Ακούστε το Ιδιόμελον ''Ατενίσαι το όμμα''

Το Εκκλησιαστικό Πρακτορείο Ειδήσεων Romfea.gr, θα Σας παρουσιάζει κατά την διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής τα Ιδιόμελα των Κατανυκτικών Εσπερινών, ψαλμένα από τον Γενικό Διευθυντή του Εκκλησιαστικού Ιδρύματος Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη Ειρηναίο Νάκο.

Το Ιδιόμελο της Γ΄ Κυριακής των Νηστειών, «Ατενίσαι το όμμα...», ακούμε από τον Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη Ειρηναίο Νάκο.

Οι ηχογραφίσεις έγιναν στο Studio του Εκκλησιαστικού Ιδρύματος Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

Ακούστε το Ιδιόμελον «Χαλινούς Αποπτύσας...»

Το Ιδιόμελο της Β΄ Κυριακής των Νηστειών, «Χαλινούς Αποπτύσας...», ακούμε από τον Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη Ειρηναίο Νάκο.

Οι ηχογραφίσεις έγιναν στο Studio του Εκκλησιαστικού Ιδρύματος Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

25η ΜΑΡΤΙΟΥ ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ

ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ

ΚΥΡΙΑΚΗ Β΄ΝΗΣΤΕΙΩΝ ΣΤΟ ΝΑΟ ΜΑΣ

   Τελέστηκε σήμερα Κυριακή Β΄Νηστειών  στο Ναό μας το ετήσιο μνημόσυνο των αειμνήστων πατέρων της Εκκλησίας μας Νήφωνος Βιτζηλαίου και Σταύρου Βιολιδάκη καθώς και των Μ. Ευεργετών του Ναού, επιπροσθέτως ο Προϊστάμενος του Ναού π. Ειρηναίος μαζί με τους πατέρες,  π.Σισώη και π. Βασίλειο καλωσόρισαν και την Ευρωβουλευτή κα. Εύα Καϊλή η οποία επισκέφτηκε την ενορία μας  θαυμάζοντας από κοντά το αξιόλογο έργο που επιτελείται σε όλους τους τομείς.     

   

ΔΕΥΤΕ ΕΚΚΑΘΑΡΩΜΕΝ

Το Ιδιόμελο της Α΄ Κυριακής των Νηστειών, «Δεύτε Εκκαθάρωμεν...», ακούμε από τον Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη Ειρηναίο Νάκο.

Οι ηχογραφίσεις έγιναν στο Studio του Εκκλησιαστικού Ιδρύματος Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

ΑΡΓΑ ΙΔΙΟΜΕΛΑ ΜΕΓ. ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ

Το Εκκλησιαστικό Πρακτορείο Ειδήσεων Romfea.gr, θα Σας παρουσιάζει κατά την διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής τα Ιδιόμελα των Κατανυκτικών Εσπερινών, ψαλμένα από τον Γενικό Διευθυντή του Εκκλησιαστικού Ιδρύματος Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη Ειρηναίο Νάκο.

Το Ιδιόμελο της Κυριακής της Τυρινής, «Έλαμψεν η χάρις σου...», σε μουσική Ιακώβου Πρωτοψάλτου, εκτέλεση Μανώλη Χατζημάρκου, ακούμε από τον Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη Ειρηναίο Νάκο.

Οι ηχογραφίσεις έγιναν στο Studio Ekfrasis - Ιωάννης Μούσης

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΚΑΙ Η ΤΙΜΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ

π. Αντωνίου Αλεβιζόπουλου

Το θέμα αυτό είναι πολύ βασικό, γιατί όλες οι προτεσταντικές αιρέσεις ασκούν σφοδρότατη κριτική εναντίον της Εκκλησίας μας, υποστηρίζοντας πως εμείς λατρεύουμε τους αγίους και προσβλέπουμε σ' αυτούς για σωτηρία, όχι στον Σωτήρα Χριστό!  Είναι λοιπόν πoιμαντική ανάγκη να εξηγήσουμε με ποια έννοια η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τους αγίους και που τελικά μεταβαίνει αυτή η τιμή. Να τονίσουμε σε ποια σχέση βρισκόμαστε εμείς με τους αγίους και τι συνεπάγεται αυτή η σχέση. Πρέπει ακόμη να απαντήσουμε στην ένσταση των προτεσταντών, ότι οι άγιοι δεν είναι πανταχού παρόντες και συνεπώς δεν ακούουν τις προσευχές μας. Να ερμηνεύσουμε τα θαύματα που επιτελούν οι άγιοι και να τα κατοχυρώσουμε αγιογραφικά, να αναφερθούμε στην πρώτη Εκκλησία, για να διαπιστώσουμε αν υπήρχε σ' αυτήν η τιμή των αγίων και, προ παντός, να καταστήσουμε φανερή τη διάκριση μεταξύ τιμής και λατρείας, λατρευτικής προσκύνησης και προσκύνησης σαν εκδήλωση τιμής και αγάπης, που αποδίδεται από μέρους μας στους αγίους.  Κατά την πίστη της Εκκλησίας μας οι άγιοι αντικατoπτρίζουν τη δόξα του Κυρίου (Β' Κορ. γ' 18) και ακτινοβολούν το άκτιστο Φως του Θεού (Ματθ. ε' 14. Ιω. η' 12. Εφεσ. ε' 8. Κολ. α' 12. Αποκ. κβ' 5).

 Η δόξα των αγίων και των αγγέλων δεν είναι ανεξάρτητη από τη δόξα του Χριστού, γιατί είναι μέλη του σώματος Αυτού (Εφεσ. α' 23. δ' 16. ε' 23. Κολ. α' 18.24). Ονομάζονται αγαπητοί του Θεού (Β' Παραλ./Χρον. κ' 7. Ησ. μα' 8), Φίλοι του Θεού (Ψαλμ. ρλη' 17, κατά τους Ο'. Ιω. ιε' 14. Ιακ. β' 23), αδελφοί του Χριστού (Ματθ. ιβ' 50). Είναι ναός και κατοικητήριο του Θεού (Α' Κορ. γ' 16-17. στ' 19. Β' Κορ. στ' 16), τέκνα Θεού (Ιω. α' 12. Γαλ. γ' 26-27), κληρονόμοι και συγκληρονόμοι του Χριστού (Ρωμ. η' 17). Το μνημόσυνο των αγίων είναι αιώνιο (Ψαλμ. ρια/ριβ' 1-9. Παροιμ. ι' 7. Εβρ. ια' 4-38). Ο ίδιος ο Θεός, μέσω του Αγίου Σώματος του Χριστού, έρχεται σε προσωπική κοινωνία με τον άνθρωπο και του μεταδίδει την αγιότητα. Πρόκειται για την αγιότητα του Σώματος του Χριστού, όχι για την αγιότητα του ανθρώπου, ανεξάρτητα από την κοινωνία του με τον Χριστό (Ιω. ιδ' 23. Α' Κορ. γ' 5-17. στ' 19. Β' Κορ. στ' 16. ΕΦεσ. β' 22). Έτσι ο Χριστός θριαμβεύει μέσω των αγίων (Ιω. κα' 19. Β' Κορ. β' 14). Στην Αποκάλυψη του Ιωάννη, οι εικοσιτέσσερις πρεσβύτεροι, που εκπροσωπούν τη θριαμβεύουσα Εκκλησία, έχουν «επί τας κεφαλάς των στεφάνους χρυσούς» (Αποκ. δ' 4).

Το αναρίθμητο πλήθος των αγίων, που «έπλυναν τας στολάς αυτών και ελεύκαναν αυτάς εν τω αίματι του αρνίου» (Αποκ. ζ' 14), ευρίσκονται «ενώπιον του θρόνου και ενώπιον του αρνίου» ως νικητές (Αποκ. ζ' 9-10), σ' αυτούς δόθηκαν «θρόνοι», για να βασιλεύσουν «επί χίλια έτη», μέχρι τη δευτέρα παρουσία, οπότε το σώμα του Χριστού, η Εκκλησία, θα παραδοθεί από την ίδια την κεφαλή της στον Τριαδικό Θεό, για να είναι πλέον «ο Θεός τα πάvτα εν πάσιν» (Αποκ. κ' 4. Α' Κορ. ιε' 23-28) Ο Χριστός είναι ο μόνος «Παράκλητος», ο μοναδικός «μεσίτης» και «σωτήρας» (Α' Ιω. β' 1. Ιω. ιδ' 6. 13-14. Α' Τιμ. β' 5. Πράξ. δ' 12), μόνο με το αίμα του Χριστού πραγματοποιείται η συμφιλίωση (Α' Πέτρ. α' 18-19). ο «άλλος Παράκλητος», το Πνεύμα το Άγιο, με τα άγια μυστήρια ενεργοποιεί προς χάρη μας τις δωρεές του Χριστού: με το βάπτισμα μας εντάσσει στο Σώμα του Χριστού (Γαλ γ' 27. Πρβλ. α' Κορ. ιβ' 3), με τη θεία κοινωνία μας τρέφει με τον «άρτο της Ζωής» (Ιω. στ' 48-53). Με αυτή την απόλυτη έννοια δεν υπάρχει άλλος σωτήρας, ούτε δεύτερος μεσίτης.  Και όμως στην αγία Γραφή γίνεται λόγος για μεσιτεία ανθρώπων και αγγέλων, μέσω προσευχής και παράκλησης (Γέν. ιη' 23-33. κ' 3-18. λβ' 9-14. Ιώβ μβ' 8-10. Παροιμ. ιε' 8. Ζαχ. α' 12-13. Ιερεμ. ζ' 16). Άνθρωποι oνoμάζovται «πρεσβευτές» (Β' Κορ. ε' 18-20. Εφεσ. στ' 20) και «σωτήρες», με την έννοια όμως πως οδηγούν στο μόνο Σωτήρα, τον Χριστό (Α' Κορ. θ' 22). Ο Θεός βεβαιώνει τον προφήτη πως αν βρεθεί ακόμη και ένας άγιος άνθρωπος, για χάρη του θα σώσει ολόκληρη την πόλη (Ιερεμ. ε' 1. Ιεζ. κβ' 30). Αλλά μήπως η «μεσιτεία» με σχετική έννοια αναφέρεται μόνο σε ζώντες;  Όχι, ο Θεός λέγει στον προφήτη Ιερεμία: «Εάν σταθούν ενώπιόν μου ο Μωϋσής και ο Σαμουήλ, Η ψυχή μου δεν θα κλίνει προς αυτούς» (Ιερ. ιε' ι), πράγμα που σημαίνει πως σε άλλες περιπτώσεις ο Θεός ανταποκρινόταν στις δεήσεις των αγίων ανδρών υπέρ του λαού. Στην Αποκάλυψη βλέπουμε τη θριαμβεύουσα Εκκλησία (τους 24 πρεσβύτερους) να κρατούν «Φιάλας γεμούσας θυμιαμάτων, αι εισιν αι προσευχαί των αγίων», δηλαδή των επί γης ζώντων πιστών τις οποίες ενώνουν με τις δικές τους προσευχές (Αποκ. ε' 8).

Η ουράνια Εκκλησία δέχεται τις επικλήσεις μας μάλιστα μεσιτεύει στον Κύριο να σταματήσει το μαρτύριο των αδελφών τους στη γη (Αποκ. στ' 9-11), πράγμα που εισακούεται τελικά από τον Θεό (Αποκ. ζ' 9-11. η' 3-5. ια' 16-18. ιδ' 14-20. Πρβλ Δ/B' Βασιλ. κ' 4-6. Β' Μακ. ιε' 12-16). Όταν λοιπόν επικαλούμεθα τους αγίους, οι ελπίδες μας δεν είναι μάταιες οι άγιοι είναι συνδεδεμένοι μαζί μας με τον σύνδεσμο της αγάπης, η οποία «ουδέποτε εκπίπτει» (Α' Κορ. ιγ' 8). Πιστεύουμε δηλαδή πως είμαστε πράγματι «συμπολίται των αγίων και οικείοι του Θεού» (Έφεσ. β' 19-20).

Είναι οι άγιοι «πανταχoύ παρόντες» για να εισακούσουν τις επικλήσεις μας; Όχι, οι άγιοι, ανεξάρτητα από τη χάρη του Θεού, δεν είναι πανταχoύ παρόντες, ούτε πληροφορούνται με τη δική τους δύναμη τι γίνεται μακριά από αυτούς.

Όμως λουσμένοι στην άκτιστη θεία χάρη, μέσω του Αγίου Πνεύματος, σαν μέλη του σώματος του Χριστού, που είναι ενωμένο με την Θεότητα, μπορούν να ξεπεράσουν τους όρους της φύσης και να μετέχουν στη ζωή των αδελφών τους επί της γης.

Αν οι άνθρωποι του Θεού που ζουν στη γη μπορούν να ξεπεράσουν με τη χάρη του Θεού τους όρους της φύσης, πρέπει να συμπεράνουμε πως αυτό μπορεί να γίνει πολύ περισσότερο από τα μέλη της θριαμβεύουσας Εκκλησίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικά παραδείγματα από την αγία Γραφή.

Η «καρδιά» του Ελισαίου ήταν μετά του Γιεζί και μπορούσε να γνωρίζει αυτό που συνέβη μακριά (Δ/Β' Βασιλ ε' 25-27). Ο Αβραάμ «είδε» την ημέρα του Κυρίου «και εχάρη» (Ιω. η' 56). Ο απόστολος Πέτρος εγνώριζε την πονηρία του Ανανία (Πράξ. ε' 3). Ο Θεός αποκαλύπτει τα θαυμαστά πράγματα «δια του Πνεύματος προς το συμφέρον». όλα τα ενεργεί το Πνεύμα το Άγιο, χωρίς να δεσμεύεται από φυσικούς όρους, που ο Θεός έθεσε για ορισμένο σκοπό (Α' Κορ. ιβ' 7-11, πρβλ. Β' Κορ. ιβ' 2-4). Ο ίδιος ο Κύριος μας βεβαιώνει για την κοινωνία αγάπης της ουράνιας Εκκλησίας, η οποία πληροφορείται τα γεγονότα της ζωής μας και χαίρει για την επιστροφή κάθε αμαρτωλού (Λουκ. ιε' 7-10).

Ο Θεός θαυματοποιεί μέσω των αγίων και δικαίων (Γ/Α' Βασιλ. ιζ' 21-22. Δ/Β' Βασιλ. δ' 33-35. Πράξ. ε' 12-16. ιβ' 11-12). Όχι μόνο μέσω ζώντων πάνω στη γη, αλλά και μέσω κεκοιμημένων αγίων. Έτσι ο προφήτης Ησαΐας λαμβάνει εντολή να διαβιβάσει «προς τον Εζεκία τον ηγούμενον του λαού» πως θα σώσει την πόλη από τους Ασσυρίους «δια Δαυίδ τον δούλον μου», δηλαδή χάρη του Δαυίδ, που ήδη είχε απέλθει από αυτή τη ζωή (Δ/Β' Βασιλ. κ' 4-6). Το να ισχυρισθεί κανείς πως ο δεσμός της αγάπης μεταξύ αγωνιζομένης και θριαμβεύουσας Εκκλησίας μειώνει το μεσιτικό υπούργημα του Παράκλητου, είναι αφέλεια γιατί οι άγιοι δεν έχουν δύναμη από μόνοι τους να θαυματουργούν και να επεμβαίνουν στη ζωή μας, ανεξάρτητα από την χάρη του Θεού. «Το πνεύμα του Ηλία» που «ανεπαύθη επί τον Ελισσαίον» ήταν η χάρη του Αγίου Πνεύματος όχι κάτι ανεξάρτητο από αυτήν, γι' αυτό και «οι υιοί των προφητών» τον προσκυνούν με εδαφιαία μετάνοια (Δ/Β' Βασιλ. β' 14-15). Το ίδιο παρατηρούμε και για την ανάσταση του ανθρώπου εκείνου που ενταφιάστηκε στον τάφο του Ελισαίου (Δ/Β' Βασιλ. ιγ' 21). Δεν είναι τα τίμια οστά από μόνα τους εκείνα που θαυματουργούν, αλλά η θεϊκή χάρη που τα περιβάλλει και χαριτώνει ολόκληρο τον άνθρωπο, όχι μόνο το πνεύμα του. Η τιμή και ο σεβασμός στους αγίους εκδηλώνεται στην Ορθόδοξη Εκκλησία και με την προσκύνηση. Δεν πρόκειται για λατρευτική προσκύνηση, η οποία απαγορεύεται ρητά από την αγία Γραφή (Έξοδ. κ' 4-5. Δευτερ. στ' 12-14. Ματθ. δ' 10), γιατί ποτέ κανείς ορθόδοξος χριστιανός δεν έχει συναίσθηση πως προσκυνεί οποιοδήποτε ον (άγγελο ή άνθρωπο) ως Θεό, μόνο τότε η προσκύνηση θα ήταν απόλυτη, δηλαδή λατρεία.

Τους αγίους προσκυνούμε χωρίς να παραγνωρίζουμε τη φύση τους, χωρίς δηλαδή να τους εκλαμβάνουμε για θεούς, γιατί παραδεχόμαστε πως η προσκύνηση δεν είναι πάντοτε εκδήλωση λατρείας. Αν αυτόν που προσκυνούμε δεν τον δεχόμαστε για Θεό, τότε με την προσκύνηση δεν του αποδίδουμε λατρεία, είναι εκδήλωση τιμής και αγάπης. Μ' αυτή την τιμητική έννοια ο Δαυίδ προσκυνεί τον Ιωνάθαν (Α' Βασιλ./Α' Σαμ. κ' 41) και τον Σαούλ (Α' Βασιλ. /Α' Σαμ. κδ' 9), ο Νάθαν προσκυνεί τον Δαυίδ (Γ/Α Βασιλ. α' 23), οι υιοί των προφητών τον Ελισαίο (Δ/Β' Βασιλ. β' 15), ο Ναβουχοδονόσορ τον Δανιήλ (Δαν. β' 46). Ακόμη και στην Καινή Διαθήκη ο δεσμοφύλακας προσκυνεί τον Παύλο και τον Σίλα (Πράξ. ιστ' 29), ενώ ο ίδιος ο Κύριος υπόσχεται πως θα αναγκάσει τους Ιουδαίους να προσκυνήσουν τον επίσκοπο Φιλαδελφείας (Αποκ. γ' 9. Πρβ. Α' Βασιλ./Α' Σαμ. ε' 4).

Όσοι απορρίπτουν την τιμή και την προσκύνηση των αγίων, επικαλούνται περιπτώσεις από την αγία Γραφή (Πράξ. ιδ' 11-15 και Αποκ. ιθ' 10. κβ' 8-9).

Στο Πράξ. ιδ' 11-15 φαίνεται καθαρά, πως οι άνθρωποι εξέλαβαν τον Παύλο και τον Βαρνάβα ως θεούς γι' αυτό και οι απόστολοι δίκαια αντέδρασαν. Τέτοια προσκύνηση δεν τους ανήκε, γιατί ήταν λατρευτική.

Στη δεύτερη περίπτωση ο Iωάννης, κατάπληκτος από εκείνα που αξιώθηκε να δει, κάτω από την επίδραση της οπτασίας του ίδιου του Κυρίου (Αποκ. α' 17-18), νόμισε πως ήταν και πάλι ο Κύριος γι' αυτό και σπεύδει να τον προσκυνήσει. Ο άγγελος όμως τον επαναφέρει στην αλήθεια των γεγονότων: «σύνδουλός σου ειμί», δεν μου ανήκει τέτοια προσκύνηση, ανήκει μόνο στον Θεό! Αν παραδεχθούμε πως ο Iωάννης θέλησε να προσκυνήσει τον άγγελο τιμητικά, είχε αυτό το δικαίωμα (Αριθ. κβ' 31. Ιησ. Ναυή ε' 14), και ασφαλώς στην περίπτωση αυτή η προσκύνηση δεν θα ήτο λατρευτική. Τότε η άρνηση του αγγέλου θα ήταν ένδειξη ταπεινοφροσύνης. Διαφορετικά πώς ο Iωάννης αποτολμά να προσκυνήσει τον άγγελο για δεύτερη φορά; (Αποκ. κβ' 8-9).

Αυτή είναι η ερμηνεία της Γραφής, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας (Α' Τιμ. γ' 15). Αυτό μαρτυρείται ήδη σε πρωτοχριστιανικά κείμενα. Οι πρώτοι Χριστιανοί ομολογούσαν: «Δεν θα δυνηθώ μεν ούτε τον Χριστόν να εγκαταλείψωμεν ποτέ, τον παθόντα υπέρ της σωτηρίας των σωζομένων εις ολόκληρον τον κόσμον, τον άμωμον υπέρ των αμαρτωλών, ούτε κάποιον άλλον να λατρεύσωμεν. Διότι τούτον μεν προσκυνούμεν ως υιόν του Θεού, τους δε μάρτυρας αγαπώμεν ως μαθητάς του Κυρίου, επαξίως λόγω της ανυπερβλήτου αφοσιώσεως εις τον βασιλέα και διδάσκαλόν των». Αυτό αναφέρεται στο μαρτύριο του αγίου Πολυκάρπου (†156). Εκεί σημειώνεται ακόμη πως οι Χριστιανοί συνέλεξαν τα οστά του μάρτυρα, «τα τιμιώτερα από πολυτελείς λίθους, και ευγενέστερα από χρυσόν» και τα ενταφίασαν σε κατάλληλο τόπο, ώστε να συναθροίζονται εκεί και να εορτάζουν «την γενέθλιον ημέραν του μαρτυρίου του» (Μαρτ. Πολυκ. 17-18. Βλ. και στο 3β 3θ).

Ο Ωριγένης (†253/4) αναφέρει πως «αι ψυχαί των πεπελεκισμένων ενεκεν της μαρτυρίας του Ιησού, μη μάτην τω εν ουρανοίς θυσιαστηρίω παρεδρεύουσαι, διακονούσι τοις ευχομένοις άφεσιν αμαρτημάτων» (Ωριγ. Εις μαρτ. προτρ. 30. Πρβλ. Αποκ. κ' 4).

Ο άγιος Βασίλειος (330-379) αναφέρεται στις πανηγύρεις που γίνονταν στις μνήμες των αγίων (Επιστ. 227, προς τους επισκόπους του Πόντου. Όροι κατά πλάτος 8,40) και στην επίκληση των αγίων (Ομιλ. 4, εις αγ. Μάμαντα 1): «Αυτός που θλίβεται καταφεύγει εις τους σαράντα, αυτός που ευφραίνεται προς αυτούς σπεύδει. Ο ένας μεν δια να εύρη λύσιν εις τας δυσκολίας, ο άλλος δε δια να διαφυλάξει εις τον εαυτόν του τα πιο καλά αγαθά... τα αιτήματά σας ας γίνουν μαζί με τους μάρτυρας» (Μ. Βασ., Ομιλ. 5, εις τους άγ. τεσσαράκοντα 8).

Η τιμή των αγίων τεσσαράκοντα, μας πληροφορεί ο Μ. Βασίλειος, είχε διαδοθεί σε πολλές περιοχές και οι άγιοι αυτοί «κοσμούν πολλάς πατρίδας» (Εις τους άγ. τεσσαρακ. 8). Ο άγιος Iωάννης ο Χρυσόστομος (344-407) κάνει λόγο για «λιτανείες και παρακλήσεις... εις τον ναόν όπου και τα λείψανα των αποστόλων», προκειμένου να αποφευχθούν τα δεινά της πόλης (Χρυσ., Προς τους καταλείψαντας την Εκκλ.). Η δύναμη των αγίων μαρτύρων, αναφέρει ο Χρυσόστομος, «καθημερινώς ζει και ενεργεί, εκδιώκει δαιμόνια, απομακρύνει τας ασθενείας, εμψυχώνει πόλεις ολοκλήρους και συναθροίζει εδώ πλήθος» (Περί απολαύσεως της των μελλόντων 2). Υπογραμμίζει ακόμη πως Η τιμή των αγίων «θα μεταβιβασθεί οπωσδήποτε προς τον Δεσπότην» (Ότε πρεσβ. προεχ. 2. Πρβλ. Ματθ. ε' 16). Τα ίδια αναφέρει και ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος (329-390): «Πρέπει να πανηγυρίζουμε όλους τους μάρτυρες...» (Λόγος κδ' 3-4, εις τον άγιο Κυπριανό), «τώρα οι μάρτυρες κάνουν να ανοίξει ο ουρανός...» (Λόγος μδ' 12, εις την Νέαν Κυριακ.). «Και τώρα εκείνος είναι στον ουρανόν και εκεί προσφέρει τις θυσίες του για εμάς» (Λόγος μγ' 80, εις Μ. Βασίλ.). «Παρακαλούμε να μας παρακολουθείς καλοδιάθετα από υψηλά και το λαό που είναι γύρω σου να τον κατευθύνεις στην τελειότητα...» (Λόγος κα' 37, Εις τον Μ. Αθαν.).

Έτσι η Ζ' Οικουμενική Σύνοδος διατύπωσε την πίστη της Ορθοδοξίας:  (Tον μεν (Χριστόν) ως Θεόν και Δεσπότην, τους δε (αγίους) δια τον κοινόν Δεσπότην, ως αυτού γνησίους θεράποντας τιμώντες και σέβοντες και την κατά σχέσιν προσκύνησιν απονέμοντες (Συνοδικόν της Ορθοδοξίας της Ζ' Οικ. Συνόδου). Αυτή είναι η ορθόδοξη διδασκαλία για τους αγίους. Δεν πιστεύουμε λοιπόν πως οι άγιοι μπορούν να σώσουν τους εαυτούς τους ή τους άλλους ανθρώπους. Όποια και αν είναι τα έργα των αγίων, δεν επαρκούν ούτε και για τη δική τους σωτηρία, γιατί δεν ξεπερνούν την εκτέλεση του καθήκοντος (Λουκ. ιζ' 10).

Πηγή: OODE : Απόσπασμα από το βιβλίο "Εγχειρίδιο αιρέσεων και παραχριστιανικών ομάδων" 

Ε.Ν. 

ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ

Την τιμητική τους ημέρα έχουν οι τρείς Ιεράρχες Άγιοι στις 30 Ιανουαρίου, με τα σχολεία όμως δυστυχώς να είναι κλειστά για να τιμήσουν τους προστάτες των Γραμμάτων. Και αυτό που κάνει εντύπωση ειναι οτι δεν υπάρχει καμία απολύτως αντίδραση από τούς συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, κρίμα.  Η προσφορά των τριών Ιεραρχών στην ανθρωπότητα είναι μοναδική. Θεμελίωσαν την Ορθοδοξία, γι΄ αυτό και τους λέμε Πατέρες. Μορφώθηκαν ελληνικά και δίδαξαν ελληνικά. Οι μεγάλοι σοφοί της εποχής μας αντλούν από την ανεξάντλητη σοφία τους. Είχαν χαρίσματα και πήραν φροντισμένη αγωγή απ΄ τα σπίτια τους  Όμως με τη δική τους επιμέλεια, τον κόπο και την προσπάθεια έγιναν μεγάλοι. Αγωνίστηκαν ασταμάτητα, προσευχήθηκαν αδιάκοπα και ασκήθηκαν στον αγώνα της αρετής. Έτσι έγιναν οι πρωταθλητές της ευσέβειας, της αρετής, της αγιότητας αλλά και των γραμμάτων και της σοφίας.   Αξίζει να τους μιμηθούμε. 

Με τον όρο Τρεις Ιεράρχες, αναφερόμαστε συνοπτικά στους τρεις επιφανείς Αγίους και θεολόγους, Βασίλειο τον Μέγα, Ιωάννη τον Χρυσόστομο και Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό. Για τη σοφία τους και τη χριστιανική τους ζωή, η Ορθόδοξη Εκκλησία τους ονόμασε αγίους και γιορτάζουν ο καθένας ξεχωριστά. Αλλά επειδή δημιουργήθηκε μια διαφωνία μεταξύ των χριστιανών για το ποιος από τους τρεις προσέφερε τα περισσότερα, αποφασίστηκε και καθιερώθηκε από τα τέλη του 4ου αιώνα να υπάρχει και για τους τρεις μια κοινή γιορτή στις 30 Ιανουαρίου κάθε έτους.

Βασίλειος ο Μέγας

Ο Άγιος Βασίλειος ή Βασίλειος Καισαρείας, υπήρξε επίσκοπος Καισαρείας και θεωρείται Πατέρας της Εκκλησίας και ένας εκ των μεγαλύτερων θεολόγων της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η συμβολή του στην χριστιανική θεολογία θεωρείται κεφαλαιώδης ενώ σ΄αυτόν αποδίδεται και η «θεία λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου». Ο Μέγας Βασίλειος σπούδασε στην Αθήνα και θεωρούσε πολύ σημαντική τη μελέτη των κλασσικών συγγραφέων και της ελληνικής φιλοσοφίας, φυσικά υπό το χριστιανικό πρίσμα. Η συμβολή του στην ανάπτυξη των γραμμάτων και της φιλανθρωπίας τον κατέστησαν μια από τις μεγαλύτερες μορφές της Χριστιανικής παράδοσης.

Ιωάννης ο Χρυσόστομος

Χρυσόστομος διότι η γλώσσα του «έσταζε μέλι» καθώς υπήρξε ο πιο χαρισματικός ρήτορας της εποχής του. Διετέλεσε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και αφιέρωσε τη ζωή του στην ανάπτυξη της φιλανθρωπίας. Μάλιστα τα ημερήσια συσσίτια που οργάνωσε έτρεφαν 7.000 ανθρώπους!  Στον τομέα της φιλοσοφίας, μπορεί να απέρριπτε τις θεωρίες των αρχαίων Ελλήνων περί Θεού, ωστόσο δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει τις εργαλειακές μεθόδους της φιλοσοφίας τους προκειμένου να αναπτύξει μια συστηματική θεολογία. Στη ζωή του υπήρξε υπόδειγμα ασκητή ενώ δεν παρέλειπε να καταδικάζει εκείνους τους ιερείς που πλούτιζαν από την ιδιότητά τους. Ήταν τέτοια η σκληρή κριτική που ασκούσε στους Αυτοκράτορες, που τελικά η αυλή τον κυνήγησε και τον εξόρισε.  Όμως η φήμη του τον ξεπέρασε αφού θεωρείται Άγιος από όλες σχεδόν τις χριστιανικές ομολογίες.

Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός

Γνωστός και με το προσωνύμιο «θεολόγος», ο Γρηγόριος υπήρξε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως τον 4ο αιώνα. Η επιρροή του στην Τριαδική θεολογία θεωρείται τόσο σημαντική που έγινε γνωστός ως «Τριαδικός Θεολόγος». Τα περισσότερα από τα έργα του επηρεάζουν τους σύγχρονους θεολόγους, ειδικά όσον αφορά τα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Υπήρξε φίλος του Μεγάλου Βασιλείου καθώς και του αδελφού του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης. Ήταν σφοδρός οπαδός των γραμμάτων και επιθυμούσε να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ ελληνόφωνων και λατινόφωνων θεολόγων της εποχής του.  Εκτός από εξαιρετικός θεολόγος όμως, υπήρξε και πολύ καλός ποιητής, αφού έγραψε αρκετά ποιήματα με θεολογικά και ηθικά θέματα. 

ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΣΙΑΤΙΣΤΗΣ ΚΥΡΟΥ ΠΑΥΛΟΥ

    ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ROMFEA

Ὁ ἅγιος Ἐφραὶμ γιὰ τὸν Μέγα Βασίλειο! 

Κάποτε γνώρισα ἕνα κριάρι. 
Εἶχε μεγαλοπρεπῆ ἐμφάνισι, 
τὰ πνευματικὰ κέρατά του ἔλεγαν λόγια Θεοῦ. 
Τὸ πλησίασα μὲ πολλὴ ἀγωνία,
ἤρεμα ἅρπαξα λίγα μαλλιὰ ἀπὸ πάνω του. 
Ὕστερα ἔπεσε πάνω μου ἀνυπόφορος φόβος, 
διότι ἀσύνετα τόλμησα τέτοιο τόλμημα. 
Θέλετε, λοιπόν, νὰ ἀποκαλύψω ποιὸ εἶναι αὐτὸ τὸ κριάρι, 
ποὺ εἶναι στολισμένο μὲ τόσο ὡραῖα χρώματα; 
Αὐτὸς εἶναι ὁ σοφὸς καὶ πιστὸς Βασίλειος. 
Αὐτὸς ποὺ ἐπεσκόπευσε στὴν ἐπαρχία τῆς Καππαδοκίας.
Αὐτὸς ὁ ὁποῖος στὴν πόλι τῆς Καισάρειας 
ἔγραψε σὲ στῆλες σωτήρια δόγματα γιὰ ὅλη τὴν οἰκουμένη. 
Ὁ Βασίλειος εἶναι πραγματικὰ θεμέλιο τῶν ἀρετῶν.
Εἶναι ἡ βίβλος τῶν ἐγκωμίων. 
Εἶναι ὁ βίος τῶν θαυμάτων. 
Αὐτὸς ποὺ βαδίζει μὲ τὰ πόδια, ἀλλὰ πετάει μὲ τὸ πνεῦμα.
Αὐτὸς ποὺ συγκατοικεῖ μὲ τοὺς ἀνθρώπους, 
ἀλλὰ συνεχῶς βλέπει πρὸς τὸν οὐρανό. 
Εἶναι τὸ πλῆκτρο τῆς πνευματικῆς κιθάρας, 
φτιαγμένο ἀπὸ βήρυλλο. 
Αὐτὸς εὔφρανε τὴν χορεία τῶν ἁγίων Ἀγγέλων. 
Εἶναι ἀρνὶ ἀσφαλισμένο στὴ μάνδρα τῆς ζωῆς.
Αὐτὸς μὲ πόθο ἔκαμε ἅλμα 
καὶ ἅρπαξε τὸ ἄνθος ἀπὸ τὴν κορυφὴ τοῦ Τιμίου Σταυροῦ.
Εἶναι τὸ παχνὶ τῶν δογμάτων. 
Εἶναι ἡ γλῶσσα τοῦ λόγου. 
Εἶναι τὸ βραβεῖο τῶν ὀρθῶν καὶ καλῶν λογισμῶν.
Βύθισε τὸν ἑαυτό του στὸν βυθὸ τῶν Γραφῶν. 
Ἀπὸ κεῖ ἀνέσυρε τὸν Πολύτιμο Μαργαρίτη. 
Εἶναι τὸ ὥριμο σταφύλι τῆς θεϊκῆς κληματσίδας,
ποὺ ἔλαβε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ θεϊκὴ γλυκύτητα.
Εἶναι μεμβράνη γραμμένη μὲ τὴν ἱερὴ σοφία, 
αὐτὴ ποὺ σμιλέφτηκε μὲ θεϊκὰ γράμματα. 
Εἶναι τὸ λαμπρὸ χωράφι τῆς οὐράνιας βασιλείας,
ποὺ ἔδωσε στὸν Θεὸ καρποὺς ἁγίους.
Εἶναι βουνὸ ὁλάνθιστο μυστικῆς τριανταφυλλιᾶς,
τοῦ ὁποίου τὸ ἄρωμα ἔφθασε ὡς τὸν οὐρανό.
Αὐτὸς ἔψαλλε στὴ γῆ εὐπρόσδεκτους ὕμνους 
καὶ ἔλαβε στὸν οὐρανὸ στεφάνια πολύτιμα.
Αὐτὸς ἀντελήφθη τὴν χάρι. 
καὶ διελάλησε σὰν τὸν Ἰώβ 
τὴν δοξολογία γιὰ τὸν Σωτήρα.
Εἶπε, «Τὸ Πνεῦμα τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ μὲ ἔπλασε
καὶ μὲ διδάσκει ἡ πνοὴ τοῦ Παντοκράτορα» (Ἰώβ 33,4).
Διαβεβαίωσε, ὅτι ἐκήρυττε σὲ ὅλους 
τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, μὲ Πνεῦμα Ἅγιο.

ὁσίου Ἐφραὶμ Σύρου Ἐγκώμιον εἰς τὸν Μέγαν Βασίλειον τ.7ος, σελ 338-340 
μετάφρασι Ἀρχιμ. Νικηφόρος Μανάδης
Πρωτοσύγκελλος Ἱερᾶς Μητροπόλεως Φλωρίνης

ΝΕΑΝΙΚΕΣ ΣΥΝΤΡΟΦΙΕΣ

ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΜΑΣ ΝΑΟ

Με ιδιαίτερη λαμπρότητα και την πρέπουσα τάξη εορτάστηκε σήμερα, Κυριακή 6 Ιανουαρίου, η μεγάλη Δεσποτική Εορτή του Κυρίου, τα Άγια Θεοφάνεια, στον κατάμεστο από πιστούς Ιερό μας Ναό Μεταμορφώσεως Σωτήρος Καλλιθέας, χοροστατούντος και ιερουργούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κορωνείας κ. Παντελεήμονος, πλαισιωμένος από τον προϊστάμενο του Ναού Αρχιμ. Ειρηναίο Νάκο και τους συνεφημερίους, Αρχιμ. Σισώη Σκάρκο, Πρωτ. Βασίλειο Χριστοδούλου και τον Διάκονο π. Παναγιώτη Καζαμία.

Μετά το πέρας της Θ. Λειτουργίας τελέστηκε κατά την τάξη του τυπικού η ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού.

Ο κ. Παντελεήμων, πρό του Δι’ ευχών απηύθυνε εν συντομία στο εκκλησίασμα τις κατωτέρω σκέψεις..

«Ο Αγιασμός αυτός των υδάτων είναι κατάλοιπο του Αγιασμού των Βαπτιστηρίων, όταν βαπτίζονταν την ημέρα αυτή της εορτής των Φώτων οι κατηχούμενοι και οι πιστοί έπαιρναν από το αγιασμένο νερό των βαπτιστηρίων προς αγιασμό τους. Η Εκκλησία και μετά την επικράτηση του νηπιοβαπτισμού, συνέχισε την ημέρα αυτή να αγιάζει τα ύδατα προς αγιασμό των πιστών.

Ο Αγιασμός αυτός έχει πολύ σπουδαία συμβολική σημασία. Η Εκκλησία αγιάζει, με αυτή την πράξη όλο το φυσικό κόσμο και μας υπενθυμίζει ότι ο κόσμος δεν είναι φύση, αλλά κτίση. Δηλαδή, δημιουργία του Θεού, που πρέπει να την σεβόμαστε και να μην την καταστρέφουμε. Γιατί ο άνθρωπος με την απληστία και την επιδίωξη του κέρδους καταστρέφει την δημιουργία του Θεού. Μολύνει τον αέρα, τα ύδατα, το έδαφος, τα προϊόντα, που παράγονται. Υπερεκμεταλέυεται τις φυσικές πηγές ενέργειας και οδηγεί τον κόσμο σε αργό θάνατο.

Η Εκκλησία κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Μας διδάσκει την ολιγάρκεια και την αυτάρκεια, ώστε να μην αδιαφορούμε εξ αιτίας της απληστίας μας για την μόλυνση και καταστροφή του περιβάλλοντος. Και καλούμαστε να διαπαιδαγωγούμε αναλόγως τη νέα γενιά, που αύριο θα αναλάβει τα ηνία του κόσμου. Να διδάξουμε τους νέους ότι υπάρχουν αξίες ανώτερες, που προηγούνται από το κέρδος και εκδικούνται, όταν δεν τις σεβόμαστε.

Ας «Περπατώμεν, λοιπόν, εν τω Φωτί», ώστε το Φώς του Χριστού και της Χάριτος του Αγ. Πνέυματος που λάβαμε κατά το Βάπτισμά μας- το Φώτισμα- και το Χρίσμα- , να φωτίζει τις καρδιές μας, την ζωή μας και τον κόσμο μας.»

ΟΛΗ Η ΠΟΛΗ ΜΙΑ ΓΙΟΡΤΗ ΒΙΝΤΕΟ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ

Δείτε το βίντεο της μουσικής εκδήλωσης του Ιδρύματος Μουσικής της Ι.Α.Α. η οποία πραγματοποιήθηκε τη Τρίτη στις 18 Δεκεμβρίου στην αίθουσα του  Φ.Σ.ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ  στη πλατεία Καρύτση, παρουσία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών κ.κ. Ιερωνύμου.

Ο ΜΕΓΑΣ ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΕΙΩΝ

Με την ευκαιρία της μεγάλης εορτής των Θεοφανείων που θα εορτάσουμε σε λίγες ημέρες παραθέτουμε παρακάτω ένα υπέροχο άρθρο του κ. Αλέξανδρου Φ. Καραμπάτσου απο την ιστοσελίδα Ορθόδοξης Ομάδας Δογματικής Έρευνας (oode) προς πνευματική ενημέρωση όλων των πιστών για την εορτή των Θεοφανείων και την μετάληψη του Μεγάλου Αγιασμού.

  Μία από τις πιο γνωστές και λαοφιλείς ακολουθίες της Εκκλησίας μας είναι αυτή του αγιασμού των υδάτων. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία η ακολουθία αυτή παρουσιάζεται σε δύο τύπους, τον μεγάλο και τον μικρό αγιασμό, ανήκει δε στην κατηγορία των μυστηριοειδών τελετών.  Μυστηριώδεις καλούνται οι ακολουθίες μέσω των οποίων παρέχεται αοράτως η θεία χάρη με αισθητούς χειρισμούς και σημεία, δεν έχουν συσταθεί όμως από τον Κύριο ούτε είναι αναγκαίες προς σωτηρία όπως τα μυστήρια. Είναι γνωστές σε όλους οι διάφορες ευλαβείς παρανοήσεις που υφίστανται σε σχέση με τον αγιασμό γενικώς, ιδίως δε με τον μεγάλο. Για τον λόγο αυτό κρίνεται σκόπιμο προς άρση των παρεξηγήσεων να παρουσιαστούν ακροθιγώς τα όσα σχετικά ισχύουν.

 1. Διάκριση μεταξύ μεγάλου και μικρού αγιασμού

Μέγας αγιασμός ονομάζεται η ακολουθία που τελείται στο ναό δύο φορές το έτος (5 και 6 Ιανουαρίου) σε ανάμνηση της βαπτίσεως του Χριστού στον Ιορδάνη. Μικρός Αγιασμός είναι ο συνήθως τελούμενος στους ναούς κατά την 1η εκάστου μηνός και σε διάφορες άλλες περιπτώσεις (θεμελιώσεις οίκων, εγκαίνια καταστημάτων, δημοσίων έργων κτλ.). Γίνεται σαφές λοιπόν ότι κακώς νομίζεται ότι ο αγιασμός της παραμονής των Θεοφανείων είναι ο μικρός αγιασμός και της κυρίας ημέρας ο μέγας. Κατά τις δύο αυτές ημέρες τελείται η ακολουθία του μεγάλου αγιασμού. Η τέλεση του μεγάλου αγιασμού την παραμονή της μεγάλης εορτής είναι συνήθεια που επικράτησε κατά τους νεότερους χρόνους χάριν εξυπηρέτησης των πιστών. Η όποια διάκριση μεταξύ της αγιαστικής χάριτος του αγιασμού της παραμονής και της ημέρας των Θεοφανείων είναι λανθασμένη αν όχι απαράδεκτη.

  2. Φύλαξη αγιασμού κατ’ οίκον

Ο μέγας αγιασμός δύναται να φυλάσσεται κατ’ οίκον προς εξυπηρέτηση των αναγκών των πιστών. Αυτό αναφέρεται ρητώς στο κείμενο της ακολουθίας: «ίνα πάντες οι αρυόμενοι και μεταλαμβάνοντες έχοιεν αυτό προς ιατρείαν παθών, προς αγιασμόν οίκον, προς πάσαν ωφέλειαν επιτήδειον» καθώς επίσης και στον λόγο του Ι. Χρυσοστόμου ο οποίος γράφει σχετικά: «κατά την εορτήν ταύτην άπαντες υδρεύονται, οίκαδε τα νάματα φέροντες και εις ενιαυτόν φυλάττουσιν». Απαραίτητη βεβαίως προϋπόθεση για την κατ’ οίκον διατήρηση του καθαγιασμένου ύδατος είναι η ευλαβής και μετά μεγίστης προσοχής φύλαξή του.

3. Μέγας αγιασμός και νηστεία

Επικρατεί η αντίληψη ότι η νηστεία της 5ης Ιανουαρίου έχει οριστεί λόγω της επικείμενης μετάληψης του μεγάλου αγιασμού της επομένης. Μία τέτοια εκδοχή όμως δεν μαρτυρείται από την παράδοση της Εκκλησίας μας αλλά προέρχεται από παρανόηση μιας άλλης αρχαιότατης πράξης. Από τους πρωτοχριστιανικούς ήδη χρόνους, της μεγάλης Δεσποτικής εορτής των Θεοφανείων προηγούνταν προπαρασκευαστική νηστεία που αφορούσε το ομαδικό βάπτισμα των κατηχουμένων που γινόταν κατά την ημέρα αυτή. Τότε νήστευαν όχι μόνον ο βαπτιζόμενος και ο βαπτίζων αλλά και σύμπασα η Εκκλησία.

Την αιτιολόγηση της νηστείας της παραμονής λόγω της λήψης αγιασμού δεν δικαιολογεί ούτε η σύγχρονη πράξη κατά την οποία τελείται μέγας αγιασμός και κατά την παραμονή. Ο λαός μεταλαμβάνει του μεγάλου αγιασμού της παραμονής χωρίς να νηστεύει την προηγουμένη (4η Ιανουαρίου) αλλά ούτε καταλύει την νηστεία της παραμονής των Θεοφανείων (5ης Ιανουαρίου) μετά την λήψη του.

Μολαταύτα η νηστεία της παραμονής, αν και δεν συνδέεται όπως αναφέραμε παραπάνω, με την μετάληψη του αγιασμού, πρέπει σε κάθε περίπτωση να τηρηθεί ως προπαρασκευή για την μεγάλη Δεσποτική εορτή των Θεοφανείων που ακολουθεί. Αυτό άλλωστε συμβαίνει με όλες τις μεγάλες εορτές του εκκλησιαστικού έτους.

Για την μετάληψη του μεγάλου αγιασμού απαιτείται τέλεια αποχή τροφής και ποτού από του δείπνου ή του μεσονυκτίου της προηγούμενης ημέρας μέχρι της μεταλήψεως. Εξαίρεση αποτελεί η έκτακτη μετάληψη αγιασμού σε περιπτώσεις ασθενειών, κινδύνων κτλ.. Και εκεί όμως η πνευματική νηστεία όπως ορίζεται από τον απόστολο Παύλο (Β΄ Κορ. 7,1) είναι απαραίτητη.

4. Μέγας Αγιασμός και Θ. Κοινωνία

Μέγας αγιασμός φυλάσσεται στον ναό καθ’ όλο το έτος σε ειδική φιάλη. Σκοπός της πράξης αυτής είναι η διευκόλυνση των πιστών και η εξυπηρέτηση των αναγκών τους. Πιο συγκεκριμένα ο μέγας αγιασμός δίδεται συνήθως ως ευλογία σε πιστούς που βρίσκονται υπό επιτίμιο του πνευματικού και δεν επιτρέπεται να κοινωνήσουν. Η πράξη αυτή όμως εάν δεν κατανοηθεί ορθά γεννά ακραίες παρεξηγήσεις. Μια όμοια παρανόηση έγκειται στην αντίληψη ότι η Θ. Κοινωνία κατά τα Θεοφάνεια δεν είναι απαραίτητη αφού υποκαθίσταται από την λήψη αγιασμού. Ο μέγας αγιασμός σε καμία περίπτωση δεν δύναται να υποκαταστήσει τη μετάληψη του Κυριακού σώματος και αίματος. Δεν θεωρείται υποκατάστατο ούτε όμοιο και ισότιμο. Ο αγιασμός είναι το δεύτερο μετά από την Θ. Κοινωνία ιερό μυστηριακό είδος.

 5. Διαφορά αγιαστικής χάριτος μεγάλου και μικρού αγιασμού

Ένα θέμα το οποίο απασχολεί τους πιστούς είναι η διαφορά της παρεχόμενης δια των δύο τύπων του αγιασμού χάριτος. Σε κάθε περίπτωση το ερώτημα για την ορθόδοξη παράδοση και θεολογία θεωρείται σχολαστικό. Στην συνείδηση της Εκκλησίας τόσο ο μέγας όσο και ο μικρός αγιασμός είναι ύδωρ καθαγιασμένο δια της επιφοιτήσεως του Αγίου Πνεύματος παρεχόμενο στους πιστούς «προς πάσαν ωφέλειαν». Η όποια διαφορά δεν έγκειται στην παρεχόμενη χάρη αλλά στην χρήση του καθαγιασμένου ύδατος η οποία αποκαλύπτεται μέσω των κειμένων των ακολουθιών του αγιασμού. Η έμφαση στον μικρό αγιασμό δίδεται στην ίαση των σωματικών και ψυχικών ασθενειών και στην θεραπεία των παθών και των αλγηδόνων ενώ στον μεγάλο αγιασμό στα αιτήματα τούτα προστίθενται και άλλα παρόμοια και ποικίλα.

Εάν λάβουμε υπόψη μας το γεγονός ότι κατά τα πρωτοχριστιανικά χρόνια ο καθαγιασμός του ύδατος των Θεοφανείων ήταν ο καθαγιασμός του ύδατος του αγίου βαπτίσματος εντός του οποίου βαπτίζονταν οι κατηχούμενοι μετά την άντληση ενός μέρους του από τους πιστούς για ευλογία, ίσως έχουμε την απάντηση στο ερώτημα γιατί ο μεν ένας ονομάζεται «μέγας» ο δε άλλος «μικρός».

6. Άντληση του αγιασμού και διατήρησή του από τους πιστούς

Σε μεγάλες πόλεις και ενορίες όπου η προσέλευση των πιστών είναι μεγάλη θα ήταν σκόπιμο και εύτακτο να γίνει από τον λειτουργό ιερέα μια επισήμανση προς τους πιστούς οι οποίοι συνωστίζονται για να γεμίσουν πλήρως μεγάλα σκεύη και φιάλες με τα γνωστά σε όλους επακόλουθα. Οι προσερχόμενοι θα μπορούσαν να παίρνουν μια μικρή ποσότητα καθαγιασμένου ύδατος και να προσθέσουν σε αυτό κοινό (μη καθαγιασμένο) ύδωρ κατ’ οίκον. Αναμειγνύοντας αγιασμό με κοινό ύδωρ μετατρέπεται και το κοινό ύδωρ σε αγιασμό και έτσι οι πιστοί έχουν όση ποσότητα αγιασμού επιθυμούν. Το ίδιο μπορούν να πράξουν επίσης όταν η ποσότητα του αγιασμού που φυλάσσεται κατ’ οίκον φαίνεται ότι εξαντλείται. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να μην έχει ολοτελώς εξαντληθεί το καθαγιασμένο ύδωρ. Αυτός ο τρόπος χρησιμοποιείται από τους λειτουργούς ιερείς για αύξηση της ποσότητας όλων των υγρών μυστηριακών ειδών ακόμη και του τιμίου αίματος της Θ. Ευχαριστίας όταν η προσέλευση των πιστών είναι μεγάλη.

Τον μεγάλο αγιασμό που λαμβάνουν από τον ναό μπορούν οι πιστοί να τον προσθέσουν στην φιάλη του αγιασμού που τυχόν διατηρούν κατ’ οίκον από προηγούμενα έτη. Ένας άλλος τρόπος οικονομίας των πραγμάτων είναι να αδειάσουν τη φιάλη χρησιμοποιώντας τον παλαιό αγιασμό σε κάποια ιερή χρήση (ραντισμό κτλ.) και κατόπιν να γεμίσουν την φιάλη με αγιασμό που μόλις έλαβαν από τον ναό.

7. «Σήμερον των υδάτων αγιάζεται η φύσις…»

Μία λιγότερο διαδεδομένη πλην όμως σοβαρή παρανόηση αφορά την λαϊκή αντίληψη ότι κατά την ημέρα των Θεοφανείων όλα αδιακρίτως τα ύδατα είναι καθαγιασμένα. Το όλο θέμα εδράζεται στην παρανόηση της έννοιας των ποιητικών εκφράσεων «Σήμερον των υδάτων αγιάζεται η φύσις…» κτλ. Επ’ ουδενί λόγω όμως μπορεί να υποστηριχθεί ότι όλα τα ύδατα καθαγιάζονται αυτομάτως κατά την ημέρα αυτή και ότι έχουν την δύναμη και την χάρη του μεγάλου αγιασμού. Εξάλλου εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο η τέλεση του αγιασμού θα ήταν άνευ νοήματος. Η ως άνω υμνολογική έκφραση και όλες οι όμοιες με αυτή αναφέρονται στην φύση του ύδατος ως υλικού στοιχείου η οποία εξαγιάστηκε μέσω του βαπτίσματος του Χριστού.

Η έννοια του «σήμερον» άλλωστε αφορά την σχετικοποίηση του χρόνου εντός της θείας λατρείας και εμφανίζεται στην υμνολογία πολλών άλλων μεγάλων εορτών. Τα μέλη της Εκκλησίας πλησιάζουν τα θεία γεγονότα ως γενόμενα «σήμερον» και μη δεσμευόμενα από τον ανθρώπινο χρόνο αφού η σωστική τους χάρη «διαμένει εις τον αιώνα του αιώνος».

8. Λειτουργικά Θέματα

Τελειώνοντας την διαπραγμάτευση του ζητήματος θα αναφερθούμε σε τρία σημεία που αφορούν την λειτουργική υφή της ακολουθίας του μεγάλου αγιασμού.

Α) Ο Πρόλογος της καθαγιαστικής ευχής

Της ευχής «Μέγας εί Κύριε», που είναι η καθαγιαστική του ύδατος, προηγείται ένα κείμενο («Τριάς υπερούσιε…») που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως ευχή διότι δεν περιλαμβάνει καμία επίκληση ή αίτηση. Πρόκειται για ένα εγκώμιο πομπώδους ύφους που γράφτηκε με σκοπό να εκφωνηθεί ως ένα είδος εγκωμιαστικού ή κηρυγματικού λόγου. Σε κάποια χειρόγραφα υπάρχει, σε άλλα όμως όχι. Σήμερα έχει επικρατήσει να διαβάζεται μόνον κατά τον αγιασμό της ημέρας των Θεοφανείων και όχι κατ’ αυτόν της παραμονής. Σε κάθε περίπτωση δεν ανήκει στον οργανικό άξονα της ακολουθίας.

Β) Η επίκληση του Αγίου Πνεύματος

Η ευχή «Μέγας εί Κύριε», που κατά μία εκδοχή είναι έργο του Μεγ. Βασιλείου, ως έχει σήμερα στα έντυπα λειτουργικά βιβλία περιλαμβάνει δύο επικλήσεις του Αγίου Πνεύματος («αυτός ουν φιλάνθρωπε βασιλεύ…» και «Αυτός και νυν, δέσποτα, αγίασον το ύδωρ τούτο…»). Κάτι τέτοιο όμως φαίνεται λογικά και λειτουργικά άτοπο αφού ο καθαγιασμός θα γίνει μόνον μια φορά και σε συγκεκριμένη στιγμή. Η πιθανότερη εξήγηση του παραδόξου αυτού θέματος είναι η πιθανότητα αντιγραφικού σφάλματος σε κάποιο χειρόγραφο που μετέπειτα χρησιμοποιήθηκε για την έντυπη έκδοση. Η επίκληση γινόταν μόνον μία φορά κατά την φράση «αυτός ουν φιλάνθρωπε βασιλεύ…» ενώ όπως φαίνεται σε πολλά παλαιά χειρόγραφα η δεύτερη φράση δεν ήταν επίκληση αφού η ορθή μορφή της είναι «Αυτός και νυν, δέσποτα, αγιάσας το ύδωρ τούτο… δος πάσι…».

Γ) Η εμβάπτιση του Τιμίου Σταυρού

Η εμβάπτιση του Τιμίου Σταυρού στο ύδωρ του μεγάλου αγιασμού είναι μεταγενέστερη και εισήχθη για να εικονιστεί παραστατικότερα η βάπτιση του Κυρίου στον Ιορδάνη. Σε καμία περίπτωση δεν καθαγιάζει το ύδωρ το οποίο είναι ήδη καθαγιασμένο από την ευχή «Μέγας εί Κύριε» που προηγήθηκε. Από επίδραση του μεγάλου αγιασμού εισήχθη προοδευτικά και στον μικρό αγιασμό.

 Επίλογος

Ο αγιασμός είναι πράγματι ένα πολύτιμο και ιερότατο μυστηριακό είδος το οποίο με πολύ σοφία προσφέρει η Εκκλησία στον λαό της. Μέσω αυτού ο πιστός εξαγιάζεται, χαριτώνεται και ενδυναμώνεται στον πνευματικό αγώνα του. Σε κάθε περίπτωση όμως απαιτείται από όλους μας, κληρικούς και λαϊκούς, μεγάλη προσοχή στην συντήρηση των ορθών παραδόσεων που συνοδεύουν αυτό το θείο δώρο, το πλήρες χάριτος και θεϊκής ευλογίας, ώστε να αποφεύγονται παρερμηνείες και παρεξηγήσεις που όσο ευλαβείς και αν είναι δεν συνάδουν με τα παραδεδομένα.

ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΝΟΡΙΑ ΜΑΣ

Με ιδιαίτερη λαμπρότητα και τη συμμετοχή πλήθους ενοριτών, τελέσθηκε σήμερα Τρίτη 25 Δεκεμβρίου η πανηγυρική  Θεία Λειτουργία για την εορτή της Γεννήσεως Χριστού,  στον Ιερό μας Ναό Μεταμορφωσεως Σωτήρος Καλλιθέας, ιερουργούντων του Αρχιμ. Ειρηναίου Νακου και του Αρχιμ. Σισώη Σκάρκου.

Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΣΑΛΩΝΩΝ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΣΤΟ ΝΑΟ ΜΑΣ

Με μεγαλοπρέπεια και τη πρέπουσα τάξη Χοροστάτησε την Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως, στον περικαλλή Ιερό μας Ναό ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Σαλώνων κ. Αντώνιος, πλαισιωμένος από τον Αρχιμ. Ειρηναίο Νάκο προϊστάμενο του Ναού, τους συνεφημερίους Αρχιμ. Σισώη Σκάρκο, Πρωτ. Βασίλειο Χριστοδούλου.

Ο κ. Αντώνιος κήρυξε τον Θείο Λόγο αναφερόμενος στην Ευαγγελική περικοπή της Γενέσεως, τονίζοντας «ότι ο Χριστός είναι ο Υιός και Λόγος του Θεού ο οποίος ένωσε την ανθρώπινη φύση με την Θεία φύση και έτσι έγινε ο μοναδικός Θεάνθρωπος και με αυτόν τον τρόπο με το πρόσωπό του ένωσε όλους ανθρώπους με την Αγία Τριάδα…».

Προ της απολύσεως, ο π. Ειρηναίος ευχαρίστησε τον Επίσκοπο Σαλώνων για την παρουσία του.

Να αναφερθεί ότι παρόντες ήταν οι Δημοτικοί Σύμβουλοι Καλλιθέας κ. Ευσταθίου, κ. Γαιτάνης και κ. Αδαμόπουλος.

Να σημειωθεί ότι έψαλλαν ο πρωτοψάλτης κ. Γεώργιος Σμάνης και ο λαμπαδάριος κ. Παναγιώτης Κατσικερός.

 

Το usb «Ο Πρώτος Ήλιος» στα χέρια του Αρχιεπισκόπου (ΒΙΝΤΕΟ)

Ο γενικός διευθυντής του Εκκλησιαστικού Ιδρύματος Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και προϊστάμενος του Ιερού μας Ναού, Αρχιμ. Ειρηναίος Νάκος, παρέδωσε εχθές (21/12/2018) στο Μακαριώτατο τον νέο ψηφιακό δίσκο με τίτλο "Ο πρώτος ήλιος" με τραγούδια του Σταύρου Κουγιουμτζή όπου συμμετέχουν η Ορχήστρα "ΚΑΝΩΝ" της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, η Παιδική Νεανική Συμφωνική ορχήστρα της κυρίας Νίνας Πατρικίδου που τελεί υπό την Αιγίδα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και ερμηνεύει η κυρία Σοφία Μάνου.

Διακόσια πενήντα παιδιά μαζί με την Σοφία Μάνου, μας ταξιδεύουν στο μουσικό κόσμο του Σταύρου Κουγιουμτζή.

Το Ίδρυμα Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών σε συνεργασία με την δισκογραφική εταιρεία Heaven Music, δημιουργούν ένα δίσκο αφιέρωμα στο Σταύρο Κουγιουμτζή με τον τίτλο, «ο Πρώτος Ήλιος».

Η μαέστρος Νίνα Πατρικίδου με τη Παιδική Νεανική Συμφωνική Ορχήστρα «Νίνα Πατρικίδου», υπό την αιγίδα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, η Ορχήστρα «ΚΑΝΩΝ» της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, η Παιδική Χορωδία του Κέντρου Εκκλησιαστικής Διακονίας Οινοφύτων, η Νεανική χορωδία ΕΠΤΑΧΟΡΔΗ ΛΥΡΑ Αγίου Ευθυμίου Κερατσινίου, η Παιδική και Νεανική χορωδία του Δήμου Διονύσου, η Νεανική Χορωδία "Chœur di cœur" (Η χορωδία της καρδιάς) με σεβασμό στο έργο του Σταύρου Κουγιουμτζή συνεργάζονται και παρουσιάζουν με μοναδικό τρόπο 12 από τα σημαντικότερα τραγούδια του.

Την μεταγραφή των τραγουδιών για Συμφωνική Ορχήστρα, Λαϊκή Ορχήστρα, Χορωδία, πραγματοποίησε η Πιανίστα Μαρία Κοτζάστρατη.

Σολίστ του Δίσκου είναι ο Παναγιώτης Στεργίου.

Επιμέλεια Παραγωγής Νίκος Μακράκης.

Το νέο album «Ο πρώτος ήλιος» κυκλοφορεί από τη Heaven Music σε όλα τα δισκοπωλεία της Ελλάδος