“Η υποβοηθούμενη ευθανασία είναι η πεμπτουσία της πολιτικής των καιρών μας.”

Ένας κρατούμενος αξιολογείται για «ιατρικά υποβοηθούμενη ευθανασία» (Ι.Α.Ε)ⁱ ενώ φορά χειροπέδες και του χορηγείται μια θανατηφόρα «φαρμακευτική αγωγή» για να τερματίσει τη ζωή του παρουσία φρουρών και αστυνομικών.

Ένας ανάπηρος άνδρας ζητά επανειλημμένα βοήθεια και συμπαράσταση για μια ανθρώπινη διαβίωση, αλλά αντί αυτού του προσφέρεται υποβοηθούμενη ευθανασία και του υπενθυμίζεται το κόστος της νοσηλείας του.

Ένας διάσημος υποστηρικτής της ιατρικά υποβοηθούμενης ευθανασίας δηλώνει ότι είναι γελοίο να διστάζει μια κοινωνία με τόσες «ακριβές σε κόστος» ασθένειες να αποδεχτεί την πρακτική.

Ένα φυλλάδιο υπέρ της Ι.Α.Ε (“medical assistance in dying”) σημειώνει ξεκάθαρα: «Αν είστε αναποφάσιστοι για την αυτοκτονία, το γεγονός ότι είστε βάρος για την οικογένειά σας ή για την ευρύτερη κοινωνία πρέπει να ληφθεί υπόψη».

Ακούγεται αυτό σαν ένα πλαίσιο στο οποίο η «αυτονομία του ασθενούς» είναι υψίστης σημασίας ;

Η απόφαση του Καναδά να νομιμοποιήσει την ΙΑΕ το 2016 προβλήθηκε ως θρίαμβος για την ελευθερία του ασθενούς. Η προώθηση της υποβοηθούμενης ευθανασίας αφορά πολλά πράγματα. Αλλά δεν αφορά την αυτονομία.

Αφορά την υποταγή της απρόβλεπτης και ανεξέλεγκτης φύσης του θανάτου στον γραφειοκρατικό έλεγχο. Οπεριβόητος νόμος του Καναδά για την ΙΑΕ πρόκειται να επεκταθεί σε άτομα με ψυχικές ασθένειες, ενώ έχει προταθεί ακόμη και για παιδιά («ώριμα ανήλικα»).

Ακαδημαϊκές εργασίες συνεχίζουν να κατακλύζουν δικαιολογώντας την ΙΑΕ υπό ένα ολοένα και ευρύτερο φάσμα περιστάσεων. Μια τέτοια εργασία υποστηρίζει ότι ακόμη και σε περιπτώσεις αδικίας, η ΙΑΕ αντιπροσωπεύει «μείωση βλάβης» για όσους ζουν σε έναν κόσμο που είναι απίθανο να βελτιωθεί σύντομα: «Το να μην επιτρέπεται στους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση στην ΙΑΕ επειδή το αίτημά τους οδηγείται από άδικες κοινωνικές συνθήκες, όταν αυτές οι συνθήκες δεν δείχνουν καμία βραχυπρόθεσμη πιθανότητα βελτίωσης, έχει ως αποτέλεσμα μόνο να προκαλείται περαιτέρω βλάβη». Ένα καλό μέρος του πληθυσμού φαίνεται να συμφωνεί, με το ένα τρίτο των Καναδών να εκφράζει υποστήριξη για την ΙΑΕ σε περιπτώσεις όπου η μόνη πάθηση του λήπτη είναι η φτώχεια.

Η υποβοηθούμενη ευθανασία είναι η πεμπτουσία πολιτική των καιρών μας. Είναι μια πολιτική που αντανακλά την μοιρολατρική νοοτροπία εκείνων που κυβερνούν, τους ηγέτες που δεν μπορούν πλέον να υπόσχονται μια καλή ζωή, αλλά αντίθετα προσφέρουν έναν «καλό θάνατο».

Οι αντίπαλοι της υποβοηθούμενης ευθανασίας στον Καναδά και αλλού έχουν αναρωτηθεί πώς μια κοινωνία μπορεί να διατηρήσει τη δέσμευσή της στην πρόληψη της αυτοκτονίας με το ένα χέρι ενώ την επιτρέπει με το άλλο.

Η απάντηση είναι ότι η κοινωνία μας δεν εκτιμά πραγματικά την ανθρώπινη ζωή και επομένως δεν εναντιώνεται στην αυτοκτονία. Αυτό στο οποίο εναντιώνεται είναι η έλλειψη μιας γραφειοκρατικής διαδικασίας που επιβλέπει, ελέγχει και χορηγεί την αυτοκτονία.

Η υποβοηθούμενη ευθανασία καθορίζεται από μια ισχυρή αίσθηση απαισιοδοξίας. Κάθε μέρα, μας λένε για την καταστροφικότητα στην καρδιά της ανθρώπινης φύσεως, για την καταστροφικότητα του «ανθρώπινου αποτυπώματος», ότι «εμείς», η αδιαφοροποίητη μάζα της ανθρωπότητας, είμαστε υπεύθυνοι για μια ‘’κλιματική αλλαγή’’ και για μια περιβαλλοντική καταστροφή.

Θεωρητικοί έχουν αρχίσει να υποστηρίζουν μελέτες κατά της ανθρώπινης ζωής ως επιζήμιας και καταστροφικής, κι ότι τα «ανύπαρκτα» άτομα δεν έχουν περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ώστε «το να μην υπάρχεις είναι πιο ηθικό από το να υπάρχεις».

Οι σχολιαστές θα βασίζουν συχνά τα επιχειρήματά τους στον κλασικό φιλελευθερισμό, αντλώντας από τον John Stuart Mill για να ισχυριστούν ότι η άσκηση της ελεύθερης βούλησης δεν πρέπει να παρεμποδίζεται, εάν δεν βλάπτει τους άλλους.

Ωστόσο, μια πιο προσεκτική ματιά σε αυτό που πραγματικά ενέχει δείχνει ότι η νομοθεσία που προτείνεται δεν αφορά την άσκηση της πλήρους και ανεμπόδιστης ελεύθερης βούλησης ενός ασθενούς.

Για να είναι κάποιος επιλέξιμος για ΙΑΕ στον Καναδά, πρέπει πρώτα να συμπληρώσει μια φόρμα που περιέχει προκαθορισμένα κριτήρια. Η κατάλληλα ονομασμένη, με την ουδέτερη ονομασία Φόρμα 1632, στη συνέχεια παραδίδεται σε ένα γραφείο συντονισμού και, από εκεί, σε μια εξωτερική «υγειονομική αρχή», η οποία αξιολογεί την επιλεξιμότητα. 

Ούτε καν ένας γιατρός δεν αναλαμβάνει τελικά την ευθύνη για τη διαδικασία. Μια κοινωνία που έχει δημιουργήσει φαινομενικά ατελείωτες επιλογές έχει επίσης δημιουργήσει την επιθυμία για ατελείωτη αναβολή της ευθύνης για αυτές τις επιλογές.

Στην ουσία, τόσο οι γιατροί όσο και οι ασθενείς αποποιούνται την αυτονομία υπέρ μιας γραφειοκρατικής διαδικασίας. Σε αυτό το σύστημα, η αυτονομία είναι μια οφθαλμαπάτη που επισκιάζεται από τον θεσμικό έλεγχο.

Όλα τα κουτάκια έχουν τσεκαριστεί. Κανείς δεν φταίει. Κανείς δεν μπορεί να κρίνει ή να κριθεί.

Μπορούμε να δούμε αυτή τη διαδικασία εμφανή αλλού στην ιατρική περίθαλψη, για παράδειγμα στις μαρτυρίες ατόμων που έχουν υποστεί «απο-μετάβαση» φύλου ( Detransitioners ), οι οποίοι εκφράζουν αναδρομικό σοκ για το πόσο λίγο αξιολογήθηκαν από επαγγελματίες υγείας.

Η «πελατοκεντρική φροντίδα» σημαίνει να θεωρείται ο ασθενής ως ειδικός στον πόνο του. Ταυτόχρονα, η εξουσία του γιατρού απλά έρχεται για να επικυρώσει την κρίση του ασθενούς ως ιατρικά ορθή.

Τελικά, κανείς δεν φέρει ευθύνη για τη θεραπεία που χορηγείται και αλλάζει τη ζωή, ή ακόμα και τερματίζει τη ζωή. Η ευθύνη διασκορπίζεται σε μια γραφειοκρατική διαδικασία.

Αντί να είναι ο θρίαμβος του φιλελεύθερου προοδευτικού εγχειρήματος που ξεκίνησε τον 18ο και 19ο αιώνα, η άνοδος και η επέκταση της υποβοηθούμενης ευθανασίας σηματοδοτεί την ήττα του. Δεν αφορά την επέκταση της αυτοδιάθεσης, αλλά την παρακολούθηση της συνεχούς καταστροφής της φιλελεύθερης υποκειμενικότητας μέχρι το τέλος της ζωής.

Σήμερα, οι άνθρωποι δεν ενθαρρύνονται να είναι αυτόνομοι. Η κοινωνία μας προσκαλεί σε κάθε γωνιά να αμφισβητούν την ικανότητά τους να αποφασίζουν μόνοι τους. Μας λέγεται συνεχώς ότι οι άνθρωποι είναι αδύναμοι, παράλογοι και ευάλωτοι.

Οι καλοί πολίτες μαθαίνουν να βλέπουν την άσκηση της δικής τους ελεύθερης βούλησης χωρίς την προσεκτική διαμεσολάβηση της θεσμική ή επιστημονικής εξειδίκευσης ως κίνδυνο για τους εαυτούς τους και τους άλλους.

Το καθοδηγητικό /πατερναλιστικό ήθος της εποχής μας υποθέτει ότι τα περισσότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε προκαλούνται από την ανεξέλεγκτη ανθρώπινη συμπεριφορά. Αν οι άνθρωποι μπορούσαν απλώς να ‘’εκπαιδευτούν’’ να σκέφτονται, να αισθάνονται και, συνεπώς, να συμπεριφέρονται με τους ‘’σωστούς’’ τρόπους, δεν θα είχαμε μεγαλύτερα προβλήματα όπως οικονομικές κρίσεις, κλιματική αλλαγή ή ακόμα και πόλεμο.

Ενώ η υποβοηθούμενη ευθανασία δεν αφορά την αυτονομία, αφορά τον έλεγχο. Αφορά τον έλεγχο της ανεξέλεγκτης διαδικασίας του θανάτου και, συνεπώς, την ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία της μεγάλης διοικητικής μηχανής.

Ο θάνατος όπως τον όρισε η φύση έρχεται σε οποιονδήποτε οποιαδήποτε στιγμή. Είναι δύσκολο να προγραμματιστεί και δεν έχει εμφανή σκοπό. Αλλά ο θάνατος στα άνετα και ασφαλή όρια της γραφειοκρατικής διαδικασίας μπορεί να υποβληθεί σε ορθολογικό υπολογισμό.

Σε έναν κόσμο όπου η ποιότητα της ζωής μας φαίνεται επίμονα ανθεκτική στη βελτίωση ή καλυτέρευση, ο θάνατος αναδεικνύεται ως μια νέα αγορά.

Μεταμφιεσμένη ως πρόοδος, η υποβοηθούμενη ευθανασία (ΙΑΕ) συνδέεται στενά με την παρούσα οπισθοδρόμησή μας. Είναι ο θάνατος της φιλελεύθερης οπτικής που θέτει στο επίκεντρο το κυρίαρχο, ελεύθερης βούλησης ανθρώπινο πρόσωπο.

Η φανατική επέκταση του θεσμικού ελέγχου από τη μήτρα μέχρι και τον τάφο είναι η πολιτική του κενού. Είναι η πολιτική ενός κόσμου που δεν κατάφερε ποτέ να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ του τι είναι και του τι θα έπρεπε να είναι, και που άρχισε να ρίχνει τους ανθρώπους στην άβυσσό του.

Αποτυγχάνοντας να αντισταθούμε στην ΙΑΕ, συνδράμουμε στον θάνατο του ήθους που εκτιμούσε την ανθρώπινη ενεργητική δράση.

ΠΗΓΑΙ

iβλ.Ashley Frawley. (2025, May 20). Assisted dying isn't freedom. Compact. Retrieved November 28, 2025, from https://www.compactmag.com/article/assisted-dying-isnt-freedom/