Τρίτη 9 Ιουλίου 2024

Ρυθμός (Rhythm) 0, 1974-Marina Abramovic

Ένα παγκοσμίου φήμης ψυχολογικό πείραμα έγινε το 1974 που αποκάλυψε πολλά για την πραγματική φύση των ανθρώπων. 

Γιατί αν νομίζουμε ότι γνωρίζουμε για την ανθρωπότητα, το project αυτό έδειξε ότι δεν την γνωρίζουμε.

Το 1974, η σέρβα καλλιτέχνης Μαρίνα Αμπράμοβιτς (Marina Abramovic)i τόλμησε να πραγματοποιήσει αυτό το τρομακτικό project, το Rhythm 0, για να εξετάσει πώς σκέφτονται οι άνθρωποι...

Το Rhythm 0 είναι η τελευταία performance art της ενότητας «Rhythms». Παρουσιάζεται το 1974, στη γκαλερί Morra Arte Studio, στη Νάπολη, και αποτελεί έργο ορόσημο στην καριέρα της Abramovic, µε το οποίο επί της ουσίας «συστήνεται» ως performer και γίνεται ευρύτερα γνωστή στην καλλιτεχνική κοινότητα. 

Στο Rhythm 0, κυρίαρχο υλικό παραμένει το σώμα της Abramovic. Ένα σώμα που από φορέας υποκειμενικής φύσης αποζητά να εκληφθεί ως αντικείμενο, παραμένοντας εκουσίως άεργο, εκχωρώντας ολοκληρωτικά τη δράση της performance στην δικαιοδοσία του κοινού.

Η Αμπράμοβιτς θα σταθεί ακίνητη για έξι ώρες στο Studio Morra της Νάπολης, ενώ οι άνθρωποι που ήρθαν να τη δουν, κλήθηκαν να κάνουν ό, τι θέλουν σε αυτήν χρησιμοποιώντας ένα από τα 72 αντικείμενα που είχε τοποθετήσει σε ένα τραπέζι.

Cτάθηκε στη μέση του δωματίου με μια πινακίδα που περιέχει τις εξής λέξεις: Οδηγίες. Υπάρχουν 72 αντικείμενα στο τραπέζι που μπορεί κανείς να τα χρησιμοποιήσει πάνω μου όπως επιθυμεί. Εκτέλεση. Είμαι το αντικείμενο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου αναλαμβάνω την πλήρη ευθύνη. Διάρκεια: 6 ώρες (8 μ.μ. - 2 π.μ.).

Αυτό που συνέβη τις επόμενες έξι ώρες ήταν τουλάχιστον τρομακτικό. Το project άρχισε ήρεμα. Κάποιος την έστρεψε. Κάποιος έσπρωξε τα χέρια της στον αέρα. Κάποιος άλλος την άγγιξε κάπως απαλά. Την τρίτη ώρα, όλα τα ρούχα της κόπηκαν με ξυράφι. Την τέταρτη ώρα, οι ίδιες λεπίδες άρχισαν να εξερευνούν το δέρμα της. Διάφορες μικρές σεξουαλικές επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν στο σώμα της. Ήταν τόσο, όμως, η Αμπράμοβιτς αφοσιωμένη στο πείραμα που δεν θα είχε αντισταθεί ακόμα και στον βιασμό ή τη δολοφονία της. Τα πράγματα χειροτέρευσαν τις τελευταίες δύο ώρες.

Η Αμπράμοβιτς αυτά που ανέφερε αργότερα για το τι έκαναν οι άνθρωποι σε αυτήν ήταν ακόμη πιο θλιβερά. Υπενθύμισε: «Ένιωσα ότι βιάστηκα, έκοψαν τα ρούχα μου, κόλλησαν αγκάθια τριαντάφυλλου στο στομάχι μου, στόχευσαν το όπλο στο κεφάλι μου». 

Όταν πέρασαν οι έξι ώρες, η Αμπράμοβιτς άρχισε να περπατάει ανάμεσα στους ανθρώπους. Δεν μπορούσαν να την κοιτάξουν στο πρόσωπο. Η Αμπράμοβιτς παρατήρησε ότι οι άνθρωποι δεν ήθελαν καμία αντιπαράθεση μαζί της. Δεν ήθελαν να θεωρηθούν υπόλογοι ή να κριθούν για αυτό που έκαναν. 

Φαινόταν σαν να ήθελαν να ξεχάσουν πώς τους άρεσε να την πληγώνουν.

Το πείραμα αυτό αποκαλύπτει πόσο γρήγορα ένα άτομο μπορεί να σας βλάψει κάτω από ευνοϊκές συνθήκες (όταν δεν υπάρχει φόβος για τιμωρία). Δείχνει ότι αν κάποιος προσφέρει τη "σκηνή", η πλειονότητα των «φυσιολογικών» ανθρώπων, προφανώς μπορεί να γίνουν πραγματικά βίαιοι.

Εάν οι άνθρωποι συμπεριφέρονται με ''δίκαιο τρόπο'', αυτό οφείλεται κυρίως στον φόβο της κοινωνικής καταδίκης ή της νομικής τιμωρίας Όταν απουσιάζουν αυτοί οι δύο τύποι φόβου, οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν ακόμη και τα πιο απαίσια πράγματα στη ζωή.

Εάν αυτοί οι φόβοι απουσιάζουν, οι άνθρωποι θα έδειχναν την αληθινή τους φύση και θα γίνουν διεφθαρμένοι και κακοί αντικαθιστώντας την ειλικρίνεια και την καλοσύνη από την κοινωνία...

Όταν η κοινωνία εκτιμά ένα άτομο με βάση αυτά που έχει επιτύχει στη ζωή και όχι ως ηθικό άτομο, οι άνθρωποι τείνουν να εστιάζουν την προσπάθειά τους να επιτύχουν δύναμη και πλούτο για να κερδίσουν τον ''σεβασμό'[' αυτού του τύπου της κοινωνίας και έτσι γίνονται οι διεφθαρμένοι, λ.χ. «ξέρεις ποιος είµαι εγώ, κουτσαβάκι µε φουρό» που παίρνουν κοµµάτι της εξουσίας το οποίο δεν δικαιούνται και το χρησιμοποιούν για να πουλάνε εξυπηρέτηση σε αυτούς που του το έδωσαν. . .

Μόλις επιτύχουν επαρκή πλούτο και δύναμη, μπορούν να διαχειριστούν το σύστημα απονομής δικαιοσύνης και να ξεφύγουν ακόμη και από τη ''νομική τιμωρία''.

ΠΗΓΕΣ

iβλ.Abramovic, Marina. Artists' Body: Performances 1969-1998, Charta, Milan 1998 , Biesenbach, Klaus & Abramovic, Marina. Marina Abramovic: The Artist Is Present, The Museum of Modern Art, New York 2010 , Demaria, Cristina. The performative body of Marina Abramovic. Rerelating (in) time and space, European Journal of Women's Studies, Vol. 11(3): 295–307, Sage, 2004 , Richards, Mary. Marina Abramovic, Routledge Performance practitioners, Taylor & Francis e-Library, 2009