THE MECHANISM OF CATASTROPHE: Toronto’s Anti-Greek Riots of 1918(ο «βίαιος Αύγουστος» του Τορόντο).

   Μια εποχή που έκρινε την τύχη του Ελληνισμού του Καναδά μας είναι ουσιαστικά άγνωστη, καθώς - και πολύ ορθά αλλά μονομερώς- συχνότερα μιλούμε για τον Σεπτέμβριο του 1955 ο οποίος σημαδεύτηκε από τα βίαια επεισόδια που ξέσπασαν στην Κωνσταντινούπολη από τον τουρκικό εθνικιστικό όχλο.

  Η Toula Drimonis, συγγραφέας και συντάκτρια με έδρα το Μόντρεαλ, έγραψε μια ιστορία για το MacLean's Magazine υπενθυμίζοντας την ασχήμια εκείνης της εποχής, τότε όπου ένα οργανωμένο πογκρόμⁱ συνέβη σε μια ''πολιτισμένη χώρα της Αντάντ''.

  Βρισκόμαστε στο καλοκαίρι του 1918 κι έχει περάσει κάτι παραπάνω από ένας χρόνος από την ημέρα που η Ελλάδα εγκατέλειψε την ως τότε στάση ουδετερότητας που είχε υιοθετήσει. Μετά από απόφαση του Ελευθερίου Βενιζέλου, μπαίνει στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων της Αντάντ .

Ωστόσο ήδη οι μάχες μαίνονταν από το 1914 και στο μεταξύ ο μακρινός Καναδάς είχε εισέλθει και εκείνος νωρίτερα. Οι πολίτες της συγκεκριμένης χώρας ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου μετανάστες από την Ευρώπη, με αποτέλεσμα οι εκεί Καναδικές Αρχές να τους χωρίσουν σε δύο κατηγορίες. 

   Από την μία βρίσκονταν όσοι προέρχονταν από χώρες της Αντάντ και από την άλλη εκείνοι από τις δυνάμεις του Άξονα.

Οι πρώτοι, λοιπόν, κλήθηκαν να πολεμήσουν στα διάφορα εκστρατευτικά σώματα, ενώ οι δεύτεροι τέθηκαν σε περιορισμό αφού θεωρήθηκαν εν δυνάμει προδότες.

  Και στη μέση βρέθηκαν οι Έλληνες…Ήταν τέτοια η κατάσταση που αποκαλούσαν τους Έλληνες «slackersⁱⁱ», χρησιμοποιώντας αυτόν τον άκρως υποτιμητικό όρο που συνήθως αναφέρεται σε ''τεμπέληδες, χασομέρηδες ή φυγόπονους''.

   Όσο η «παλιά» πατρίδα παρέμενε ουδέτερη, κανείς δεν τους εμπιστευόταν, διότι θεωρήθηκε ότι ανά πάσα στιγμή θα μπορούσε η ελλαδική κυβέρνηση να διαλέξει την μία ή την άλλη πλευρά.

  Έτσι οι Καναδοί έβλεπαν τα «δικά τους παιδιά» να στρατολογούνται και να φεύγουν για το μέτωπο, την ίδια ώρα που οι συνομήλικοί τους έμεναν πίσω και ταυτόχρονα μεγαλουργούσαν καθώς η ελληνική κοινότητα –για παράδειγμα στο Τορόντο- που αποτελούσε μόλις το 0,5% του συνολικού πληθυσμού, κατείχε το 35% των καταστημάτων εστίασης στην πόλη.

   Υπό αυτό το καθεστώς δεν ήταν παράξενο αυτό που συνέβη την 1η Αυγούστου 1918, όταν ένας βετεράνος Καναδός στρατιώτης, ο Claude Cludernayⁱⁱⁱ , που είχε επιστρέψει από το μέτωπο (όπου έχασαν συνολικά την ζωή τους 67.000 συμπατριώτες του) διαπληκτίστηκε έντονα με έναν σερβιτόρο σε ελληνικό μαγαζί ( «White City Café», στην 433 Yonge Street ), όπου κατανάλωνε αλκοόλ.

   Μετά την λογομαχία με τον μεθυσμένο πελάτη, οι άνθρωποι του «White City Café» ενημέρωσαν την αστυνομία για να τον απομακρύνει, όπως και έγινε.

   Όλοι πίστεψαν ότι επρόκειτο για ένα μεμονωμένο γεγονός δίχως άλλες προεκτάσεις. Όμως υπό τις συνθήκες αυτές, το περιστατικό ήταν απλά η σπίθα που άναψε το φιτίλι και οδήγησε σε μια πρωτοφανή στα χρονικά επίθεση σε βάρος των Ελλήνων του Τορόντο. 

   Ωστόσο, η είδηση κυκλοφόρησε στους χιλιάδες βετεράνους που συμμετείχαν σε μια συνάντηση της Ένωσης Βετεράνων του Μεγάλου Πολέμου στην πόλη και κατά κάποιο τρόπο, λόγω πρόθεσης ή μιας απλής παρεξήγησης, η ιστορία αντιστράφηκε.

   Ήδη από την επόμενη ημέρα κάθε κατάστημα Έλληνα αποτέλεσε στόχο και οι ταραχές δεν άργησαν να λάβουν χαρακτήρα πογκρόμ^iv.

  Βλέποντας τους 50.000 βετεράνους πολεμιστές να πρωτοστατούν, οι Καναδοί αστυνομικοί αρνήθηκαν να τους σταματήσουν, ενώ παράλληλα το κύμα του τυφλού μίσους παρέσυρε και τους πιο φιλήσυχους πολίτες(20,000) κυρίως Αγγλοσάξονες .

  Επί 2 ημέρες η κατάσταση ήταν πλέον τόσο ανεξέλεγκτη που χρειάστηκε επέμβαση από την στρατιωτική αστυνομία, με τον δήμαρχο της πόλης να ενεργοποιεί- άρον άρον- τον νόμο περί ''καταστολής ταραχών'' και τελικά να μπαίνει ένα τέλος σε όλη αυτήν την παράνοια στις 5 Αυγούστου.

  Ήταν τέτοια η ένταση και η έκταση των επεισοδίων που έμεινε στην ιστορία ως ο «βίαιος Αύγουστος», ενώ από τους μελετητές χαρακτηρίστηκε ως «Toronto Troubles^v». Σύμφωνα με τα στοιχεία περισσότερα από 20 ελληνικά καταστήματα καταστράφηκαν ολοσχερώς, ενώ υπήρξαν και νεκροί, ο ακριβής αριθμός των οποίων παραμένει αντικείμενο συζήτησης, αν και σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι ανάμεσα στα θύματα ήταν 29 γυναίκες και 6 παιδιά…

   Μετά τα επεισόδια οι επικεφαλής της ελληνικής κοινότητας της πόλης εξέδωσαν επίσημη ανακοίνωση στην οποία επιχείρησαν να αποκαταστήσουν την αλήθεια. 

Ενημέρωσαν, δηλαδή ότι η Ελλάδα βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση και μάλιστα στο πλευρό των Συμμάχων, δίνοντας και σχετικά στοιχεία. Σύμφωνα με αυτά, όλοι όσοι είχαν λάβει την καναδική υπηκοότητα είχαν υπηρετήσει την θητεία τους ως όφειλαν στον καναδικό στρατό, ενώ περίπου 2.000 (αρκετοί από αυτούς από το Τορόντο) πολέμησαν στην Ευρώπη ως μέλη του Καναδικού Εκστρατευτικού Σώματος, έχοντας θρηνήσει μάλιστα απώλειες σε νεκρούς και ανάπηρους πολέμου.

ΠΗΓΕΣ

i Το μεγαλύτερο ρατσιστικό πογκρόμ στην ιστορία τους: Όταν οι Καναδοί άρχισαν να σκοτώνουν Έλληνες «για να ξεβρομίσει ο τόπος». (2023, June 8). Menshouse.gr. ανακτήθηκε  June 21, 2023, from https://menshouse.gr/istories/173354/to-megalytero-ratsistiko-pogkrom-stin-istoria-toys-otan-oi-kanadoi-archisan-na-skotonoyn-ellines-gia-na-xevromisei-o-topos

iiδηλ. ''Slacker''- άτομο που αποφεύγει την εργασία ή την υποχρέωση ή εκείνος που αποφεύγει τη στρατιωτική θητεία σε καιρό πολέμου. ή ένα άτομο και ιδιαίτερα ένα νέο άτομο που θεωρείται ότι είναι δυσαρεστημένο, απαθές, κυνικό ή χωρίς φιλοδοξίες. ''slacker''- επίθετο.

iii Patricia Claus. (2022, May 8). Toronto’s Anti-Greek Riots of 1918 Changed the Face of the City Forever. Greek Reporter-Greek news network. ανακτήθηκε June 21, 2023, από https://greekreporter.com/2022/05/08/torontos-anti-greek-riots-of-1918-changed-face-of-city-forever/

ivKOURVETARIS, G. A. (2006). A REVIEW OF “THE MECHANISM OF CATASTROPHE: THE TURKISH POGROM OF SEPTEMBER 6-7,1955, AND THE DESTRUCTION OF THE GREEK COMMUNITY OF ISTANBUL” BY SPIROS VRYONIS (NEW YORK, GREEK WORKS COM, 2005) [Review of THE MECHANISM OF CATASTROPHE: THE TURKISH POGROM OF SEPTEMBER 6-7,1955, AND THE DESTRUCTION OF THE GREEK COMMUNITY OF ISTANBUL, by S. VRYONIS]. Journal of Political & Military Sociology, 34(2), 375–387. http://www.jstor.org/stable/45294234

vβλ.Bonikowsky, L. (2015). Toronto Feature: Anti-Greek Riots. In The Canadian Encyclopedia. Ανακτήθηκε https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/toronto-feature-anti-greek-riots