Orthodox Christians in Gaza City

(By Michael G. Azar)ⁱ

Στην επίθεση εναντίον των κατοίκων της Γάζας, τους οποίους ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας αποκάλεσε «ανθρωπόμορφα ζώα», υποσχόμενος να δράσει «αναλόγως» διακόπτοντας την παροχή καυσίμων, τροφίμων, νερού και η ηλεκτρικού ρεύματος στην εξαθλιωμένη αυτή λωρίδα γης.

Σύμφωνα με την παραπάνω ρητή πολιτική συλλογικής τιμωρίας, η οποία κατέστη ακόμη πιο συλλογική και τιμωρητική τον τελευταίο μήνα, οι κατοικημένες περιοχές και οι αγορές μετατράπηκαν σε άμεσους στόχους. 

Ο χριστιανικός πληθυσμός της Γάζας, ούτε το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της, δεν επέλεξε την κυβέρνηση της Χαμάς, δεδομένου μάλιστα ότι πάνω από 70% του σημερινού πληθυσμού ήταν παιδιά ή δεν είχαν ακόμη γεννηθεί όταν η Χαμάς κατέλαβε την εξουσία το 2005.

Τα επόμενα χρόνια η Χαμάς εδραίωσε την κυριαρχία της στη Γάζα, αρνούμενη τη διεξαγωγή εκλογών.

Τακτικά ενισχυόμενη από τη δική της μαχητική αποφασιστικότητα, την εξωτερική χρηματοδότηση και την προγενέστερη πολιτική του Ισραηλινού πρωθυπουργού να διατηρήσει την ισλαμιστική ομάδα στην εξουσία με στόχο τον αποκλεισμό κάθε δυνατότητας δημιουργίας ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, η Χαμάς παραμένει στην κυβέρνηση της Γάζας (τουλάχιστον έως τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές).

Όπως συμβαίνει με όλους τους πληθυσμούς παντού, ανεξαρτήτως χώρας, οι κάτοικοι της Γάζας έπρεπε να υποστούν τις συνέπειες των πολιτικών και των ενεργειών της κυβέρνησής τους, είτε υποστηρίζουν αυτές τις πολιτικές και τις ενέργειες είτε όχι.

Ο προηγούμενος βομβαρδισμός της Γάζας το 2014 είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του χριστιανικού πληθυσμού (εκ του οποίου οι ορθόδοξοι χριστιανοί αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία) κατά 25% περίπου σε σχέση με τους 1000 χριστιανούς που ζούσαν εκεί πριν την 7η Οκτωβρίου.

Εύκολα μπορεί να φανταστεί κανείς ποιες θα είναι οι καταστροφικές επιπτώσεις για τους λιγοστούς εναπομείναντες χριστιανούς της Γάζας.

Ωστόσο, ένα θα πρέπει να είναι σαφές: ενώ ο συνεχιζόμενος βομβαρδισμός και η εισβολή του Ισραήλ στη Γάζα αποτελεί το άμεσο αποτέλεσμα της επίθεσης της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου· είναι ανάλγητο, διπρόσωπο και μνησίκακο ηγέτες και ερευνητές– ιδιαίτερα χριστιανοί ηγέτες– να υποστηρίζουν ότι η «ευθύνη»  για τους θανάτους «αθώων ανθρώπων» και για την «τρέχουσα κλιμάκωση της βίας» ανήκει «αποκλειστικά στη Χαμάς» (όπως δήλωσε μια γερμανική εβραϊκή-χριστιανική ομάδα εργασίας) ή ότι είναι αποκλειστικά η «Χαμάς» που φέρνει «δεινά» στον «άμαχο πληθυσμό της Γάζας» (όπως δήλωσε μια διεθνής ομάδα βιβλικών ερευνητών).

Οι κυβερνήσεις των κυρίαρχων κρατών φέρουν την ευθύνη για ό,τι οι κυβερνήσεις των επιλέγουν να κάνουν. Η συνεχιζόμενη πολιτική του Ισραήλ στη Γάζα δεν αποτελεί εξαίρεση.

Ο ισραηλινός στρατός έριξε 6.000 βόμβες τις πρώτες έξι ημέρες του πολέμου με στόχο την «καταστροφή και όχι την ακρίβεια».

Εκείνες τις πρώτες ημέρες, η γειτονιά στα πέριξ του ελληνορθόδοξου Ναού του αγίου Πορφυρίου στην πόλη της Γάζας, ο οποίος έχει λάβει το όνομά του από τον επίσκοπο Γάζας του 5ου αιώνα,  υπέστη τον συνεχή βομβαρδισμό των «τέκνων του φωτός»  εναντίον των «τέκνων του σκότους», όπως περιέγραψε την κατάσταση ο πρωθυπουργός του Ισραήλ. 

Πολλές οικογένειες χριστιανών χάθηκαν ή εγκατέλειψαν την περιοχή από φόβο μην καταστραφούν τα σπίτια τους στους βομβαρδισμούς και βρήκαν καταφύγιο στην Εκκλησία, μαζί με αρκετούς άλλους (συμπεριλαμβανομένων και μουσουλμάνων), πιστεύοντας ότι η εκκλησία αποτελούσε ασφαλέστερο μέρος από τα συγκροτήματα κατοικιών.

Καταρχάς,  150 άτομα περίπου μεταφέρθηκαν στην περιοχή που ανήκει στην εκκλησία και ιδρύθηκε πριν από 1.500 χρόνια. Μέσα σε μια εβδομάδα, οι καταφυγόντες σχεδόν τριπλασιάστηκαν σε πάνω από 400 άτομα, τα οποία διέμεναν στα τρία κύρια κτίρια της ιδιοκτησίας. 

Η πρόσβαση σε τρόφιμα, νερό και ηλεκτρικό ρεύμα κατέστη δυσχερής, όπως και η εκπλήρωση άλλων βασικών αναγκών.  

Μετά το πέρας της πρώτης εβδομάδας των βομβαρδισμών, ο ισραηλινός στρατός έδωσε εντολή στους κατοίκους της πόλης της Γάζας (περίπου 1.1 εκατομμύρια ανθρώπους) να μετακινηθούν νότια εντός 24 ωρών.

Η εν λόγω εντολή εκκένωσης απαιτούσε ρητά την εγκατάλειψη των «δημοσίων και γνωστών καταφυγίων» και την ακόλουθη μετακίνηση νότια. 

Κάποιοι στον άγιο Πορφύριο αποφάσισαν να ακολουθήσουν την εντολή, αν και η Χαμάς παρείχε αντίθετες οδηγίες και πολλοί που ξεκίνησαν  να φύγουν από τη βόρεια περιοχή σκοτώθηκαν εν συνεχεία σε ισραηλινή αεροπορική επιδρομή.

Άλλοι, ανησυχώντας μην πάθουν το ίδιο ή για άλλους λόγους, παρέμειναν πίσω. Εκτός από την άμεση απειλή για τη ζωή τους, πολλοί φοβόνταν ότι δεν θα τους επιτρεπόταν να επιστρέψουν στην πόλη της Γάζας αν έφευγαν, κάτι που θα σήμαινε το τέλος της χριστιανικής παρουσίας στην περιοχή (οι φόβοι ήταν δικαιολογημένοι).

Μετά την πρώτη αυτή εβδομάδα, αρκετοί άνθρωποι που είχαν καταφύγει στον άγιο Πορφύριο ανάρτησαν τη διαθήκη και τις εκκλήσεις τους για συγχώρεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δίχως να γνωρίζουν πότε θα έχαναν τη σύνδεση στο διαδίκτυο ή τη ζωή τους.  

Καθώς περνούσαν οι μέρες, οι αεροπορικές επιδρομές προσέγγιζαν όλο και περισσότερο την περιοχή γύρω από την ιδιοκτησία της εκκλησίας, ενώ ο θόρυβος και ο τριγμός των τοίχων γινόταν όλο και πιο συχνός.

Παρ’ όλα αυτά, ο Αρχιεπίσκοπος Αλέξιος, ο οποίος επιβλέπει την κοινότητα στη Γάζα, διαβεβαίωσε τους πάντες ότι θα παραμείνει μαζί τους: «Όσο υπάρχει τουλάχιστον ένας χριστιανός στην επικράτεια της Γάζας, δεν θα πάω πουθενά, επειδή μπορώ να αποτελώ μια ελπίδα γι’ αυτούς, έτσι θα μείνω στην επαρχία που πιστεύει σε μένα. Αν πεθάνω, θα έχω έναν αξιοπρεπή θάνατο ως το ενδεδειγμένο τέλος μου».

Την Τρίτη, στις 17 Οκτωβρίου, δέκα ημέρες μετά την έναρξη των βομβαρδισμών, το νοσοκομείο Αλ-Αχλί χτυπήθηκε από πύραυλο.

Ενώ οι διεθνείς δυνάμεις και οι ειδήμονες συζητούσαν για την προέλευση του πυραύλου, αυτό είχε ελάχιστη σημασία για τους ανθρώπους στον άγιο Πορφύριο, καθώς βρίσκονταν πλησίον των σειόμενων κτιρίων στην περιοχή του ναού. Επιπλέον, έπρεπε όλοι να φορούν μάσκες για να προφυλαχθούν από τις οσμές.

Δύο μέρες αργότερα, στις 19 Οκτωβρίου, η ιδιοκτησία του Ναού χτυπήθηκε από μια ισραηλινή αεροπορική επιδρομή, η οποία όπως ισχυρίστηκαν αργότερα αξιωματούχοι, είχε στόχο ένα κοντινό κέντρο «διοίκησης και ελέγχου» της Χαμάς.

Το χτύπημα προκάλεσε την κατάρρευση ενός εκ των κτιρίων, σκοτώνοντας πολλούς εντός του. 

Αυτοί που έχασαν τη ζωή τους ήταν κυρίως μέλη τριών οικογενειών που είχαν βρει καταφύγιο εκεί, ηλικίας από 12 μηνών έως αρκετά ηλικιωμένοι. Μία εκ των οικογενειών αφανίστηκε εντελώς, απώλεια ιδιαίτερα σημαντική για μια τόσο μικρή κοινότητα.

Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων αποκάλεσε εν συνεχεία  τον βομβαρδισμό «έγκλημα πολέμου που [δεν] μπορεί να αγνοηθεί», ενώ καταδίκασε αυτό που αποκάλεσε «στοχοποίηση [των] ανθρωπιστικών ιδρυμάτων» και υποσχέθηκε να παραμείνει « αφιερωμένο στην εκπλήρωση του θρησκευτικού και ηθικού του καθήκοντος παρέχοντας βοήθεια, υποστήριξη και καταφύγιο σε όσους έχουν ανάγκη».

Εν τω μεταξύ, αξιωματούχοι της Εκκλησίας, συμπεριλαμβανομένου του Αρχιεπισκόπου Αλεξίου, συνέδραμαν στη διασφάλιση της περιοχής, ούτως ώστε να προβληθεί περισσότερο και επικοινώνησαν με διάφορες πρεσβείες για να ασκηθεί πίεση στο Ισραήλ με σκοπό την κατάπαυση του πυρός.

Η διεθνής επιρροή των ορθόδοξων χριστιανών στους Αγίους Τόπους, ωστόσο, αν και ιστορικά αποτελούν την πολυπληθέστερη χριστιανική ομολογία στην περιοχή, ωχριά σε σύγκριση με άλλους χριστιανούς που έχουν μεγαλύτερη επιρροή στη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.

Επομένως, οι εκκλήσεις των αξιωματούχων της Εκκλησίας αγνοήθηκαν. Η κηδεία των θυμάτων στον άγιο Πορφύριο τελέστηκε την επόμενη ημέρα και απέσπασε για πρώτη φορά κάποια διεθνή κάλυψη για την κοινότητα, οι εμπειρίες της οποίας, έως τώρα, είχαν διαφύγει σε μεγάλο βαθμό από την προσοχή των μέσων μαζικής ενημέρωσης.

Τις ημέρες που ακολούθησαν την αεροπορική επιδρομή, ορισμένες οικογένειες κατέφυγαν στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία της Αγίας Οικογένειας στη Γάζα, επειδή πίστευαν ότι ήταν ασφαλέστερη και λόγω του μεγαλύτερου χώρου.

Πολλοί όμως, ωστόσο, επέστρεψαν και γι’  αυτό ο ναός του αγίου Πορφυρίου συνεχίζει να έχει 300 με 350 περίπου άτομα υπό τη φροντίδα του (αν και το θέμα του κειμένου μας δεν είναι αυτό, πρέπει να αναφέρουμε ότι ο ναός της Αγίας Οικογένειας φιλοξενεί επίσης εκατοντάδες ανθρώπους σε μια κατάσταση παρόμοια με εκείνη στον ναό του αγίου Πορφυρίου).

Την εβδομάδα μετά τον βομβαρδισμό του αγίου Πορφυρίου σημειώθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός καθημερινών χτυπημάτων και θανάτων από την έναρξη του πολέμου, καθώς το Ισραήλ προετοίμαζε το έδαφος για χερσαία εισβολή.

Για άλλη μια φορά, ο ισραηλινός στρατός εξέδωσε οδηγία προς τους κατοίκους της πόλης της Γάζας να μετακινηθούν νότια. Ωστόσο, σε αντίθεση με την προηγούμενη διαταγή, αυτή προειδοποιούσε ότι όποιος παρέμενε «μπορεί να θεωρηθεί ως συνεργάτης τρομοκρατικής οργάνωσης.»

Απλά και μόνο μένοντας στον άγιο Πορφύριο, όσοι βρίσκονταν εκεί, κινδύνευαν να χαρακτηριστούν ως τρομοκράτες. 

Αυτή η ανακοίνωση επαλήθευσε με συνταρακτικό τρόπο τον ρητό ισχυρισμό του Προέδρου του Ισραήλ ότι όλοι οι πολίτες της Γάζας είναι ένοχοι για τις πράξεις της Χαμάς.

[ σημ.Στό σημείο αυτό οι φιλήσυχοι και νομοταγείς πολίτες της Ελλάδας, να αποστηθίσουν τα λόγια του Μουσταφά Πασά, ο οποίος επικαλούμενος το ίδιο «δικαίωμα άμυνας», που σήμερα επικαλείται το Ισραήλ, έπνιξε στο αίμα την εξεγερμένη Κρήτη του 1866.  

Του Μουσταφά Πασά του άρεσε να χαχανίζει μέσα από τα γένια του, όταν του λέγανε για τα «καπάκια» των προσκυνημένων Κρητικών που διευκόλυναν το θεάρεστο έργο του – δηλαδή την καταστολή των τρομοκρατών – και να λέγει: «Μουζεβίρ Αλλάχ εξίκ βέρμεσιν!,» δηλαδή «ο Θεός να μη λιγοστεύει τους προδότες!» Η ρήση αυτή αναφέρεται από τον Π. Πρεβελάκη στο έργο του «Παντέρμη Κρήτη, Χρονικό του Σηκωμού του 66», το οποίο εκδόθηκε από το Βιβλιοπωλείο της «Εστίας» σε μια σημαδιακή χρονιά για την πατρίδα μας, το 1945]

Λόγω της παραπάνω ανησυχητικής κατάστασης, στην εκκλησία του αγίου Πορφυρίου έλαβε χώρα «μαζική βάπτιση» εννέα παιδιών το Σάββατο 28 Οκτωβρίου, εν μέσω της πρώτης μεγάλης διακοπής επικοινωνιών που επέβαλε το Ισραήλ στη Γάζα, ενώ παράλληλα αύξησε τις αεροπορικές επιδρομές του στην περιοχή σε επίπεδα που δεν είχαν παρατηρηθεί στο  παρελθόν.

Την Κυριακή στις 29 Οκτωβρίου, ο ισραηλινός στρατός προειδοποίησε όσους βρίσκονταν στο Ορθόδοξο πολιτιστικό κέντρο στα δυτικά της πόλης της Γάζας (περίπου 1.000-1.500 άτομα) να εγκαταλείψουν το κτίριο.

Δύο ημέρες αργότερα, το πρωί της 31ης Οκτωβρίου, ο ισραηλινός στρατός κατέστρεψε το νεότευκτο κτίριο με μια αεροπορική επιδρομή.

Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων εξέδωσε άλλη μία δριμεία ανακοίνωση βλέποντας ακόμη μια ιδιοκτησία του να στοχοποιείται: «Αυτή η αδικαιολόγητη επίθεση σε έναν από τους πυλώνες του πολιτισμού και των κοινωνικών υπηρεσιών στη Γάζα φανερώνει καθαρά την ακατανόητη αποφασιστικότητα του Ισραήλ να καταστρέψει τις πολιτικές υποδομές και τα κέντρα κοινωνικών υπηρεσιών, καθώς και τα καταφύγια για τους αμάχους που είναι παγιδευμένοι στον πολιορκημένο θύλακα.» Συνεπώς, ζήτησε για άλλη μια φορά «άμεση και συνολική κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας.»

Μια τέτοια κατάπαυση του πυρός δεν συνέβη τις ημέρες που ακολούθησαν, και τώρα, καθώς ο στρατός του Ισραήλ, στο πλαίσιο του πολέμου του εναντίον της Χαμάς έχει εισέλθει στη Γάζα και αποκόψει το βόρειο τμήμα (πόλη της Γάζας) από το νότιο, η κατάσταση στο βόρειο τμήμα έχει γίνει ακόμη πιο χειρότερη από’ ό,τι προηγουμένως.

ΠΗΓΗ

iAzar, M. G. (2023, November 13). Orthodox Christians in Gaza city. Public Orthodoxy. Retrieved November 15, 2023, από https://publicorthodoxy.org/2023/11/13/orthodox-christians-in-gaza-city/
[Michael G. Azar is Associate Professor of Theology/Religious Studies at the University of Scranton. He holds a PhD in New Testament from Fordham University and an MA in theology from St. Vladimir's Orthodox Theological Seminary. His first book is Exegeting the Jews: The Early Reception of the Johannine “Jews” (Brill, 2016). He was a 2021 Faculty Fellow at the Gail and Francis Slattery Center for the Ignatian Humanities at the University of Scranton and a 2021–22 NEH Faculty Fellow at the Orthodox Christian Studies Center of Fordham University. His current book project (tentatively titled, The Table and the Empty Seat: Orthodox Christianity and Jewish-Christian Relations) focuses on ancient and modern Christian-Jewish interaction, particularly in light of Orthodox Christian hermeneutics and historic presence in the Holy Land.]