

(Ἰωα. ἰθ’, 25-27 καί κά’, 24-25)

Ὁ Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, τή Μετάσταση τοῦ ὁποίου γιορτάζει σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας,  πρίν γίνει μαθητής   του Χριστοῦ, ἦταν μαθητής του  Ιωάννη του  Προδρόμου. Μαζί μέ τόν ἀδελφό του Ἰάκωβο ὀνομάστηκαν βοανεργές, πού σημαίνει  υιοί της βροντῆς.  Προσήλθε  νεότατος  στον ὅμιλο τῶν μαθητῶν τοῦ Κυρίου καί πέθανε σε βαθύ γῆρας. Ὑπῆρξε ο  μαθητής  τον  οποίον   αγαπούσε ὁ Κύριος. Αὐτό τό τονίζει ἰδιαίτερα ὁ ἴδιος ὁ Ἰωάννης στό Εὐαγγέλιό του. Σέ μία δέ ἀπό τίς διηγήσεις του πού ἀναφέρονται στις  εμφανίσεις τοῦ Κυρίου μετά τήν Ἀνάστασή Του, γράφει συγκεκριμένα, «ἐπιστραφεῖς δέ ὁ Πέτρος βλέπει τόν μαθητή ὄν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς ἀκολουθοῦντα, ὅς καί ἀνέπεσεν ἐν τῷ δείπνω ἐπί τό στῆθος αὐτοῦ καί εἶπε· Κύριε, τίς ἐστίν ὁ παραδιδούς σέ;».

Ὁ Ἰωάννης ἀποδείχτηκε ἄξιος αὐτῆς της  αγάπης του  Χριστού. Ἀξιώθηκε νά βρεθεῖ μαζί μέ τόν Πέτρο καί τόν ἀδελφό του Ἰάκωβο στό ὅρος Θαβώρ κατά τή Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου καί νά ἀπολαύσει τό ἐξαίσιο ἐκεῖνο θέαμα. Ἐκεῖ ἄκουσε καί τή φωνή τοῦ Θεοῦ Πατέρα νά λέει γιά τό Χριστό, Αὐτός εἶναι ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός στον  Οποῖον εὐαρεστοῦμαι. Αὐτόν νά ἀκοῦτε. Ὁ Ἰωάννης παρακολουθοῦσε ἐκ τοῦ σύνεγγυς τά δραματικά γεγονότα τῆς δίκης τοῦ Κυρίου καθότι ἦταν γνωστός  στον Ἀρχιερέα. Αὐτός μάλιστα  μεσολαβησε καί ἐπέτρεψαν καί στόν Πέτρο νά εἰσέλθει στό ἐσωτερικό  της αὐλῆς. Στόν Ἰωάννη πού στεκόταν κάτω ἀπό το Σταυρό, ὅπως εἶναι γνωστό,  ὅ Κύριος ἀνέθεσε ἀκόμη καί τή φροντίδα  της Θεοτόκου.

Ὁ Ἰωάννης ἀγάπησε πολύ τό Θεό καί τούς ἀνθρώπους καί ὀνομάστηκε Εὐαγγελιστής τῆς ἀγάπης, γιατί πολλά ἔχει πεῖ καί γιά τήν ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη του αυτη ἐκδηλώθηκε  ποικιλοτροπως. Διηγοῦνται ὅτι ἕνας νέος μαθητής τοῦ παρασύρθηκε κάποτε ἀπό κακές συναναστροφές καί κατέληξε νά γίνει ληστής. Ὅταν ὁ Ἰωάννης  επεστρεψε στον τόπο  εκεινο  καί πληροφορήθηκε τήν ἀνταρσία τοῦ νέου, παρά τό γῆρας του καί τις  συστάσεις τῶν γνωστῶν του νά μή ἐκτεθεῖ σέ κίνδυνο, ἐξῆλθε σέ ἀναζήτηση τοῦ μαθητῆ, ὡς ἄλλος τσοπάνος πού ἀναζητεί  το χαμένο πρόβατό του. Καί πράγματι, μέ τή χάρη  του Θεοῦ, ὁ ληστής συγκλονισμένος ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Ἀποστόλου ἦρθε σέ συναίσθηση καί μετάνοια, καί ἐπέστρεψε στον   Ουράνιο Πατέρα, ὅπως ὁ ἄσωτος υἱός τῆς παραβολῆς τοῦ Κυρίου.Μέ τό παράδειγμά του αὐτό καί μέ ὅλα ὅσα ὑπέφερε στή ζωή του, διδάσκει  ο Ἰωάννης τούς ἀνθρώπους νά ἀγωνίζονται τόν καλόν ἀγώνα  για  να εἰσέλθουν στή βασιλεία  του Θεοῦ.

Ὁ Ἰωάννης ἀπό την Έφεσο ἐξορίστηκε στήν Πάτμο ὅπου καί, ὅπως εἶναι γνωστό, δέχτηκε  την   Αποκαλυψη. Τά τελευταία χρόνια της ζωῆς του, ἐπειδή δέ μποροῦσε νά μιλάει πολύ, ἐπαναλάμβανε  τη φράση  «τεκνία μου, ἀγαπᾶτε ἀλλήλους». Ὁ Ἰωάννης πέθανε σε  μεγάλη ἡλικία, καί σύμφωνα μέ τήν παράδοση, ὁ τάφος τοῦ βρέθηκε κενός μετά τήν ταφή του.  Έτσι τό σῶμα τοῦ μετατέθηκε πρίν ἀπό τήν ἀνάσταση πού θά εἶναι κοινή γιά ὅλους. Αὐτή τή μετάσταση τοῦ Ἰωάννη ἡ Ἐκκλησία τή γιορτάζει καί τήν τιμάει  καθε χρόνο σάν σήμερα.

14 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΥΨΩΣΙΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΠΟ ΤΗ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΗ Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

ΣΤΑΥΡΟΣ Ο ΦΥΛΑΞ ΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ

ΙΕΡΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ

ΠΛΟΥΣΙΟΙ ΕΠΤΩΧΕΥΣΑΝ ΚΑΙ ΕΠΕΙΝΑΣΑΝ