András Forgách “Δεν υπάρχουν ανοιχτοί φάκελοι”.

  καιρὸς τοῦ σιγᾶν καὶ καιρὸς τοῦ λαλεῖν. 

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΗΣ 3, 7

«Η τραγωδία σκάει πάνω στο κεφάλι σου σαν βράχος. Δεν είναι ότι ανακαλύπτεις κάτι που δε γνώριζες, είναι ότι αλλάζει για πάντα η οπτική σου για τα πράγματα. Αλλάζει η υφή του φωτός και του σκοταδιού, κάθε εικόνα της μνήμης γίνεται αδιανόητα ευκρινής. Η μητέρα μου πέθανε στα 63 της, κι εγώ τώρα στα 63 μου έχω το προνόμιο να είμαι ο γιος που δίνει ζωή στην αγαπημένη του μητέρα. Δεν ήταν ζήτημα επιλογής το γράψιμο αυτού του βιβλίου. Συνέβη, όπως συμβαίνουν οι νόμοι της βαρύτητας. Και κατά κάποιο τρόπο είμαι ευγνώμων, όχι για το ότι συνέβη, αλλά για το ότι ξέρω ότι συνέβη».                                                      

 (András Forgách)

Από τις εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορεί το βιβλίο του András Forgách, σε μετάφραση Νίνας Μπούρη(3-1-2021). 
Ο András Forgách γεννήθηκε το 1952 στη Βουδαπέστη. Σημαντική προσωπικότητα της δημόσιας σφαίρας στην Ουγγαρία, σπούδασε Ιστορία της Φιλοσοφίας. Εκπρόσωπος της αντικουλτούρας τις δεκαετίες 1970-1980, εργάζεται ως σεναριογράφος, μεταφραστής λογοτεχνικών έργων από Αγγλικά, Γαλλικά και Γερμανικά και σκηνοθέτης, ενώ είναι γνωστός δραματουργός και εικαστικός καλλιτέχνης. 
Από το 2010 ο Forgách διδάσκει στην Ακαδημία Δράματος και Κινηματογράφου. Εικονογράφησε «Το Αλάτι της Γης» (2016) για τον Πέτερ Νάδα(Péter Nádas). 

    Ο András Forgách ζει στη Βουδαπέστη.              Το ‘’Δεν υπάρχουν ανοιχτοί φάκελοι’’ είναι το τρίτο του μυθιστόρημα: μας μεταφέρει το κλίμα που επικρατούσε στην πατρίδα του στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Είναι η δραματική αφήγηση των παθών των γονιών του, ολαβύρινθο μέσα στον οποίο αυτοί «έχασαν τον προσανατολισμό τους στην πρώτη νεότητα τους, και από τον οποίο, δυστυχώς, δεν κατάφεραν ποτέ να βγουν». 
Το 2013 ο συγγραφέας δέχτηκε το τηλεφώνημα ενός ερευνητή των αρχείων της μυστικής αστυνομίας της Βουδαπέστης. Είχαν γνωριστεί στα παιδικά τους χρόνια, κι όταν είδε το όνομά του σε έναν φάκελο, αποφάσισε να επικοινωνήσει μαζί του.Η μητέρα του, που τη λάτρευε, εργαζόταν για τις μυστικές υπηρεσίες του καθεστώτος Κάνταρ. Ως πληροφοριοδότρια δεν κατέδιδε μόνο γνωστούς της, αλλά και τους φίλους της, τους συγγενείς, ακόμη και τα παιδιά της…

Το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα Δεν υπάρχουν ανοιχτοί φάκελοι είναι το αποτέλεσμα αυτού του τηλεφωνήματος, που αποκαλύπτει μια εφιαλτική αλήθεια για την απίστευτη πραγματική ζωή των γονιών του Forgách στη μεταπολεμική Ουγγαρία.

Τόσο η Bruria όσο και ο σύζυγός της, ο Marcell Forgacs (Friedman), ήταν Εβραίοι και φανατικοί κομμουνιστές. Όταν δημιουργήθηκε το κράτος του Ισραήλ, βρέθηκαν στην Παλαιστίνη, όπου συμμετείχαν με ενθουσιασμό στην οικοδόμηση του θαυμαστού καινούργιου κόσμου που οραματίζονταν οι νέοι Εβραίοι της Ευρώπης που είχαν αγωνιστεί κατά του ναζισμού.

Αργότερα, φοβούμενοι τον πόλεμο που ξέσπασε εκεί, πήγαν στην Ουγγαρία –στο Ισραήλ χαρακτηρίστηκαν προδότες– και υπηρέτησαν με πίστη το κομμουνιστικό καθεστώς. Όχι, δεν υπέστησαν καμία δίωξη, ωστόσο, ο κύριος Πάπαϊ αρρώστησε σοβαρά εξαιτίας του ρόλου του διπλού πράκτορα και της παράνοιας στην οποία είχε εμπλακεί –υπέστη ψυχικά τραύματα.

Η μελέτη των αρχείων αποκάλυψε στον Forgách την άγνωστη ζωή των γονιών του στη μεταπολεμική Ουγγαρία. Οι γονείς του εργάζονταν για τις μυστικές υπηρεσίες του καθεστώτος του János Kádár , ο οποίος τοποθετήθηκε στην ηγεσία της χώρας από τους Σοβιετικούς μετά την λαϊκή εξέγερση του 1956, την εισβολή των σοβιετικών τανκς και την καθαίρεση του Imre Nagy .

Κεντρική ηρωίδα του μυθιστορήματος είναι η κυρία Πάπαϊ, η μητέρα του συγγραφέα, που στην πραγματικότητα λεγόταν Bruria Avi-Shaul. Ως πληροφοριοδότρια, δεν κατέδιδε μόνο γνωστά της άτομα αλλά και τους φίλους της, τους συγγενείς της, ακόμα και τα παιδιά της.

Στην αρχή της αφήγησης, στη γιορτή των 60ών γενεθλίων της, η άλλοτε όμορφη γυναίκα συζητάει με τρεις άντρες των μυστικών υπηρεσιών και τους δίνει πληροφορίες για την κατάσταση των Ισραηλινών πρακτόρων, καθώς και για τις δράσεις του σιωνιστικού κινήματος. Κάτω από το κείμενο της αφήγησης, σαν υποσημείωση, μόνο που δεν είναι υποσημείωση, δημοσιεύονται οι καταγραφές των πρακτόρων και των αστυνομικών με τους οποίους ερχόταν σε επαφή.

Στη σελίδα 20 διαβάζουμε (έτος, 1982): «Η μυστική συνεργάτιδα ΚΥΡΙΑ ΠΑΠΑΪ εορτάζει τα 60ά της γενέθλια στις 3 Δεκεμβρίου 1982. Από το 1976 διατηρεί ενεργή σχέση με τη Διεύθυνση ΙΙΙ/Ι και καθ’ όλο αυτό το διάστημα μας έχει παράσχει σε πολλές περιπτώσεις πολύτιμες πληροφορίες για την κατάσταση των Ισραηλινών πρακτόρων καθώς και για τα εγχειρήματα του σιωνιστικού κινήματος. Μας έφερε αυθεντικά έγγραφα που αφορούσαν το 29ο Παγκόσμιο Σιωνιστικό Συνέδριο και σχεδιάζουμε να τη στείλουμε με λειτουργικό σκοπό στο 30ό Παγκόσμιο Σιωνιστικό Συνέδριο. Δεδομένης της μέχρι τούδε συνεργασίας της, με την αφορμή των 60ών γενεθλίων της, εισηγούμαι την προσφορά σ την ΚΥΡΙΑ ΠΑΠΑΪ ενός δώρου αξίας 1.000 φιορινιών. Δρ Γιόζεφ Ντόρα, Υπαστυνόμος Α΄ ».

Παρακάτω(σελίδα 22), σε άλλη έκθεση, διαβάζουμε ότι η κυρία Πάπαϊ  «στρατολογήθηκε το 1975 …». 

Συγκεκριμένα, «Βουδαπέστη, 1η Νοεμβρίου 1982 Η ΜΣ ΚΟ ΚΥΡΙΑ ΠΑΠΑΪ στρατολογήθηκε το 1975 από συνεργάτες του πρώην Τμήματος ΙΙΙ/Ι-4. Συγκεκριμένα, κληρονόμησε τη θέση από τον σύζυγό της, που είχε επαφές με την υπηρεσία από τη δεκαετία του 1950, ο οποίος όμως επί του παρόντος πάσχει από βαριά κατάθλιψη και έχει καταστεί ακατάλληλος για την εκτέλεση των καθηκόντων του. Η ΚΥΡΙΑ ΠΑΠΑΪ στρατολογήθηκε βάσει των πεποιθήσεων και του πατριωτισμού της. Οι πολιτικές βάσεις της είναι στέρεες και είναι δηλωμένη θιασώτρια του κοινωνικού συστήματός μας».

Στο έγγραφο που αφορά τον γιο της κυρίας Πάπαϊ , τον συγγραφέα András Forgách, ο οποίος είχε υποβάλλει αίτηση για έκδοση διαβατηρίου με σκοπό να ταξιδέψει μαζί με τον αδελφό του –υπήρχε και μια αδελφή–, για να συμμετάσχουν στον εορτασμό των γενεθλίων του παππού τους που έμενε στο Ισραήλ.

 Διαβάζουμε πως «Είναι μέλος της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών. Δηλώνει κομμουνιστής αλλά δεν μπορεί να αποδεχτεί τις ευθύνες που απορρέουν από την ιδιότητα του μέλους του Κόμματος».

Το ‘’Δεν υπάρχουν ανοιχτοί φάκελοι’, φέρνει στον νου τις οικογενειακές προδοσίες και τα εθνικά τραύματα, το ψέμα, την προδοσία και τη συγχώρεση, τον κόσμο του Διαβάζοντας στη Χάννα του Μπέρνχαρντ Σλινκ και την ατμόσφαιρα της ταινίας του (Florian Maria Georg Christian Graf Henckel von Donnersmarck, Οι ζωές των άλλων(Das Leben der Anderen).

ΠΗΓΑΙ

1- Tim Adams. (2018, March 27). Andras Forgach: 'My mother was a cold war spy'. The Guardian. https://www.theguardian.com/books/2018/mar/25/my-mother-was-a-cold-war-spy-hungary-novelist-andras-forgach [The Observer Books].

2-Φίλιππου Φιλίππου. (2021, April 17). Προδοσίες και εθνικά τραύματα (του Φίλιππου Φιλίππου). ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ. https://www.oanagnostis.gr/prodosies-kai-ethnika-traymata-toy-filippoy-filippoy /

3- Simon & Schuster UK. (2018, April 5). Andras Forgach ''No Live Files Remain'' [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=VKwrMNyDdXg