Kατεψυγμένα έμβρυα ή «εξωμήτρια παιδιά» (εξωσωματική γονιμοποίηση, IVF) ;

 Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει γενικά λάβει θέση υπέρ της ζωής όσον αφορά τη ζωή στη γυναικεία μήτρα, αλλά δεν έχει δεί επισταμένα και επίσημα τα έμβρυα που παραμένουν στον δοκιμαστικό σωλήνα ή σε καταψύκτες ως «υπολείμματα» μετά την εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) και διαδικασία.

Για την Εκκλησία, η προσωπικότητα και η εμψύχωση του εμβρύου ήταν θέματα θεολογικής συζήτησης όλα αυτά τα χρόνια, με περιθώρια για ύπαρξη συνεχούς διαλόγου και συζήτησης.

Όταν δίνουν μια ευλογία για την εξωσωματική γονιμοποίηση, πολλοί Ορθόδοξοι επίσκοποι έχουν ζητήσει από ζευγάρια να εμφυτεύουν μόνο ένα έμβρυο στη μήτρα μιας γυναίκας κάθε φορά, σε μια προσπάθεια να ελαχιστοποιήσουν την παραγωγή (και πιθανή απόρριψη) περίσσειας εμβρύων.

Παρόλα αυτά, η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έχει καθορίσει ότι αυτά τα μη εμφυτευμένα έμβρυα είναι «παιδιά», ούτε η Εκκλησία τα θεώρησε ως πρόσωπα, μια απόφαση που, αν γινόταν, θα έκανε την καταστροφή αυτών των εμβρύων ζήτημα μεγάλης ανησυχίας .

Πρόσφατα (Φεβρουάριος 2024), το Ανώτατο Δικαστήριο της πολιτείας της Alabama(Η.Π.Α) ωστόσο, έκρινε ότι τα κατεψυγμένα έμβρυα είναι «εξωμήτρια παιδιά» και ότι, όταν τα κατεψυγμένα έμβρυα καταστράφηκαν κατά λάθος σε μια κλινική γονιμότητας στο Mobile, η κλινική θεωρήθηκε υπεύθυνη βάσει του νόμου περί μή αποδεκτού θανάτου ενός ανήλικουⁱ.

Τρία ζευγάρια κατέθεσαν μήνυση κατά της κλινικής γονιμότητας μετά την καταστροφή των κατεψυγμένων εμβρύων τους για εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF).

Τα έμβρυα, που ήταν αποθηκευμένα σε ένα κρυογονικό φυτώριο, καταστράφηκαν από έναν ασθενή που περιπλανήθηκε στο χώρο και έριξε κατά λάθος αρκετά από αυτά στο πάτωμα.

«Αυτή είναι η πρώτη πλήρης πράξη, για οποιαδήποτε δικαστική ή νομοθετική οντότητα στις ΗΠΑ, που προσπάθησε να εξομοιώσει νομικά το γονιμοποιημένο ωάριο σε καταψύκτη σε μια κλινική, ως το ίδιο με ένα έμβρυο που κυοφορείται στη μήτρα, ως γεννημένο μωρό», δήλωσε ο Sean Tipton, Chief Advocacy and Policy Officer της American Society for Reproductive Medicine, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό που υποστηρίζει την πρόοδο της αναπαραγωγικής επιστήμης και πρακτικής.

«Αυτή η απόφαση δηλώνει ότι ένα γονιμοποιημένο ωάριο, το οποίο είναι μια δέσμη κυττάρων, είναι πλέον άτομο καί θέτει πραγματικά υπό αμφισβήτηση την πρακτική της εξωσωματικής γονιμοποίησης», δήλωσε στο Associated Press η Barbara Collura, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Resolve: The National Infertility Association.

Αν και το κράτος ψήφισε γρήγορα έναν νέο νόμο που παρέχει ασυλία στις κλινικές εξωσωματικής γονιμοποίησης, οι επιπτώσεις του κειμένου στην απόφαση είναι εκτεταμένες.

Χωρίς ρητή εξαίρεση για την εξωσωματική γονιμοποίηση, η απόφαση - η οποία αναμένεται να επεκταθεί και σε άλλες πολιτείες - θα καθιστούσε όλες τις κλινικές υπεύθυνες για τη διατήρηση κατεψυγμένων εμβρύων στο διηνεκές ως παιδιά, χωρίς επιλογές για καταστροφή τους ή χωρίς να προκύψει μήνυση περί παράνομου θανάτου.

Οι εργαζόμενοι στην εξωσωματική γονιμοποίηση που οδηγούν κατά λάθος σε θάνατο κάποια εκ τωνεμβρύων (ακόμη και μόνο σε τυπικά εργαστηριακά ατυχήματα) θα μπορούσαν να θεωρηθούν ένοχοι για τον θάνατο ανηλίκου.

Υπάρχουν επιπλέον προβλήματα στη λογική πίσω από αυτήν την αγωγή.

Πάνω από το 2% των γεννήσεων στις ΗΠΑ προέρχονται από εξωσωματική γονιμοποίηση και πολλές από αυτές τις διαδικασίες έχουν ως αποτέλεσμα την παραγωγή «υπολειμμάτων» εμβρύων που δεν ‘’βρίσκουν ποτέ τον δρόμο τους’’ για να εμφυτευτούν σε μια γυναίκα (όπου η συνήθης προσδοκία θα ήταν ότι το έμβρυο θα εξελιχθεί σ’ ένα παιδί).

Υπάρχουν λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι επιλέγουν να αφήνουν τα «έξτρα» έμβρυα που δημιουργούνται από την εξωσωματική γονιμοποίηση σε βαθιά κατάψυξη, μερικά από τα οποία είναι απροσδόκητοι, όπως προβλήματα υγείας, διαζύγιο, φυσικός τοκετός, θάνατος και άλλα.

Οι επιστημονικές μέθοδοι για την κατάψυξη ωαρίων, σπέρματος και εμβρύων έχουν εξελιχθεί με την πάροδο των ετών, με τις περισσότερες προσεγγίσεις να χρησιμοποιούν ταχεία κατάψυξη που επιτρέπει στα έμβρυα να αποθηκεύονται για τουλάχιστον δέκα χρόνια (και ίσως έως και είκοσι πέντε χρόνια) και να παραμένουν υγιή.

Αυτό σημαίνει ότι πολλά έμβρυα παραμένουν σε καταψύκτες σε ολόκληρο το έθνος, με πιθανότητα παράνομων θανάτων κατά την καταστροφή τους.

Το πρώτο «μωρό σε δοκιμαστικό σωλήνα» που προέκυψε από την εξωσωματική γονιμοποίηση γεννήθηκε στο Oldham της Αγγλίας το 1978 και τώρα υπολογίζεται ότι έχουν γεννηθεί 8 εκατομμύρια μωρά χρησιμοποιώντας τεχνολογίες εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Όλα αυτά τα χρόνια, οι κλινικές διατηρούν τα έμβρυα που δημιουργούνται με εξωσωματική γονιμοποίηση σε καταψύκτες συνήθως έναντι αμοιβής.

   Εάν το ‘’τέλος’’ παραμένει απλήρωτο ή εάν οι «ιδιοκτήτες» των εμβρύων έχουν αποφασίσει, ότι δεν θέλουν να κάνουν παιδιά, η κλινική ή το νοσοκομείο τα ξεπαγώνει και τα πετάει ως ιατρικά απόβλητα.

Με βάση την απόφαση της Alabama, όλες αυτές οι απορρίψεις ανεπιθύμητων εμβρύων θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως «παράνομος θάνατος ανηλίκου» και να συνοδεύονται από νομικές κυρώσεις.

Ο αριθμός των κατεψυγμένων εμβρύων που έχουν καταγραφεί κυμαίνεται από 400.000 έως 1.000.000 στις ΗΠΑ, αφήνοντας πολλά περιθώρια για επιβολή τέτοιων κυρώσεων «παράνομου θανάτου».

Το πρακτικό αποτέλεσμα αυτού είναι ότι οι κλινικές σε πολιτείες που υιοθετούν παρόμοια γλώσσα με αυτή της απόφασης της Alabama θα πρέπει να διατηρούν μόνιμα έμβρυα που δημιουργούνται από εξωσωματική γονιμοποίηση (πιθανότατα με σημαντικό κόστος για την κλινική) ή να υποστούν νομικές κυρώσεις.

Αστοχία εξοπλισμού, όπως η κατάρρευση του καταψύκτη, η οποία συμβαίνει περιστασιακά, ακόμη και όταν καταβάλλονται όλες οι προσπάθειες για να αποφευχθεί, μπορεί τώρα να θεωρηθούν ως «παράνομος θάνατος ανηλίκου» .

Η επιστημονική κοινότητα έχει αναπτύξει προσεγγίσεις για τη διατήρηση κατεψυγμένων εμβρύων για ίσως είκοσι έως τριάντα χρόνια, αλλά η διατήρησή τους για πάντα δεν είναι κάτι που οραματίστηκε ποτέ κάποιος που χρησιμοποιεί αυτήν την τεχνολογία.

Το πρόβλημα του τι να κάνουμε με τα εναπομείναντα κατεψυγμένα έμβρυα θα είναι ένα περίπλοκο και δύσκολο ζήτημα να επιλυθεί με τόσα πολλά που διακυβεύονται.

Μια επιλογή που θα μπορούσαν να εξετάσουν ορισμένοι θα ήταν αυτή που σημειώθηκε από τους Ορθοδόξους Χριστιανούς παραπάνω, δηλαδή να εμφυτευτεί ένα μόνο έμβρυο ανά γυναίκα χωρίς να απομένουν μη εμφυτευμένα έμβρυα για καταψύκτες.

Ποια είναι η δυσκολία με αυτήν την μοναδική εμφύτευση ενός εμβρύου;

Το ποσοστό λήψης για εμφυτευμένα έμβρυα είναι συχνά χαμηλό, και αυτό σημαίνει πολλαπλές επαναλήψεις της διαδικασίας εξωσωματικής γονιμοποίησης (η συλλογή ωαρίων μιας γυναίκας μπορεί να είναι επώδυνη και ιδιαίτερα αναποτελεσματική) για τη δημιουργία κάθε νέου in vitro γονιμοποιημένου εμβρύου που πρόκειται να εμφυτευθεί.

Επιπλέον, κάθε διαδικασία είναι αρκετά δαπανηρή, μια επανάληψη κάθε εξωσωματικής γονιμοποίησης τέσσερις ή πέντε φορές θα αυξήσει δραστικά το κόστος, κρατώντας τη διαδικασία μακριά από τον μέσο πολίτη.

Τέλος, υπάρχουν τυπικοί κίνδυνοι που προκύπτουν από τη χρήση κυττάρων σε καλλιέργεια (ειδικά ευαίσθητα κύτταρα όπως ωάρια, σπέρμα και έμβρυα) και οι κίνδυνοι κυτταρικού θανάτου είναι υψηλοί, σε σύγκριση με μεγαλύτερα όντα που συχνά μπορούν να χάσουν λίγα κύτταρα χωρίς χωρίς καμία αρνητική επίδραση.

Εμείς οι ενήλικες χάνουμε ο καθένας πάνω από πέντε δισεκατομμύρια κύτταρα δέρματος την ημέρα, δηλ. έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε πολλά κύτταρα.

Στην πραγματικότητα, για μια κλινική εξωσωματικής γονιμοποίησης, ο θάνατος ενός μόνο κυττάρου σε ένα μικρό έμβρυο (μερικά είναι μονοκύτταρα, μερικά βρίσκονται σε στάδιο που έχει 100-120 κύτταρα) μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο του εμβρύου, κάτι που τώρα θα τιμωρείται με τον νόμο.

Υπάρχουν επιχειρήματα που πρέπει να διατυπωθούν και από τις δύο πλευρές σχετικά με την αξία της εξωσωματικής γονιμοποίησης στην κοινωνία μας, αλλά είναι σαφές ότι οι οικογένειες που αναζητούν θεραπεία για προβλήματα γονιμότητας αυξάνονται και η χρήση της τεχνολογίας έχει βοηθήσει πολλά ζευγάρια να αποκτήσουν μωρά κάτι που δεν θα το μπορούσαν αλλιώς.

Οι περισσότερες κλινικές εξωσωματικής γονιμοποίησης θα έκλειναν τις πόρτες τους αντί να διακινδυνεύσουν να θεωρηθούν ως υπαίτιοι «θανάτου ανηλίκου».

Αυτό θα περιόριζε σοβαρά τα ζευγάρια που επιδιώκουν να αυξήσουν τα μέλη της οικογένειάς τους παρά τα προβλήματα γονιμότητας.

Τέλος, υπάρχει κάποια ανησυχία για τη χρήση της φράσης «εξωμήτρια παιδιά» ως νομικού όρου.

Κάθε άτομο που διαβάζει αυτά κάποτε ήταν ένα «εξωμήτριο παιδί», και έτσι αυτή η φράση τοποθετεί το έμβρυο που δημιουργήθηκε από την εξωσωματική γονιμοποίηση στο ίδιο επίπεδο με όλων των ηλικιών τα παιδιά.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία πάντα αναγνώριζε την προσωπικότητα του παιδιού. Τα παιδιά θεωρούνται πλήρη μέλη της Εκκλησίας ακόμη και μέχρι το σημείο να λάβουν το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας αμέσως μετά την υποδοχή τους στην Εκκλησία μέσω του βαπτίσματος και του χρίσματος όντας νήπια.

Η προσδιορισμένη από το δικαστήριο αναγνώριση των μη εμφυτευμένων εμβρύων που έχουν δημιουργηθεί με εξωσωματική γονιμοποίηση ως «παιδιά» δημιουργεί μια νέα σειρά προβλημάτων.

Από πρακτική άποψη, όταν συμβαίνει ένα επείγον περιστατικό σε ένα νοσοκομείο, η εκκένωση των καταψύκτη εμβρύων πρέπει να έχει την ίδια προτεραιότητα με την εκκένωση του παιδικού τμήματος ή της μονάδας πρόωρων μωρών ή ακόμα και των ηλικιωμένων ασθενών;

Με την ίδια λογική, ο «άδικος θάνατος» των εμβρύων θα τιμωρείται με μεγάλο πρόστιμο, με ποινή φυλάκισης ή με ποιο άλλο είδος ποινής;

Παρόλο που η Alabama ανταποκρίθηκε σε μερικές από τις πιο άμεσες ανησυχίες χορηγώντας νομική ασυλία στις διαδικασίες εξωσωματικής γονιμοποίησης, η γλώσσα που υιοθετήθηκε από το δικαστήριο της, θέτει τα ζητήματα της έναρξης της ζωής σε νέο πλαίσιο που δημιουργεί νέες και αβέβαιες προκλήσεις για την κοινωνία μας, ειδικά εάν αυτή η γλώσσα επεκτείνεται πέρα από το Κράτος.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

iΟ νόμος ''Wrongful Death of a Minor Act'' χρονολογείται από το 1872. Την εποχή που καθιερώθηκε, η εξωσωματική γονιμοποίηση δεν υπήρχε, και τότε είχαν πολύ διαφορετική αντίληψη για το αναπτυσσόμενο έμβρυο. Υπάρχει προηγούμενη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Alabama που καθιστά σαφές, ότι ένα έμβρυο που ήδη αναπτύσσεται στη μήτρα θεωρείται παιδί σε σχέση με τον νομικό ορισμό «Λανθασμένης πράξης προκαλούσης θάνατο ανήλικης ζωής», επομένως ένας γονέας θα μπορούσε να ασκήσει μηνυτήρια αξίωση, εάν ένα έμβρυο που αναπτύσσεται στη μήτρα πεθάνει λόγω κάποιου συμβάντος περιστασιακού. Τώρα είναι η πρώτη φορά που ο ορισμός του ανηλίκου ή παιδιού σύμφωνα με αυτό το καταστατικό εφαρμόζεται σε ένα έμβρυο που υπάρχει σε εργαστήριο εξωσωματικής.

ΠΗΓΑΙ

1-Shamim, S. (2024, February 21). Is a frozen embryo a ‘child’? Alabama’s Supreme Court thinks so. Al Jazeera. Retrieved April 27, 2024, from https://www.aljazeera.com/news/2024/2/21/why-has-the-alabama-supreme-court-ruled-that-embryos-are-children

2-Carter Sherman. (2024, February 21). Alabama’s Supreme Court ruled embryos are ‘extrauterine children’. IVF patients are worried. the Guardian. Retrieved April 27, 2024, from https://www.theguardian.com/us-news/2024/feb/21/alabama-ivf-embryo-extrauterine-children-ruling?CMP=share_btn_url

3-Furlow, B. (2024). Alabama Supreme Court's “extrauterine children” decision alarms oncologists and fertility experts. The Lancet Oncology, 25(4), 423-424. https://doi.org/10.1016/s1470-2045(24)00139-6

4-Woloschak, G. (2024, April 26). Embryohood, childhood, personhood. Public Orthodoxy. Retrieved April 27, 2024, from https://publicorthodoxy.org/2024/04/26/embryohood-childhood-personhood/

5- Maria Godoy. (2024, February 23). The science of IVF: What to know about Alabama's 'extrauterine children' ruling. KBIA / NPR ( nonprofit media organization). Retrieved April 27, 2024, from https://www.kbia.org/2024-02-23/the-science-of-ivf-what-to-know-about-alabamas-extrauterine-children-ruling, και https://www.npr.org/transcripts/1233023637 .