Ένοχος Μέχρι Αποδείξεως Αθωότητας;

Ο κόσμος μας είναι αυτός του Κάφκα. Το βλέμμα του Θεού τότε είχε αντικατασταθεί από αυτό της Εξουσίας, που τώρα πια έχει κι ένα ακόμα φοβερό όπλο, το «βλέμμα» της κάμερας.

Στη «Δίκη» του Κάφκα μπορούσες να διαφύγεις από τον παραλογισμό της πολιτικής εξουσίας και της κρατικής γραφειοκρατίας δια της «συρρικνώσεως». Στην εποχή των νέων τεχνολογιών ελέγχου και επιτήρησης που ζούμε σήμερα δεν ξεφεύγεις από τον Παραλογισμό ούτε ακόμα και αν μεταμορφωθείς σε κατσαρίδα ή κουνούπι.

Στις 24 Μαΐου 2025, η Danielle Horan, ιδιοκτήτρια κομμωτηρίου, έκανε μια γρήγορη στάση στο πολυκατάστημα Home Bargains, ένα κατάστημα ειδών οικιακής χρήσης στο Σάλφορντ, κοντά στο Μάντσεστερ.

Αλλά καθώς πήγαινε στο ταμείο, της είπαν ότι έπρεπε να φύγει αμέσως, επειδή ήταν σε λίστα κλοπής από κατάστημα και το πρόσωπό της είχε καταγραφεί από κάμερα αναγνώρισης προσώπου. «Όλοι με κοιτούσαν επίμονα, ντρεπόμουν τόσο πολύ», είπε η 50χρονη.

Έντεκα ημέρες αργότερα, η ίδια σκηνή διαδραματίστηκε σε ένα άλλο υποκατάστημα Home Bargains στο Μάντσεστερ. «Ο διευθυντής μού είπε ότι μου είχαν απαγορεύσει την είσοδο σε όλα τα καταστήματα της αλυσίδας», λέει η Horan.

Μόνο μετά από αρκετές ημέρες ανταλλαγών email με το Facewatch, την εταιρεία που παρέχει την τεχνολογία, έμαθε ότι το σύστημα της είχε αποδώσει ψευδώς κλοπή χαρτιού υγείας αξίας περίπου 10 λιρών (σχεδόν 12 ευρώ).

Η δοκιμασία της Danielle Horan έχει αποκαλύψει τους κινδύνους της εξάρτησης από την τεχνητή νοημοσύνη για αποφάσεις ασφαλείας χωρίς ανθρώπινη εποπτεία. Η ιστορία της αποτελεί υπενθύμιση ότι στη βιασύνη για την υιοθέτηση έξυπνης επιτήρησης, οι εταιρείες μπορεί να θυσιάζουν τη δικαιοσύνη, τη διαφάνεια και την ατομική αξιοπρέπειαⁱ.

Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει προωθήσει πάρα πολύ τη χρήση της αναγνώρισης προσώπου. 

«Όλες οι αστυνομικές δυνάμεις τη χρησιμοποιούν, με αξιοσημείωτη αύξηση από το 2023 », σημειώνει ο Daragh Murrayⁱⁱ, ειδικός στις νέες τεχνολογίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Πανεπιστήμιο Queen

Ένα Μεγαλύτερο Πρόβλημα: Ένοχος Μέχρι Αποδείξεως Αθωότητας;

Η Danielle Horan δεν είναι η μόνη. Η ομάδα πολιτικών ελευθεριών Big Brother Watch ανέφερε ότι πάνω από 35 άτομα έχουν επικοινωνήσει μαζί της με παρόμοιες ιστορίες — λανθασμένα επισημάνθηκαν από συστήματα αναγνώρισης προσώπου και τους απαγορεύτηκε η είσοδος σε καταστήματαⁱⁱⁱ.

Η Danielle επικοινώνησε με τα κεντρικά γραφεία της Home Bargains η οποία της λέει ότι «δεν το προχώρησε και πολύ», και με τον τοπικό λιανοπωλητή να της λέει ότι πρέπει να επικοινωνήσει με την εταιρεία ασφάλειας αναγνώρισης προσώπου ‘’Facewatch’’, η οποία διαχειρίζεται το σύστημα.

Η Facewatch, που διαφημίζεται ως μια «ασφαλής πλατφόρμα που βασίζεται στο cloud» και στέλνει άμεσες ειδοποιήσεις όταν «αντικείμενα ενδιαφέροντος» εισέρχονται σε επαγγελματικούς χώρους, λέγει ότι το λογισμικό ΑΙ της λειτούργησε σωστά αλλ’ ότι η Danielle είχε εσφαλμένα χαρακτηριστεί ως κλέφτης από ένα μέλος του προσωπικού του καταστήματος^iv.

Η υπεύθυνη υπεράσπισης Madeleine Stone δήλωσε ότι άνθρωποι «εκδιώχθηκαν από καταστήματα χωρίς την δέουσα διαδικασία». Πρόσθεσε: «Όταν εμπλέκονται ένας αλγόριθμος, μια κάμερα και ένα σύστημα αναγνώρισης προσώπου, είσαι ένοχος μέχρι αποδείξεως της αθωότητας»^v.

Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου έχει δηλώσει ότι ενώ τέτοιες τεχνολογίες είναι νόμιμες, πρέπει να χρησιμοποιούνται δίκαια, διαφανώς και αναλογικά. Ωστόσο, αυτή η υπόθεση έχει πυροδοτήσει νέες εκκλήσεις για την πλήρη απαγόρευση της αναγνώρισης προσώπου στο λιανικό εμπόριο, με τους επικριτές να προειδοποιούν ότι η τεχνολογική ευκολία δεν πρέπει ποτέ να τίθεται σε βάρος των βασικών δικαιωμάτων.

Τελικά, ζούμε σε μια μόνιμη δίκη. Ζούμε τη ζωή σαν να είμαστε ένοχοι για κάτι που δεν γνωρίζουμε. Ζούμε λες και χρωστάμε τη ζωή μας σε κάποιους… στους ιδιοκτήτες των καμερών και της εξουσίας…

ΠΗΓΕΣ

iβλ.‘Guilty by Algorithm’: Facial Recognition Tech Triggers Nightmare for Woman Wrongly Accused of Theft. (2025, June 15). ‘Guilty by algorithm’: Facial recognition tech triggers nightmare for woman wrongly accused of theft. The420.in. Retrieved June 30, 2025, from https://the420.in/guilty-by-algorithm-facial-recognition-tech-nightmare-wrongly-accuses-woman-of-shoplifting-in-uk-retail-

iiβλ.Murray, D. (2024), Police Use of Retrospective Facial Recognition Technology: A Step Change in Surveillance Capability Necessitating an Evolution of the Human Rights Law Framework. Mod Law Rev., 87: 833-863. https://doi.org/10.1111/1468-2230.12862

iiiβλ.Daniel Boffey [Chief reporter]. (2025, June 6). Shopper put on facial ID watchlist after dispute over 39p of paracetamol​ at home bargains. the Guardian. Retrieved June 30, 2025, from https://www.theguardian.com/uk-news/2025/jun/06/shopper-facewatch-watchlist-39p-paracetamol-london

ivβλ.Neil Shaw [Assistant Editor]. (2025, June 17). Woman kicked out of two home bargains because of high-tech cameras. Wales Online. Retrieved June 30, 2025, from https://www.walesonline.co.uk/news/uk-news/woman-kicked-out-two-home-31871594

vβλ.Kelly Foran & Rumeana Jahangir. (2025, June 14). Woman mistaken for thief after shop ''face scan'' alert. BBC Breaking News. Retrieved June 30, 2025, from https://www.bbc.com/news/articles/cdr510p7kymo